محققان یک شرکت داخلی با انعقاد نخستین قرارداد استفاده از حرارت تشعشعی مشعل‌های گاز همراه کشور در جزیره قشم امیدوارند با راه اندازی و بهره برداری از سیستم ابداعی شیرین سازی آب دریا با استفاده از رطوبت هوا و حرارت این مشعل‌ها در قشم و گسترش آن به مناطق نفت خیز جنوب و شمال کشور، مشکل کمبود آب را در چند استان کشور رفع کنند.
مرتضی چابکی گفت: حدود پنج سال پیش طرحی را به وزارت نفت ارجاع دادم مبنی بر این که می‌توانیم با کمک گازهایی که در میادین نفت و گاز و پتروشیمی بدون هیچ استفاده‌ای سوزانده می‌شوند، مشکل آب مناطق جنوبی و مرکزی کشورمان را برطرف کنیم.
وی خاطرنشان کرد: یکی از بزرگترین مشکلات روشهای مرسوم شیرین سازی آب دریا، بحث تولید پساب است؛ یعنی بین ۸ تا ۹ برابر حجم آب برداشتی از دریا که شیرین می‌شود، پساب مملو از املاح مضر و حاوی غلظت‌های بالای نمک به دریا بازمی‌گردد و باعث می‌شود تمام اکوسیستم دریا به هم بریزد. به همین دلیل سازمان محیط زیست با این دو روش برای تصفیه آب بسیار مشکل دارد اما با استفاده از دستگاهی که ما ساختیم، دیگر حتی یک قطره پساب نیز تولید نمی‌شود؛ هر چه آب از دریا برداشت می‌شود یا به آب شرب، کشاورزی و صنعتی تبدیل می‌شود و یا پسماند آن با کمک حرارت، کاملا خشک شده و به خمیری مملو از نمک دریایی، کلسیم، منیزیم، سدیم و املاح با کارایی بالا برای مباحث آزمایشگاهی تبدیل می‌شود. این دستگاه که برای تولید آزمایشی آب شیرین از آب شور دریا ساخته شده، برگرفته از الگوی سیستم حرارتی است و تنها فرق عمده‌ای که با این سیستم رایج در دنیا دارد، این است که آنها یا از سوختهای فسیلی و یا از گاز استفاده می‌کنند، اما در سیستم ابداعی گازی که بدون هیچ استفاده‌ای سوزانده می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چابکی خاطرنشان کرد: با استفاده از این طرح زودبازده می‌توان هزینه‌های سنگین نمک‌زدایی از آب را کاهش داد؛ این در حالی است که زدایش نمک و آلاینده‌هایی که در انواع آب‌ها موجود است، همیشه کاری چالش برانگیز و با هزینه‌های بسیار گزاف همراه بوده است و یکی از معایب بزرگ شیرین‌سازی فعلی آب دریا در کشورمان تولید روزانه میلیون‌ها متر مکعب پسابی است که از طریق دستگاه‌های آب شیرین کن کشور وارد اکوسیستم سواحل کشور می‌شود. با به کارگیری این روش نه تنها کمترین پسابی تولید نمی‌شود؛ بلکه با استفاده از پسابی که در این روش به دست می‌آید در تولید کلسیم و منیزیم به صورت کامل خودکفا شده و دیگر احتیاج نیست از کشور چین منیزیم وارد کنیم.
مدیرعامل این شرکت خصوصی با بیان این که مراحل ثبت اختراع سیستم در حال پیگیری است، خاطرنشان کرد: روزانه در کشورمان حدود ۴۴ میلیون متر مکعب گاز همراه در فلرها سوزانده می‌شود که با استفاده از این سیستم با حرارت هر متر مکعب گازی که فلر می‌شود، حدود ۲٫۵ تا ۳ متر مکعب آب شرب با استانداردهای وزارت نیرو تولید می‌شود. در واقع با یک حساب سرانگشتی، روزانه می‌توانیم بیش از ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب کاملا شرب و کشاورزی را در کوتاه‌ترین زمان و با حداقل هزینه‌های ممکن تولید کنیم.
وی با اشاره به فرایند تولید نفت خام و چگونگی ایجاد گازهای فلر افزود: عملیات برداشت نفت خام در خشکی و دریا با تولید گاز غنی توام است که قسمتی از آن برای تزریق به میادین نفتی استفاده می‌شود و بخش عمده آن پس از فرآورش در کارخانه‌های گاز و گاز مایع جهت تامین مصرف گاز تزریق می‌شود. مابقی این گاز که به عنوان تلفات گاز در بخش تولید نفت خام محسوب شده و به گازهای همراه نفت و یا «فلر» معروفند، سوزانده می‌شوند.
وی تصریح کرد: تنها چهار سال نخست برنامه چهارم توسعه، ۶۴ میلیارد متر مکعب گاز همراه نفت در مشعل‌های میادین و پالایشگاه‌ها سوزانده شده است که صرف نظر از اتلاف منابع پیامدهای ناگوار زیست محیطی نیز در پی داشته است. متاسفانه حدود ۳۰ درصد گازهای خروجی از مشعل‌ها حاصل احتراق ناقص و حاوی آلاینده‌هایی مانند NOx , SOx و CO است که مخاطرات زیست محیطی فراوانی از تخریب لایه ازن، بارشهای اسیدی و گرمایش منطقه را در پی دارند.
چابکی با بیان این که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا سالانه ۱۶ میلیارد دلار به اقتصاد ایران ضرر می زند تصریح کرد: علی‌رغم سهم عظیم گاز در سبد انرژی ایران، کشورمان یکی از کشورهای آلاینده جهان محسوب می‌شود که در رتبه دوازدهم آلوده‌ترین کشورهای جهان است. همچنین چهار شهر از ایران در بین آلوده‌ترین نقاط جهان معرفی شده‌اند.
وی با بیان این که کارشناسان محیط زیست هزینه آسیب رسانی هر متر مکعب گاز فلر را معادل ۱۰ هزار ریال برآورد کرده‌اند خاطرنشان کرد: ارزش اقتصادی این انرژی عظیم حرارتی که بی‌هدف سوزانده می‌شود، سالانه بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار است؛ این رقم در مقایسه با رقم پرداختی برای یارانه‌ها به کل جمعیت کشور که ۱۲ میلیارد دلار است، جای تامل دارد.
چابکی با اشاره به اینکه ایران در سوزاندن گازهای هدر سوز فلر، رتبه سوم جهانی را بعد از کشورهای روسیه و نیجریه دارد، گفت: رتبه ایران در تولید گازهای گلخانه‌یی ناشی از احتراق این مشعل‌ها از بیست و هفتم جهان به رتبه هفتم سقوط کرده و در تراز ۱۰ کشور اول آلاینده جهان همچون چین و هند در تولید گازهای گلخانه‌ای که مسبب اصلی تغییرات آب و هوایی جهان هستند، قرار گرفته است و هم‌اکنون بر اساس مقررات تشویقی – تنبیهی «کنوانسیون کیوتو» (KYOTU) و در آستانه محکومیت پرداخت جریمه‌های سنگین بین‌المللی قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر این موضوع حتی با انتقاد مسولان عالی نظام نیز مواجه شده که خواستار خاموش کردن هر چه سریعتر این مشعل‌ها برای جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی و استفاده بهینه از گازهای همراه شده‌اند.
چابکی با بیان این که حتی آمریکا که کشوری پیشرفته است سه درصد از حجم گازهای فلر دنیا را به خود اختصاص داده است، گفت: اگر چه حجم گازهای فلر زیاد است، اما بیشتر کشورهای پیشرفته آن را تصفیه کرده و مجددا به چاه‌های نفتی تزریق می‌کنند تا از این طریق بتوانند فشار چاه‌های نفتی را برای استخراج راحت‌تر نفت افزایش دهند اما متاسفانه توانمندی ما در این زمینه کم است.
وی که معتقد است می‌توان از گازهای فلر برای رفع نیاز منابع آبی کشور استفاده کرد خاطرنشان کرد: این بهترین و کم هزینه‌ترین روش برای تولید آب است که می‌توانیم از طریق آن کمبود آب جنوب و مرکز کشور را رفع کنیم. در این راستا اخیرا توانسته ایم نخستین قرارداد استفاده از حرارت تشعشعی فلرها در کشور را در جزیره قشم به عنوان بزرگترین جزیره غیرمستقل دنیا با شرکت نفت فلات قاره ایران منعقد کنیم.
چابکی خاطرنشان کرد: برای تصفیه آب دریا، چاه‌های شور و یا رودخانه‌ها در اکثر نقاط دنیا معمولا از دو روش استفاده می‌کنند. اولین روش، سیستم حرارتی نمک‌زدایی تقطیر چند مرحله‌یی (MED) است که بر اساس آن آب را حرارت داده و تبخیر می‌کنند و این سیستم با سازوکار میعان – تبخیر عمل می‌کند. دومین روش، سیستمی است که در آن آب را از غشا رد می‌کنند، نظیر فیلترهای خانگی که برای تصفیه آب نصب می‌شوند؛ به این دستگاه در سطح صنعتی RO گفته می‌شود. غشای صنعتی ۸ اینچی پرمصرف‌ترین و کاربردی‌ترین غشا محسوب می‌شود که روزانه بیش از دو هزار عدد از آن در کشور مصرف می‌شود اما متاسفانه در هر دو حوزه واردکننده این تکنولوژی‌ها هستیم.
وی با بیان این که در سال ۹۱ موفق به اخذ اولین مجوز تولید غشای اسمز معکوس (فیلترهای آب شیرین کن) کشور از وزارت صنعت، معدن و تجارت شده خاطرنشان کرد: امیدوار بودیم با راه اندازی خط تولید بزرگ این غشاء‌ها بتوانیم در زمینه تامین این تجهیزات خودکفا شویم و به این ترتیب در مناطقی که گاز وجود ندارد و مشکل آب دارند با کمک سیستم RO مشکل کمبود آب را حل کنیم؛ اما متاسفانه هیچ حمایتی از این طرح انجام نشد و خودمان به صورت کارگاهی این فیلترها را برای اولین بار در کشور تولید کردیم. نصب، راه‌اندازی و بهره‌برداری از سیستم RO راحت است و نیاز به هزینه‌های سنگین ندارد اما عمده‌ترین مشکلی که در استفاده از این پیشرفته‌ترین روش دنیا داریم، این است که تاکنون این فیلترها را به طور عمده در کشور تولید نکرده‌ایم.
چابکی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه هوای مناطق پارس جنوبی تقریبا ۱۲۰ برابر از هوای تهران آلوده‌تر است و با توجه به این که پیش از این دوره‌های خشکسالی در کشور هشت سال بوده است و اکنون حدود ۱۴ سال است که وارد دوره سخت خشکسالی شده‌ایم، لذا از مسوولان عالی تقاضا دارم در این زمینه مساعدت‌های لازم را انجام دهند تا بتوانیم این طرح را در تمامی مناطق کشور که فلرها روشن هستند، اجرایی کرده و از فقر آب آن مناطق در کوتاه‌ترین زمان ممکن جلوگیری کنیم.
منبع:ایسنا کد خبر: ۹۴۰۳۲۴۱۳۳۳۷ یکشنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۴ – ۰۹:۵۰
