پژوهش های جدید محققان نشان می دهد در هنگام مطالعه روند مهاجرت انسان های نخستین از قاره آفریقا علاوه بر شرایط آب و هوائی باید شرایط زمین شناسی و الگوی توزیع منابع آب های آشامیدنی نیز مورد توجه قرار گیرد.
بر اساس مطالعات جدید انجام شده مشخص شد که در فاصله زمانی ۱ تا ۲ میلیون سال پیش انسان های نخستین که در شرق آفریقا زندگی می کردند به صورت دوره ای با بحران های خشکسالی و کمبود آب رو به رو می شدند، البته احتمالا این افراد به چشمه های آبی که حتی در فصول خشک نیز مقداری آب برای بقا فراهم می کردند دسترسی داشته و به کمک این چشمه ها توانستند به سمت شمال آفریقا مهاجرت کنند.
این یافته ها نشان می دهد بر خلاف آن چه تا کنون ادعا می شد، شرایط آب و هوائی نقش اصلی را در روند فرگشت انسان بر عهده نداشته است. در همین رابطه پرفسور گیل ام . اشلی استاد دانشکده علوم زمین شناسی دانشگاه روتگرس اعلام کرد : «این امر پیامدهای مهمی در روند برگشت انسان ایفا می کند. ما درباره دلایل ترک قاره آفریقا توسط انسان های اولیه چیزی نمی گوئیم و تنها بر این موضوع تاکید داریم که احتمالا انسان در جستجوی آب و از طریق دستیابی به چشمه های آب، به طور تدریجی و از طریق رفتن از یک چشمه به چشمه بعدی قادر به سفر و مهاجرت در این دوران بود.»
تمرکز اصلی این مطالعات روی بحث پناهندگان آب و مهاجرت بر اساس آب در شرق آفریقا توسط انسان های نخستین و پراکندگی این روند مهاجرتی قرار داشته و شرح کامل آن در آخرین شماره مجله تخصصی Nature Communications منتشر شده و در اختیار پژوهشگران قرار دارد.
در این مطالعات عبارت پناهجویان آب یا Hydro-refugia برای نخستین بار مورد توجه قرار گرفته و در آن به طور ویژه ای چشمه ها، مرداب ها، آب های زیر زمینی و جریان های آبی تغذیه کننده جریان های دائمی و فصلی رودها بررسی شده است. در این بررسی ها ارتباط انسان و مهاجرت های انسانی در دوره زمانی خاصی که بیش از ۴۵ درصد از کره زمین با مشکل خشکسالی رو به رو شد، مورد بررسی قرار گرفته و بر اهمیت آب های زیر زمینی برای بقای نسل اجداد انسان ها در این شرایط وخیم تاکید شده است.
یافته های محققان نشان می دهد آب و هوای قاره آفریقا طی دوران فوق برای مدت زمانی برابر با ۲۳ هزار سال بین شرایط خشک و مرطوب در نوسان بوده و آب بیشتر دریاچه های این مناطق غیر قابل آشامیدن بودند. در این شرایط با خشک شدن بسیاری از رودخانه ها در طول سال، انسان های ساکن در مناطق شرقی آفریقا با مشکلات متعددی رو به رو می شدند و تنها گزینه پیش روی آن ها استفاده از آب های زیر زمینی و چشمه های تغذیه شده توسط آن ها بود. موضوعی که به طور خاص در این مطالعات مورد توجه قرار گرفته است.
در این مطالعات، پژوهشگران از الگوی تقسیم بندی و توزیع منابع آب آشامیدنی مانند رودخانه ها، چشمه ها و دریاچه ها در مناطق شمال تانزانیا و اتیوپی استفاده کرده و با کمک محاسبات کامپیوتری، امکان مهاجرت انسان های نخستین از یک منبع اب به سمت منبع بعدی را مورد مطالعه قرار دادند. بر اساس این مطالعات مشخص شد که یک انسان می تواند طی سه روز مسافتی بالغ بر ۱۸۰ کیلومتر را طی کند.
پرفسور اشلی در این رابطه می گوید: «در برخی موارد امکان مهاجرت، برای انسان های نخستین وجود نداشته و آن ها مجبور بودند در کنار یک منبع آب مانند چشمه باقی مانده و برای زمانی طولانی اقامت داشته باشند تا اینکه شرایط آب و هوائی مجددا تغییر کرده و در پی بارش های فراوان، تعداد چشمه های آب افزایش پیدا کند. به این ترتیب شاهد هستیم که اعتقاد عمومی همواره بر اهمیت شرایط آب و هوائی به عنوان یکی از فاکتورهای مهم مهاجرت های انسانی و تکامل انسان تاکید داشته است.»
وی در ادامه توضیحات خود افزود: «در این مطالعات شاهد اهمیت شرایط آب و هوائی هستیم اما باید در نظر داشت شرایط زمین شناسی و الگوی توزیع چشمه ها و منابع آب نیز نقش مهمی در پراکندگی انسان و مهاجرت های نخستین انسان ها در قاره آفریقا بر عهده داشته است. سوالی که در اینجا مطرح است، انگیزه انسان ها اولیه برای مهاجرت به سمت شرق آفریقا و رسیدن به دره های این منطقه است. ما می دانیم که این مهاجرت انجام شده است و قادر به بازسازی ان هم هستیم اما دلیل منطقی این موضوع هنوز ناشناخته باقی مانده است.»
در خاتمه لازم به توضیح است که در این مطالعات مارک. او . کاتبرت از دانشگاه کاردیف در کنار پژوهشگرانی از دانشگاه های ویکتوریا در کانادا، بورنموت و بیرمنگام نیز مشارکت داشتند.
منبع: سیناپرس کد خبر:۳۳۷۳۴ تاریخ انتشار:۱۶ خرداد ۱۳۹۶
