ایران با دارا بودن ۳۴ میلیون هکتار بیابان، کویر و شن‌زار، ۱۶ میلیون هکتار مراتع فقیر کویری و با قرارگیری بر روی کمربند خشک نیم کره شمالی دارای ذخایر منابع آبی ضعیف و نزولات جوی کم و پتانسیل بالقوه برای رسیدن به بیابان را دارد.
همچنین موقعیت جغرافیایی و اقلیمی و جریان بادهای نامساعد در کویرهای مرکزی باعث شده تا حدود ۸۰ درصد از ۱۶۴ میلیون هکتار مساحت کشور دارای شرایط خشک و نیمه‌خشک باشد به‌طوری که بارندگی در ایران در این مناطق سالانه بین ۵۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر باشد.
گفتنی است بنا بر برآوردهای صورت گرفته سالانه به طور متوسط یک درصد از اراضی حاشیه بیابان‌ها به سمت بیابانی شدن پیش می‌روند.
کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل شاخص اندازه گیری بحران آب را میزان درصد برداشت از منابع آب تجدیدپذیر هر کشور معرفی می‌کند که براساس این شاخص هرگاه میزان برداشت آب در کشوری بیشتر از ۴۰ درصد کل منابع آب تجدیدپذیر باشد، کشور مورد نظر با بحران شدید آب مواجه است.
این درحالی است که بنا به اعلام مسئولان وزارت نیرو، میزان آب تجدیدپذیر کشور ۱۲۰ میلیارد متر مکعب است که از این میزان سالانه ۹۶ میلیارد متر مکعب آن به مصرف می‌رسد. به‌عبارت‌دیگر، سالانه ۸۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور برداشت می‌شود؛ آماری که نشان‌دهنده بحران شدید آبی در ایران است.
حدود ۹۲ درصد از مجموع مصارف آب کشور در بخش کشاورزی با راندمان ۳۵ درصد مصرف می‌شود. شمار چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق که تعدادشان در سال ۵۱ بالغ بر ۴۷۱۳۷ حلقه اعلام شده بود طی ۴۰ سال و درسال ۹۲ به ۷۷۵۶۷ حلقه رسید. از این تعداد بالغ بر ۳۷۳۴۵۰ چاه در مناطق ممنوعه حفر شد و در نتیجه از مجموع ۴۷ میلیارد مترمکعب آبی که سالانه از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود حدود ۳۷ میلیارد مترمکعب از این حجم آب به مناطق ممنوعه اختصاص دارد.
همچنین این چاه‌ها به‌طور شبانه‌روزی سهم قابل‌توجهی از انرژی برق و نفت و گاز این کشور را مصرف می‌کنند تا آب را از دل زمین بالا بکشند و تأسف‌بارتر اینکه ۶۰ تا ۶۵ درصد این آب استحصالی تا رسیدن به مزرعه از طریق تبخیر و نفوذ از دسترس خارج می‌شود.
در بخش شرب نیز هرچند حدود ۳ درصد کل آب مصرفی کشور به آب شرب اختصاص دارد اما اتلاف آب در شبکه‌های شهری و روستایی که از این میزان آب ۲۸ تا ۳۰ درصد بر اثر فرسودگی تاسیسات آب و شبکه آبرسانی هدر می‌رود.
در کنار این مسائل فرهنگ‌سازی مسئله آب و نیاز به مشارکت مردمی برای حل این بحران ضروری است مردم باید مسئله آب را مشکل خود بدانند و نه مشکلی فقط برای دولت.
این فرهنگ‌سازی می‌تواند هم از طریق افزایش تعرفه آب باشد و هم از طریق تبلیغات شبانه روزی رسانه‌ها برای مصرف هوشمندانه آب.
درنهایت ما باید شرایط حال حاضر کشور خود را درک کنیم و بپذیریم با این الگوی مصرف در حوزه‌های مختلف صنعت، شرب و کشاورزی نمی‌توانیم این امانت الهی را به دست نسل‌های آینده کشورمان بسپاریم.
منبع:باشگاه خبرنگاران جوان کد خبر:۵۲۸۴۲۷۶ تاریخ انتشار: ۱۷ مرداد ۱۳۹۴ – ۰۷:۰۰
