عضو هیات علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف، خشک شدن مرداب‌ها و نیزارها در کشور عراق را یکی از منشاءهای ورود ریزگرد به کشور دانست و گفت: در ریزگردها علاوه بر عناصری چون آلومینیوم، کلسیم، آهن و منگنز، عناصر اورانیوم، ساماریم و توریم هم یافت شده که برای اثبات آن نیاز به مطالعات بیشتر داریم.
دکتر مصطفی سهراب پور در جلسه شورای همگانی گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم با موضوع «محیط زیست و ریز گرد و غبار» با بیان این که ایران از سال‌ها قبل با پدیده توفان شن مواجه بوده است، افزود: در سال‌های اخیر، گسترش ریزگردها مزید بر علت شده چرا که توفان‌های شن در یک نقطه متمرکز هستند ولی ریزگردها با حرکت باد به طور وسیعی گسترش می‌یابند.
وی با تاکید بر این که گسترش ریزگردها خطرات بسیاری را برای محیط زیست و مردم ایجاد کرده است، اظهار داشت: کاهش حاصلخیزی خاک، تولیدات کشاورزی و راندمان، ایجاد خسارات، کاهش تابش اشعه خورشید، خسارت به دستگاه‌های مخابراتی و مکانیکی، آلودگی هوا و افزایش بیماری‌های تنفسی و مهاجرت افراد متخصص از مناطق دارای ریزگرد از جمله پیامدهای ریزگردها خواهد بود.
سهراب پور یکی از منشاءهای ورود ریزگرد به ایران را کشور عراق دانست و ادامه داد: یکی از عوامل ورود ریزگردها از عراق به ایران تغییر شرایط زیست محیطی منطقه‌ای در میان دو رود دجله و فرات است که اصل تمدن بشری از این منطقه بوده است.
وی دراین زمینه توضیح داد: در جنوب شرقی عراق، مرداب‌هایی قرار داشت که محل رویش نیزارها بوده است و ساکنان این منطقه در جزیره‌های کوچکی که میان این مرداب ایجاد شده بود با ساخت سرپناهی زندگی می‌کردند. ضمن آن که این منطقه، محل استراحت پرندگان مهاجری بود که از سیبری در حرکت بودند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، کار عمده مردمان این منطقه را پرورش گاومیش، شکار پرندگان و کشت برنج عنوان و اضافه کرد: متاسفانه همزمان با آغاز جنگ وضعیت این مرداب ها دگرگون شد و مساحت آنها کاهش یافت.
وی با بیان این که پس از این دگرگونی از این منطقه تنها هور العظیم و هور الهویزه باقی ماند، تصریح کرد: آب این دو منطقه از طریق رود کرخه تامین می‌شد که در سال‌های بعد با احداث سدی بر روی این رود و صادرات آب آن به کویت، فضای مرداب و هور الهویزه و هورالعظیم دچار نقصان شد و دراین تغییرات تنها یک سوم از هورالهویزه برجای ماند.
این محقق به مشکل دیگرعراق و کشورهای منطقه در این زمینه اشاره کرد و گفت: در نیمه دوم قرن بیستم کشورهای منطقه در راستای مدیریت منابع آب اقدام به سد سازی کردند. مثلا ترکیه با ایجاد سد آتاتورک بر سرچشمه رود فرات، حجمی معادل ۳۰ تا ۴۰ درصد آبی را که از طریق رود فرات به سمت سوریه و عراق می‌رود در پشت این سد جمع کرد. ضمن آن که سد دیگری نیز بر روی سرچشمه رود دجله نیز در ترکیه ایجاد شد.
وی با بیان این که منابع آبی نیزار عراق از طریق این آب رودهای دجله و فرات تامین می‌شد، افزود: با این سدسازی‌ها منابع آب این نیزار از بین رفت و با از خشک شدن این نیزار، ریزگردها از سمت عراق از طریق بادهای محلی به ایران وارد شد.
سهراب پور از سوی دیگر تبدیل شدن ۶۰ درصد از دریاچه ارومیه به شوره زار را از دیگر عوامل تشدیدکننده ریزگرد در کشور دانست و گفت: ولی در سال‌های اخیر با تمهیداتی که اندیشیده شد، روند اضمحلال این دریاچه به می توانست منشا ریزگرد برای شمال غرب کشور باشد را معکوس کرد.
وی از ورود مجدد شش هزار فلامینگو به این دریاچه در سال جاری خبر داد که عامل آن را بارندگی‌های اخیر دانست.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف، توسعه فضاهای سبز و جنگلی را از عوامل کاهش ریزگردها دانست و افزود: این در حالی است که ما با بحران کاهش جنگل مواجه هستیم به گونه‌ای که در چین از فضای ۱۵۷ میلیون هکتاری جنگل در سال ۱۹۹۰ به ۱۹۷ میلیون هکتار در سال ۲۰۰۹ افزایش داد (افزایش ۴۰ میلیون هکتاری) ولی ایران از ۱۶ میلیون هکتار جنگل به ۱۱ میلیون هکتار رسیده است.
وی به اجرای پروژه تحقیقاتی در زمینه اثرات فضای جنگلی در کاهش غلظت ریزگردها اشاره کرد و اظهار داشت: این تحقیقات در دو شهر همدان و کرمانشاه انجام شد و نتایج داد که در همدان غلظت ریزگردها با ۱۱ درصد فضای سبز ۴۰ درصد کاهش نسبت به کرمانشاه با هفت درصد فضای سبز داشته است.
سهراب پور همچنین به بیان راهکارهای کاهش ریزگرد در کشور اشاره کرد و گفت: توسعه فضای جنگلی یا بیابان زدایی، اصلاح و بازسازی محیط‌های طبیعی تخریب شده، اصلاح و احیای نخلستان‌ها به عنوان گیرنده و یا جذب کننده گرد و غبار، برقراری روابط سیاسی منطقه‌ای میان کشورهای همسایه درگیر در مسایل ریزگرد، تهیه و تدوین قرار دادهای منطقه‌یی برای تعیین و تامین حقابه‌های رودخانه‌یی و مردابی از طریق کشورهای ذیربط از جمله راهکارهای کاهش ریزگرد در کشور است.
منبع:ایسنا کد خبر:۹۴۰۷۰۴۰۱۸۳۶ تاریخ انتشار:شنبه ۴ مهر ۱۳۹۴ – ۱۴:۲۷
