محققان سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور بر اساس برنامه مشترک جمهوری اسلامی ایران و برنامه عمران سازمان ملل (UNDP)، طرح ملی مدیریت پایدار منابع آب و خاک حوضه آبخیز حبله رود را اجرایی کردند و امیدوارند تا پایان سال ۲۰۱۶ علاوه بر ارائه مدلی برای توسعه منابع آب و خاک این منطقه به مدیریت یکپارچه در این منطقه دست یابند.
حبله‌رود که در استان تهران و سمنان جریان دارد از شمال کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرد و به عنوان تنها رودخانه دائمی استان سمنان مهمترین منبع تأمین آب دشت گرمسار به شمار می‌رود.
به منظور توسعه پایدار آب و خاک در حوضه حبله‌رود طرح ملی از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با همکاری برنامه عمران ملل متحد به اجرا درآمده است.
مهندس هوشنگ جزی، مجری طرح اظهار داشت: ۱٫۲ میلیون هکتار حوضه آبخیز حبله‌رود که از دو استان تهران و سمنان می‌گذرد با همکاری برنامه عمران سازمان ملل (UNDP) در این طرح ملی مورد مطالعه قرار گرفت.
وی با اشاره به چالش‌های حوضه آبخیز حبله‌رود، اظهار داشت: این حوضه آبخیز نیز همانند سایر حوضه‌های آبخیز دارای چالش‌هایی در بالا دست و پایین دست است؛ ضمن آن که با مسایل عدم مدیریت منابع آب، گسترش فعالیت‌های کشاورزی و تغییر کاربری نیز مواجه هستیم.
جزی، مهمترین مشکل حوضه آبخیز حبله رود را بخش بالا دست و پایین دست آن ذکر کرد و در این باره توضیح داد: به دلیل تغییر کاربری و برداشت آب مشکلات اساسی برای نواحی پایین دست مانند گرمسار ایجاد شده است؛ هر چند که در بالا دست این حوضه نیز با کمبود آب مواجه هستیم.
مجری طرح با تاکید بر این که دشت‌هایی مانند آبسرد زمانی دارای آب فراوانی بود ولی الان با بحران کم آبی مواجه است، اظهار داشت: عمده‌ترین دلیل این امر تغییر کاربری است که این امر منجر به تخریب و فرسایش خاک در منطقه شده است.
جزی، فعالیت‌های کشاورزی در پایین دست را تهدید اساسی برای دشت گرمسار دانست و بر ضرورت توجه بیشتر به موضوع معیشت پایدار بر اساس منابع آب و خاک تاکید کرد.
آغاز مطالعات برای توسعه پایدار حوضه حبله رود
جزی، حوضه آبخیز حبله‌رود را یک حوضه تیپیک در کشور توصیف کرد که شامل مناطق کوهستان در بالادست تا کویر در پایین دست می‌شود و ادامه داد: به منظور تعیین و تعریف الگوی جلب مشارکت مردم و حرکت به سمت ایجاد مدیریت مشارکت مدار در برنامه‌های حفاظت خاک و آب حوضه حبله رود طرح ملی مدیریت پایدار منابع آب و خاک را بر اساس برنامه مشترک جمهوری اسلامی ایران و برنامه عمران سازمان ملل (UNDP) اجرایی کردیم.
مجری طرح با تاکید بر این که در این پروژه ارتباطات خوبی با فرمانداران و مردم محلی ایجاد کردیم، خاطرنشان کرد: علاوه بر این در فرمانداری‌ها نیز کمیته مدیریت حوضه آبخیز حبله‌رود تشکیل شد تا نگاه مدیریتی به این حوضه آبخیز نهادینه شود.
وی اضافه کرد: اجرای این اقدامات موجب شد تا فرمانداری‌ها توسعه پایدار حوضه حبله‌رود را محدود به توسعه فیزیکی و زیربنایی نکردند بلکه موضوعات حفظ محیط زیست و رویکرد یکپارچه و صحیح به آب داشتند.
وی فاز اول این طرح را پنج ساله ذکر کرد و گفت: از سال ۷۷ تا ۸۲ فاز اول این طرح ملی اجرایی شد و به دلیل اولویت داشتن در برنامه‌های ملی فاز دوم آن نیز در دستور کار قرار گرفت که از سال ۹۱ شروع شده و تا سال آینده ادامه دارد.
این محقق با بیان اینکه در فاز دوم این طرح راهبرد مدیریت یکپارچه حوزه آبخیز حبله رود در دستور کار قرار دارد، گفت: توسعه مدلی برای برنامه‌ریزی یکپارچه و مدیریت منابع آب و خاک حوضه حبله رود از اقدامات فاز دوم این طرح است که برای دستیابی به این هدف رویکردهای ایجاد ساختارهای مدیریتی، تقویت و هماهنگی بین‌بخشی، مطالعات و برنامه‌ریزی، آموزش و ظرفیت‌سازی و آگاه سازی و اطلاع رسانی عمومی مد نظر قرار گرفت.
وی، ارتقای وضعیت مدیریت منابع آب و خاک و کنترل تخریب اراضی از طریق فرآیندهای مشارکت مردم را از دیگر اهداف این طرح نام برد و اظهار داشت: برای تحقق این اهداف، مدیریت پایدار اراضی، بهبود خاک و وضعیت پوشش گیاهی، مدیریت پایدار آب و ارتقا زندگی ساکنان حوزه در دستور کار قرار گرفت.
تدوین سند آمایش سرزمین حبله رود
این محقق، تدوین سند آمایش سرزمین حوزه آبخیز حبله رود را یکی از مستندات اصلی این طرح ملی عنوان و اظهار کرد: در این سند اقدام به بررسی توان اکولوژیک و اقتصادی و اجتماعی این منطقه شد.
وی هدف از تدوین این سند را سنتز سریع اطلاعات پایه و تعیین توان اکولوژیک ذکر کرد و ادامه داد: در این سند داده‌های جمع‌آوری شده از ۱۷ سال گذشته طرح حبله‌رود مورد بررسی و اصلاح قرار گرفت و بر اساس آن یک پایگاه داده از این منطقه راه‌اندازی کردیم.
منبع:ایسنا کد خبر: ۹۴۰۴۰۹۰۵۰۶۷ سه‌شنبه ۹ تیر ۱۳۹۴ – ۱۱:۱۷
