کره زمین از نظر آب در شرایط با ثباتی قرار ندارد. انسان‌ها، گیاهان و جانوران سعی کرده‌اند خود را با تغییرات تدریجی آب و هوا، کاهش تدریجی بارندگی، گرمای زمین و افزایش خشکی مناطق جنوب منطبق کنند و به مهاجرت‌های وسیع تاریخی به سمت شمال دست زده‌اند.
البته مهاجرت‌ها در تاریخ با تنش‌ها و در نهایت جنگ و جدال‌هایی همراه بوده است. اما باید دید در شرایط کنونی زمانی که مهاجرت به واسطه خشکسالی رخ می‌دهد، کدام تنش اجتماعی سیاسی مطرح بوده است؟! البته اکنون با این تنش‌ها با ساختن سد روی رودخانه‌ها، انتقال آب و شیرین‌سازی آب دریاها کوشش شده تا مشکل را مدیریت کرده و از مهاجرت وسیع جلوگیری شود. نبود آب اثرات زیادی بر جنبه‌های مختلف زیست شهری دارد. به عنوان مثال ریزگردها که البته موضوع جهانی است.
به دلیل سد بندی‌های ترکیه بر حوزه رودخانه‌های دجله و فرات مقدار عبور آب کاهش یافته است. در نتیجه عرصه‌های جنوبی عراق که یک زمانی پر آب بود هم اکنون خشک شده است. بنابراین اکنون جریان باد به جای انتقال رطوبت غبار را انتقال می‌دهد. در ایران هم اطراف تالاب‌های خوزستان خشک شده و در نتیجه شرایط نامناسب اقلیمی به وجود آمده است. اما مسلما اثرات خشکسالی در شهرها ابعاد اجتماعی، اقتصادی، روانی، سلامت و…را در پی دارد. عدم وجود چشم‌اندازهای مناسب برای ماندگاری و ناامیدی برای بهبود شرایط منجر به مهاجرت از برخی شهرها شده است.
به عنوان مثال تنش موجود در ترکیه، سوریه و عراق به شکل جنگ در آمده که بنیادش بر پایه آب است؛ چون مردم در بسیاری از مناطق جنوبی عراق نمی‌توانستند به دلیل کمبود آب زندگی عادی داشته باشند به همین دلیل مجبور شدند، سکونتگاه‌های خود را ترک کرده و به سمت شهرهای دیگر بروند که همین مساله تنش‌زا شد. در حالی که ساختار همبستگی ملی که می‌توانست این بحران را مدیریت کند بر اثر نبود شرایط زیستی شهری به هم خورده بود و بنابراین تنش‌ها آغاز شد.
در بسیاری از کشورهایی که مساله آب بین آنها حل نشده، حقوق آب بین آنها رعایت نشده و مرزهای سیاسی، مرزهای طبیعی را از بین برده و این تشنج را شدیدتر کرده است. این در حالی است که اگر ما می‌توانیم تنش بین چهارمحال‌وبختیاری، خوزستان و اصفهان را با سیاستگذاری‌های مرکزی حل کنیم و در عین حال روی آن سرپوش بگذاریم، اما تنش‌های سوریه، عراق و ترکیه را نمی‌توان پنهان کرد.
ایران تحت تاثیر تغییرات اقلیمی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به بحث تغییرات اقلیمی در کشور اشاره کرد و گفت: ایران جزو کشورهایی است که به شدت تحت تاثیرتغییرات اقلیمی قرار گرفته وعلاوه برافزایش دما کاهش دما را هم تجربه می‌کند. معصومه ابتکار درباره گرد وغبار در کشور گفت: باید ابعاد این موضوع مشخص شود و این معضل در حال حاضر ۸۰ درصد کشور را تحت الشعاع قرار داده است، بنابراین بسیاری از شهرهای جنوبی و غربی کشور به دلیل هجوم ریزگردها دچار مشکل شده اند.
او تاکید کرد: گرد وغبار دارای منشا داخلی و خارجی است. منشا خارجی آن عمدتا کشور عراق است و سه کانون اصلی گرد وغبار در عراق، کشورمان را تهدید می‌کند، البته اراضی شمال غرب و غرب کشور عراق که از کانونهای اصلی گرد وغبار هستند، در حال حاضر در تصرف داعش است و نمی‌توان اقدام خاصی را در این مناطق انجام داد. ابتکار با بیان اینکه هشت میلیون هکتار در عراق از کانونهای بحرانی گرد وغبار هستند، تصریح کرد: عربستان ۱۱میلیون هکتار کانون گرد وغبار و ایران دارای ۸/۲میلیون هکتار کانون گرد وغبار است. البته از ابتدای دولت یازدهم ستاد ملی مقابله با گرد وغبار تشکیل شد و وظیفه این ستاد مطالعه درباره کانونهای داخلی گرد وغبار بود و در این زمینه ۱۵ استان در معرض هجوم گرد وغبار شناسایی شدند.
بودجه مقابله با گرد وغبار اندک است
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه با بودجه فعلی، مقابله با گرد و غبار ۳۰ سال زمان می‌برد، گفت: حداقل یک هزار میلیارد تومان اعتبار برای مالچ پاشی و کاشت نهال لازم است. ابتکار از انعقاد چندین تفاهمنامه با کشور عراق درباره مقابله با ریزگردها خبر داد و گفت: در اسفند سال ۹۳ با سفر به عراق چندین نهال در این کشور کاشته شد که هدف آن مقابله با گرد وغبار داخل عراق بود، اما مشکلاتی در طول زمان پیش آمد که این طرح‌‌ها به نتیجه نرسید و نیز مذاکرات فراوانی با مقامات عراقی صورت گرفت و آنها درباره مقابله با گرد و غبار اعلام آمادگی کردند، اما همه اراضی کانونهای گرد وغبار در عراق در دست گروهک تروریستی داعش است.
کاشت هشت هزارهکتار نهال دراستان خوزستان
ابتکار با تاکید براینکه سال گذشته هشت هزار هکتار کاشت نهال در استان خوزستان صورت گرفت، تصریح کرد: همچنین احیای تالاب هورالعظیم در این استان انجام شد. احیای تالاب‌های از برنامه‌های اصلی دولت یازدهم است، هر چند سوءمدیریت‌ها در نحوه مدیریت منابع آب و سد سازی‌های بی‌رویه بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی باعث خشکی تالاب‌ها و افت آب‌های زیرزمینی شده است.
تنش آبی در بخش کشاورزی تهدیدکننده است
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست سوء مدیریت در بحث آب را عامل اصلی تنش آبی عنوان کرد و گفت: مصرف آب در بخش کشاورزی باعث تغییر اقلیم ایران شده که بیشترین تنش آبی را به همراه دارد؛ در دولت یازدهم با ارزیابی زیست محیطی فعالیت ۱۵سد غیرضروری را متوقف کردیم که در گذشته در مناطقی که آب نداشت، صرفا برای کسب درآمد برخی افراد احداث می‌‌شد، از سوی دیگر احیای رودخانه‌‌هایی در استان خراسان و رودخانه کارون انجام شد. ابتکار تاکید کرد: تالاب جازموریان که بین کرمان و سیستان قرار گرفته است نیز از ۵۰ سال پیش به دلیل تشکیل سازمان کشت و صنعت جیرفت در معرض خشکی قرار گرفت و در حال حاضر ۴۰۰ هزار هکتار تالاب جازموریان خشک شده است، بنابراین این تالاب به گفته بسیاری از کارشناسان زیست محیطی یکی از کانونهای مهم گرد وغبار است.
از سوی دیگر احیای دریاچه ارومیه نیز یکی از اقدامات مهم دولت است که می‌توان گفت در حال حاضر تراز این دریاچه نسبت به وضعیت قبلی آن یک متر بالاتر آمده است. به گزارش خانه ملت، او با بیان اینکه سفره‌های زیر زمینی تهران، کرمان و یزد تخلیه شده است، گفت: سفره‌های زیرزمینی میناب به قدری تخلیه شده که تبدیل به فروچاله شده است و در صورت ادامه چنین شرایطی توسعه ای رخ نخواهد داد.
تنش آبی در کدام استان‌ها بیشتر است؟
در کشور ۱۳استان تنش شدید آبی و هفت استان در خطر کمبود آب قرار دارند و هیچ یک از مناطق حتی در شمال ایران در شرایط مرطوب و نرمال قرار ندارند که گویای زنگ خطر جدی بحران آب در ایران است. براساس شاخص پایش منابع آب کشور در نیمه نخست سال آبی جاری، هفت استان کشور در گروه مناطق مواجه با کمبود آبی قرار گرفت. همچنین ۱۳ استان کشور در دسته مناطق دارای «تنش آبی شدید» قرار دارند که این استان‌ها شامل اصفهان، ایلام، تهران، البرز، خوزستان، زنجان، قم، کرمانشاه، گلستان، لرستان، مرکزی و همدان هستند.
در طبقه بندی استان‌‌های کشور براساس شاخص پایش منابع آب از مهرماه تا اسفندماه سال ۹۳، استان‌‌های کشور در شش دسته مرطوب، نرمال، قابل تحمل، دارای تنش آبی، دارای تنش آبی شدید و کمبود آب طبقه بندی شده اند که استان‌‌های بوشهر، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، هرمزگان و یزد در رده مناطق مواجه با کمبود آب قرار گرفته اند.
منبع:آرمان کد خبر:۴۰۴۹۴۸ تاریخ انتشار:شنبه ۱ آبان ۱۳۹۵
