آلودگی آب شرب اهواز پس از یک دهه همچنان از مهم ترین مشکلات این کلانشهر است. مسئولان، فرسودگی شبکه توزیع آب شرب، قدمت تصفیه خانه های آب و نبود اعتبار را دلیل این شرایط عنوان کرده اند.
ادامه سریال آب آلوده اهواز/ ردپای قاتلان خاموش در آب شرب
آمار بیماران آلودگی آب در اهواز همیشه محرمانه بوده است؛ همانگونه که تعداد بیماران آلودگی هوا در این کلانشهر همچنان در پرده ای از ابهام باقی مانده و هیچ مرجع رسمی آن را تایید نکرده است.
اگرچه مدیران بهداشت و شرکت آب و فاضلاب اهواز اعلام می کنند ‘آب شرب اهواز در شرایط مطلوب است’ اما اشاره های گاه به گاه مسئولان و کارشناسان یا شایعات شبکه های مجازی، هر چند یکبار از اتفاقات تلخ در این بخش پرده بر می دارد.
آخرین گزارش رسمی درباره آلودگی آب اهواز به نشست ستاد خشکسالی خوزستان در تاریخ ۷ مرداد ۹۲ بازمی گردد. در این نشست سید محمد علوی رئیس مرکز بهداشت خوزستان از ابتلای بیش از ۱۰۰ نفر در اهواز به اسهال خونی به دلیل آلودگی آب لوله کشی خبر داده بود. پارسال نیز برخی مسئولان کم و بیش تایید کردند که مواردی از ابتلا به ‘التور’ در برخی نقاط اهواز وجود داشته است.
به تازگی اما رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نسبت به شیوع بیماری به دلیل آلودگی آب در این شهر هشدار جدی داده و می گوید: ۲۲ نفر از شهروندان اهواز به دلیل آلودگی آب شهری به بیماری هپاتیت A دچار شده اند.
اسماعیل ایدنی اظهار می کند: تاکنون چندین بار در شورای سلامت خوزستان نسبت به بهداشت آب شرب اهواز هشدار داده ایم و امسال حداقل در سه جلسه اصلی در این شورا درباره آب شرب گزارش داده شده است.
وی از اعلام منطقه سکونت مبتلایان به این بیماری امتناع می کند و می افزاید: آلودگی آب در غرب اهواز باعث شیوع هپاتیت A شده بود، البته باید در نظر داشت که لوله کشی آب و فاضلاب اهواز دارای مشکلات اساسی است و زیرساخت های شهری نه تنها در مناطق حاشیه بلکه در درون شهر نیز معیوب هستند.
ایدنی تصریح می کند: در بهترین شرایط مطلوبیت آب اهواز بیش از ۹۲ درصد نیست که در روستاها این عدد بسیار پایین تر است و متاسفانه باید بگوییم در اهواز دیگر حتی تصفیه های آب خانگی نیز قابل اعتماد نیست زیرا این سیستم ها فقط سختی آب را می گیرند و میکروب را از آب حذف نمی کنند.
وی این مشکل را ناشی از شبکه توزیع آب در اهواز می داند: خطوط لوله آب شرب و خطوط فاضلاب مجاور همدیگر هستند، از سوی دیگر خطوط لوله آب شرب به صورت مداوم دچار شکستگی می شوند، که این مساله باعث نشت فاضلاب به لوله های آب شرب شده و آن را آلوده می کند.
ایدنی ادامه می دهد: فاضلاب از مواد دفعی انسان و دارای آلودگی های بسیاری است و در صورتی که کلر باقیمانده در آب شرب کاهش پیدا کند، میکروب و آلودگی های ناشی از نشت فاضلاب وارد بدن مردم می شود.
وی تاکید می کند: دانشگاه علوم پزشکی اهواز و مراکز بهداشت وابسته به آن در سه مرحله آب را آزمایش می کنند و درجه مطلوبیت آن (کلرباقیمانده و عوامل میکروبی) را می سنجند که شامل آب لوله کشی، آب تصفیه کن های صنعتی و فروشندگان آب است؛ اما اکنون برای حصول اطمینان از سلامت آب شرب، در محله هایی که به آلوده بودن آب مشکوک هستیم، اعم از شرق اهواز، شهرستان کارون و کوی علوی هر دو ساعت یک بار آب شرب و کلر باقیمانده در آن را نمونه برداری می کنیم.
* شبکه توزیع فرسوده
با وجود پیگیری خبرنگار ایرنا، برای اطلاع از وضعیت بیماران مبتلا به هپاتیت A ، دانشگاه علوم پزشکی اهواز از ارائه نام و نشانی از این افراد خودداری کرد. ارزانی بیرگانی فرماندار و رئیس شورای سلامت شهرستان اهواز نیز از ابتلای ۲۲ نفر به این بیماری اظهار بی اطلاعی می کند؛ همچنین هیچکدام از مدیران شرکت آب و فاضلاب اهواز حاضر به پاسخگویی در این باره نشدند. یک استاد دانشگاه که درباره کیفیت آب اهواز مطالعه کرده نیز با احتیاط در این باره اظهار نظر می کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز می گوید: اگر همه آب شرب اهواز از رودخانه کارون تامین می شد، تصفیه خانه های آب برای اینکه بو و طعم آب و مواد آلی آن را به حد استاندارد برسانند باید روش های تکمیلی همچون نصب فیلترهای چند لایه را انجام می دادند اما از زمانی که طرح آبرسانی غدیر اجرا شده و بخشی از آب اهواز از سد کرخه تامین می شود، کیفیت آب در برخی مناطق بسیار بهبود پیدا کرده است.
افشین تکدستان می افزاید: تصفیه خانه های آب اهواز کیفیت قابل قبولی دارند و آزمایش های آب خروجی از تصفیه خانه ها کیفیت موردنظر استاندارد را برآورده می کند و مشکل اصلی شبکه توزیع آب است.
این استاد دانشکده بهداشت ادامه می دهد: بسیاری از لوله ها قدیمی و عمر بالایی دارند به همین دلیل دچار شکستگی می شوند و این مساله باعث می شود که آب های سطحی و فاضلاب ها وارد شبکه آب شرب شهری شوند و آن را آلوده کنند.
* تصفیه خانه ها پیر شده اند
اهواز و کوت عبداله دارای پنج تصفیه خانه هستند که زیر نظر شرکت آب و فاضلاب اهواز اداره می شود. بزرگترین تصفیه خانه اهواز (شماره یک) که در کیان آباد قرار دارد به طرح غدیر متصل شده و ۷۰ درصد آب خود را از آن تامین می کند.
برای میکروب زدایی، در تصفیه خانه های شهری کلر به آب افزوده می شود. شرکت های آب و فاضلاب در خوزستان به دلیل ورود آلاینده ها به منابع تامین کننده آب شرب به ویژه رودخانه کارون از کلر بیشتری برای گندزدایی آب استفاده می کنند.
تکدستان تصریح می کند: هم اکنون ایراداتی به نحوه کلرزنی آب شرب (گندزدایی) وارد است و نگرانی هایی از کلر باقیمانده در آب وجود دارد.
وی توضیح می دهد: کمبود کلر در آب نیز خطرات زیادی دارد و باعث بیماری های روده ای از قبیل اسهال و وبا می شود، این در حالیست که اکنون نقاطی در اهواز وجود دارد که کلر باقیمانده در آنها به صفر می رسد.
این استاد دانشگاه می افزاید: میزان کلر باقیمانده در داخل شبکه توزیع آب شرب، باید ۰٫۵ تا ۰٫۲ واحد در آب شرب (میلیگرم بر لیتر) باشد و در انتهای لوله های انتقال آب از ۰٫۱ واحد کمتر نشود اما در اهواز به دلیل نبود اطمینان از شبکه توزیع آب و برای تامین بهداشت مقدار زیادی کلر ( ۰٫۶ تا ۰٫۸ میلیگرم بر لیتر) وارد آب می کنند تا کلر در انتهای شبکه توزیع آب هم باقی بماند اما باید توجه کرد که این میزان کلر برای گندزدایی استخرها استفاده می شود.
به گفته وی، خانه هایی که نزدیک تصفیه خانه های آب قرار دارند کلر زیادی در آب شرب دریافت می کنند که این اشتباه است زیرا علاوه بر اینکه بالا بودن میزان کلر در آب روی طعم و بو تاثیر می گذارد، کلر یک ماده سمی است.
تکدستان می گوید: با توجه به گستردگی شهر اهواز می توان چند ایستگاه کلرزنی مجدد در شهر احداث کرد تا بهداشت آب تامین شود.
این عضو دانشگاه علوم پزشکی اهواز با اشاره به اینکه استانداردهای ما برگرفته از کشورهای اروپایی و سازمان جهانی بهداشت است اظهار می کند: بر اساس تحقیقاتی که انجام شده میزان آلاینده های شیمیایی آب از قبیل فلزات سنگین و سموم و آفت کش ها خیلی از استانداردها بیشتر نیست و اگر چه با استانداردهای جهانی فاصله دارد اما استاندارد ملی را تامین می کند.
وی با بیان اینکه در دنیا تصفیه خانه ها را با توجه به کیفیت آب خام طراحی می کنند، می افزاید: تصفیه خانه های آب اهواز مربوط به بیش از ۵۰ سال پیش هستند که در آن زمان کیفیت آب رودخانه کارون و کمیت آن بسیار بهتر از حالا بود و آلودگی کمتری نیز وارد آن می شد، بنابراین اکنون باید این تصفیه خانه ها به روز شوند؛ علاوه بر این در صورت افزایش فیلترهای تصفیه خانه ها، خطر ترکیب کلر با مواد شیمیایی سمی موجود در آب رودخانه به حداقل می رسد.
با بیان اینکه وزارت بهداشت و وزارت نیرو باید استانداردهای ملی را تغییر دهند تاکید می کند: وظیفه تامین آب شرب و بهداشتی بر عهده شرکت های آب و فاضلاب و وزارت بهداشت هم مسئول کنترل بهداشتی آن است بنابراین اگر آب آلودگی دارد و اثبات شود که بیماری مردم ناشی از آب شرب است، دانشگاه علوم پزشکی باید وارد عمل شود و از حقوق شهروندان دفاع شود.
* چراغی که به خانه روا نیست
رودخانه کارون تا پیش از زمستان سال ۹۲ ، نه تنها آب اهواز بلکه مصارف ۷۰ درصد مردم خوزستان را تامین می کرد. سدسازی های بی رویه و اجرای طرح های انتقال آب از یک سو و تخلیه فاضلاب های شهری، صنعتی، کشاورزی و بیمارستانی از سوی دیگر اما شرایط این رودخانه را بحرانی کرده و آن را بیشتر به یک منبع فاضلاب تبدیل کرده است. چنانکه برخی کارشناسان رودخانه کارون را به ‘فاضلاب رود’ تشبیه کرده اند.
در این میان وزارت نیرو به جای بهبود وضعیت این رودخانه و حذف آلاینده ها، با اجرایی کردن طرح آبرسانی غدیر صورت مساله را پاک کرده و منبع آب شرب خوزستان را به رودخانه کرخه تغییر داده است. بر همین اساس از سال ۹۲ بخشی از اهواز، آب شرب خود را از پشت سد کرخه دریافت می کند. با این حال طرح غدیر نتوانسته مشکل آب اهواز را حل کند.
نماینده مردم اهواز، کارون، باوی و حمیدیه در مجلس شورای اسلامی می گوید: از همه مناطق اهواز و حاشیه این شهر از کیفیت و کمیت آب شرب شکایت دارند و این مساله را بارها اعلام کرده اند.
جواد کاظم نسب الباجی آب شرب سالم را حق مردم اهواز می داند و با انتقاد از اجرای طرح های انتقال آب رودخانه کارون برای مصرف شرب، صنعت و کشاورزی سایر استان ها تصریح می کند: خوزستان با داشتن منابع اقتصادی مهم به ویژه نفت و گاز، هنوز برای تامین آب شرب مردم با مشکل اعتباری روبه روست به طوری که مردم مرکز استان هنوز از کمترین امکانات یعنی آب شرب مناسب بی بهره هستند و بهبود شبکه آب شرب این کلانشهر هنوز درگیر تامین منابع مالی است.
وی با اشاره به جلساتی که بع تازگی برگزار شده اظهار امیدواری کرد که اعتبار مورد نیاز آب شرب اهواز تامین شود.
* از ‘قاتل خاموش’ تا ‘بچه آبی’
ویژگی های ظاهری، میزان کدورت و طعم و بوی نامطبوع آب، در یک دهه گذشته آنچنان واضح بوده که شهروندان معترض را ناچار به استفاده از آب شیرین کن های خانگی یا خرید آب به صورت بشکه ای کرده است. برخی از مردم حتی وضو گرفتن با این آب را جایز نمی دانند.
اگرچه مسئولان همچنان تاکید می کنند آب اهواز از نظر میکروبی مشکلی ندارد، کارشناسان بر این باورند که شاخص های بهداشتی آب شاید با کلرزنی زیاد تامین شود اما این امر مشکلات دیگری به دنبال دارد. کلرزنی بی رویه نه تنها گوارایی و طعم آب را تحت تاثیر قرار می دهد، بلکه گاز کلر که به ‘قاتل خاموش’ نیز شهرت دارد به صورت غیرمستقیم سلامتی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. این گاز با ترکیبات طبیعی آب، تری هالومتان ها (THM ها) را تشکیل می دهد که یکی از مهمترین عوامل سرطان زای شناخته شده هستند.
از سوی دیگر تحقیقات برخی کارشناسان نگرانی های دیگری نیز بوجود آورده است. چنانکه تحقیقات هادی معاضد عضو هیات علمی دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز ثابت می کند: میزان «نیترات» در آب آشامیدنی اهواز در سال های اخیر روند صعودی داشته (اگرچه هنوز به بالاتر از حد استاندارد نرسیده است) که این مساله ارتباط مستقیم با تخلیه بی رویه فاضلاب های شهری، کشاورزی و صنعتی به کارون دارد.
محققان می گویند اگر میزان نیترات آب آشامیدنی یا مواد غذایی، بالاتر از میزان مجاز باشد، باعث ابتلای کودکان به بیماری «متهموگلوبینمیا» می شود و می تواند آثار سوئی بر جنین بگذارد که مهم ترین آنها عارضه ‘بچه آبی’ یا ‘ blue baby’ است.
تحقیقات مهدی نورزاده حداد عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اهواز نیز نشان از شیوع ‘کیست هیداتیک’ در خوزستان دارد که دلیل آن تخلیه فاضلاب های صنعتی در رودخانه و وجود بعضی عناصر سمی مانند نیکل و کروم در آب عنوان شده است.
* حکم ناتمام
در این سال ها که مردم از کیفیت آب اهواز شکایت کرده اند، هیچ خبری از مدعی العموم نبوده است. تنها در یک مورد در دی ۹۲ دادگستری خوزستان اعلام کرد: ‘یک مدیر در اهواز بخاطر کوتاهی در سنجش آلودگی آب شرب و شیوع بیماری عفونی در بین مردم به ۱۰ماه حبس محکوم شده است.’
به گفته امانت بهبهانی معاون اجتماعی دادگستری خوزستان، به دنبال ارائه فهرستی از بیماران از سوی شبکه بهداشت و درمان خوزستان که به دلیل ابتلا به بیماری های عفونی در بیمارستان بقایی اهواز بستری شده بودند رئیس کل دادگستری شکایتی علیه شرکت مسوول تنظیم و به دادگاه ارسال کرده است. البته ماجرا به همین جا ختم شد و مدیر محکوم با قید وثیقه آزاد شد و دیگر خبری از اجرای این حکم نیامد.
با تشدید مشکل آب شرب اهواز، این مساله باز هم در اولویت کاری مسئولان قرار گرفته است.
آیت ا… محسن حیدری امام جمعه موقت اهواز و نماینده مجلس خبرگان در خطبه های نماز عید قربان امسال اعلام کرده که به دلیل شکایت های مردمی از وضعیت آب شرب، رسیدگی به این مساله در اولویت برنامه های نمایندگان خوزستان در مجلس خبرگان قرار گرفته است.
شریعتی استاندار خوزستان نیز در بازدید از یکی از مناطق محروم اهواز (منبع آب) از مردم بخاطر وضعیت آب شرب عذرخواهی کرده است. وی همچنین از مذاکره با مسئولان در مرکز درباره مشکلات آب و فاضلاب اهواز خبر داده و اختصاص اعتبارات ویژه برای بهبود آب شرب این شهر را نوید داده است.
آیا آب شرب سالم به خانه اهوازی ها می رسد؟
منبع: ایرنا کد خبر:-تاریخ انتشار:۱۳۹۵/۰۷/۲۸
