طرح انتقال آب دریای خزر به استان های مرکزی یکی از بزرگترین پروژه های کشور محسوب می شود که با هدف تامین هرچه مطلوب تر آب مورد نیاز این خطه از کشور و بخصوص سمنان مدنظر مسئولان ذیربط قرار گرفته است.
آنطور که از شواهد و اخبار منتشره در رسانه ها به ذهن می رسد،ظاهرا طرح مذکور در آستانه اجرایی شدن قرار دارد و حتی سرمایه گذاران خارجی نیز استقبال قابل توجهی نسبت به مشارکت در پروژه مورد اشاره از خود نشان داده اند.
طرح مذکور در شرایطی به عنوان یکی از پر سر و صداترین پروژه ها مطرح شده که کشور با بحران آبی دست و پنجه نرم می کند و کارشناسان از این معضل به عنوان یکی از اصلی ترین تهدیدهای زیست محیطی یاد می کنند.
اگر چه میان کارشناسان اختلاف نظرهایی در این خصوص وجود دارد که آیا آلایندگی و آلودگی هوا در صدر دغدغه های محیط زیست قرار دارد یا کمبود آب و خشکسالی،اما به هر حال فارغ از رتبه بندی دغدغه های مورد اشاره شکی نیست که بحران آبی پیش رو یکی از جدی ترین معضلات کشور محسوب می شود.
بطور طبیعی در چنین شرایطی،انتقال آب به نواحی که به نحوی جدی تر با این بحران دست و پنجه نرم می کنند از سوی برخی کارشناسان مدنظر قرار می گیرد و پروژه انتقال آب خزر به سمنان نیز در چنین شرایطی قابل تعریف است،اما این طرح با وجود انجام مطالعات و ایجاد بستر و زمینه برای کلنگ زنی،مورد انتقاد جدی مسئولان محیط زیست قرار دارد.
آنچه که به عنوان دغدغه از سوی برخی مسئولان و صاحبنظران در خصوص طرح مورد اشاره مطرح می شود، معطوف به آسیب های زیست محیطی احتمالی و نارسایی ها و پیامد های اجتماعی طرح می شود.
** عزم مدیران اجرایی برای تحقق طرح انتقال آب
یکی از موافقان این طرح،استاندار سمنان است که معتقد است آب توزیع شده در قالب این طرح،گران نخواهد بود و طرح چنین ادعایی از سوی برخی مخالفان،صحت ندارد.
وی در این خصوص می گوید:آب منتقل شده به کرمان،در هر متر مکعب قریب به ۱۲ هزار تومان و آب منتقل شده از خلیج فارس به چادرملو در هر متر مکعب قریب به ۵هزار و ۸۰۰ تومان برآورد می شود.
محمد رضا خباز عنوان می کند:در چنین شرایطی،آب انتقالی از خزر به سمنان ۳هزار و ۸۰۰ تومان تخمین زده می شود که این مبلغ موید این امر است که آب مورد اشاره نه تنها گران ترین آب نخواهد بود بلکه در زمره ارزانتربن آب ها قرار دارد.
استاندار سمنان عقیده دارد،مخالفت سازمان محیط زیست با این پروژه معطوف به دو موضوع می شود.نخست اینکه کارشناسان محیط زیست اذعان می کنند در صورت عملیاتی شدن پروژه،دستگاه های آب شیرین کن املاح موجود در آب انتقالی خزر به کویر مرکزی را پس از تصفیه به خزر باز می گرداند و این امر باعث تشدید شوری آب می شود.
خباز در تشریح دومین دلیل مخالفت سازمان محیط زیست با این طرح معتقد است،ایراد بعدی مشمول احتمال قطع شدن شماری از درختان جنگل های بین راه می شود.
وی می گوید:با اتکای به فناوری های جدید،این امکان وجود دارد که املاح بصورت خشک شده و قطعه قطعه،جدا و از بازگشت آنها به دریا جلوگیری شود و به واقع می توان در موعد مناسب آن را دفن کرد.
استاندار سمنان در خصوص دغدغه استانداری در خصوص قطع درختان نیز عنوان می کند:در این ارتباط تلاش می کنیم حتی المقدور از قطع احتمالی درختان پرهیز کنیم و از سوی دیگر می توان نسبت به کاشت ۵ اصله درخت در قبال هر درخت اقدام کرد.
** طرح انتقال آب خزر به سمنان تبعات اجتماعی در پی دارد؟
با وجود نظرمثبت استاندار سمنان و اشاره تلویحی به نگران کننده نبودن طرح مذکور،اما برخی کارشناسان همچون داوود رضا عرب،عضو هیات علمی دانشگاه فنی تهران به عنوان یکی از مخالفین طرح مذکور معتقد است ابهامات بسیاری در پروژه مورد اشاره وجود دارد که باید مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
وی در تشریح ابهامات موجود عنوان می کند:خسارات زیست محیطی،اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی و تحت الشعاع قرار گرفتن عدالت اجتماعی از عوارض و پیامدهای اجرای این پروژه محسوب می شود.
رضا عرب معتقد است:صرف هزینه های سنگین اقتصادی از یکسو،دغدغه مصرف صحیح آب،آمایش سرزمین و میزان ظرفیت های هر منطقه از دیگر نگرانی های موجود در این حوزه به شمار می رود.
وی در تشریح ابعاد اجتماعی پروژه مورد اشاره نیز می گوید:ساکنان فلات مرکزی سالهای بسیار است که از ادوار دور تاریخی بر مبنای فرهنگ مبتنی بر محدودیت های آبی، زیست و زندگی کرده اند و بطور طبیعی در صورت دریافت حجم انبوهی از آب،سبک و سیاق زندگی آنها با تغییراتی جدی مواجه می شود و ممکن است حتی عدالت اجتماعی نیز به چالش کشیده شود.
عضو هیات علمی فنی دانشگاه تهران به احتمال بروز اختلافاتی میان ساکنان استان مازندران و استان مرکزی(شهر سمنان) نیز اشاره می کند که می طلبد با دغدغه های موجود،مطالعاتی عمیق تر و جدی تر پیش از اجرایی شدن طرح مدنظر قرار گیرد.
بدون تردید گمان مسئولان موافق طرح نیز بر این امر استوار است که احتمالا پروژه مورد اشاره گامی سازنده در جهت تحقق توسعه پایدار در این خطه از کشور محسوب می شود،اما نباید از نظر دور داشت که چنین طرحی با این عظمت و بزرگی،ضرورت دقت نظر و توجه هر چه بیشتر را اجتناب ناپذیر می سازد.
یقینا در صورت بروز خلل و نارسایی در جریان اجرای طرح و حتی بعد از بهره برداری از آن،هزینه هایی جدی به کشور و دولت تحمیل می شود و با این اوصاف و شرایط ایجاب می کند جمعی از کارشناسان به دور از هر گونه وابستگی و بصورت مستقل محاسن و معایب طرح را مورد بازبینی قرار دهند و با توجه به جمیع جهات در صورت غلبه مزایا و ثمرات آن بر نارسایی های احتمالی،اجرای طرح را مدنظر قرار دهند.
منبع:باشگاه خبرنگاران جوان کد خبر:۵۵۴۶۶۴۳ تاریخ انتشار: ۰۸ فروردین ۱۳۹۵ – ۰۸:۴۰
