بحث کیفیت آب شرب تهران یکی از مسایل چالش برانگیز سال های اخیر بوده است تا آنجا که در مقاطعی حتی به بروز مشاجرات لفظی بین برخی از مسوولان شهری و محیط زیستی با شرکت آب و فاضلاب منجر شد.
علاوه بر این، انتشار گزارش هایی مبنی بر وجود نیترات بالا در آب شرب تهران، موجبات نگرانی بسیاری از شهروندان تهرانی در مورد پیامدهای استفاده از این آب را فراهم کرد، به نحوی که گروهی از شهروندان، استفاده از بطری های آب آشامیدنی را جایگزین مصرف آب شهری کردند و گروهی دیگر هم به خرید دستگاه های تصفیه آب روی آوردند. اما آیا به راستی کیفیت آب تهران نامطلوب است؟ در ادامه تلاش می کنیم برای این پرسش، پاسخی علمی و مستدل بیابیم.
نیترات چیست؟
نیترات یک ماده شیمیایی است که در اثر اکسیداسیون نیتروژن حاصل می شود. نیتروژن هم یک یون با بار منفی (آنیون) است که با یون های بار مثبت (کاتیون) ترکیب می شود و به صورت نمک های نیترات پتاسیم یا نیترات سدیم درمی آید.
نیترات می تواند آب‌های زیرزمینی و سطحی را به طور گسترده آلوده کند. تجمع این ماده در محیط ممکن است ناشی از هرزآب های کشاورزی حاوی کودهای نیتراته باشد یا در اثر آلودگی های نقطه ای از فاضلاب های انسانی که به درستی دفع و فرآوری نشده اند، به وجود آمده باشد.
پیامدهای ناگوار نیترات
نیترات یک تهدید بالقوه برای سلامتی انسان به ویژه نوزادان است چرا که باعث ایجاد یک بیماری به نام “متهموگلوبین” یا “سندروم نوزاد کبود” می شود.
هنگامی که نیترات با خوردن غذا و نوشیدن آب وارد بدن می شود، در روده به نیتریت بدل می شود و بعد در خون با هموگلوبین (پروتئین ناقل اکسیژن در خون) ترکیب می گردد و متهموگلوبین ایجاد می شود. به این ترتیب توانایی انتقال اکسیژن خون کاهش می یابد. نوزادان به مسمومیت با نیترات بیش از کودکان بزرگتر یا بزرگسالان حساس هستند.
علاوه بر این مصرف مزمن مقادیر بالای نیترات ممکن است باعث ابتلا به برخی از سرطان‌ها شود. میزان بالای نیترات در غذا یا آب دام ها همچنین می تواند به کاهش زاد و ولد، افزایش مرد‌ه زایی، وزن کم هنگام تولد، دیر وزن گرفتن یا حتی مرگ بینجامد.
استاندارد مجاز نیترات و نیتریت در آب
استاندارد سازمان جهانی بهداشت برای نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی به ترتیب ۵۰ و ۳ میلی گرم بر لیتر است. همچنین این استاندارد برای ترکیب نیترات ـ نیتروژن و نیتریت ـ نیتروژن به ترتیب ۱۱ و ۰٫۹ میلی گرم در لیتر است.
کشورهای مختلف براساس مقدورات و ظرفیت زیرساخت های پالایش آب خود و با توجه به اهمیت سلامت مردم، حد استانداردهای آلایندگی آب را تعیین می کنند. به طوری که بسیاری از کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده، حداکثر استاندارد مجاز برای نیترات در آب آشامیدنی را ۱۰ میلی گرم بر لیتر اعلام کرده اند. با این حال استاندارد اعلام شده از طرف موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران برای میزان نیترات در آب آشامیدنی از استاندارد سازمان جهانی بهداشت تبعیت می کند و حداکثر مقدار مجاز نیترات در آب ۵۰ میلی گرم بر لیتر اعلام شده است. در بریتانیا نیز سازمان بازرسی آب آشامیدنی، میزان استاندارد مجاز نیترات در آب را ۵۰ میلی گرم بر لیتر عنوان کرده است.
کیفیت آب تهران
در کلانشهر تهران با وجود وسعت و جمعیت زیادی که دارد، هنوز هم بخش قابل توجهی از فاضلاب شهری از طریق چاه های جذبی دفع می شود چراکه سیستم جمع آوری فاضلاب شهری تکمیل نشده است. ورود فاضلاب شهری به سفره های آب زیرزمینی و سرازیر شدن آن به بخش های جنوبی شهر، می تواند تهدیدی جدی برای سلامت این منابع و بالتبع شهروندان تلقی شود.
احمد مشیری؛ مشاور مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به برنامه های این شرکت برای کنترل کیفیت آب، می گوید: به دلیل عدم بارندگی مناسب، استان تهران با کمبود آب رو به رو است بنابراین حجم آب های سطحی به تنهایی برای پاسخ به نیازها کافی نخواهد بود. از این رو می بایست از آب چاه ها استفاده کنیم و تا جمع آوری فاضلاب در سطح شهر و استان تهران صورت نگیرد، طبیعتا آب پایین دست چاه ها کیفیت نامطلوبی دارد.
از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب مصرفی تهران بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب را آب سطحی تشکیل می دهد که میزان نیترات آن کمتر از ۵ است. لذا این آب باکیفیت را می بایست با آب های زیرزمینی مخلوط کنیم و با اجرای پروژه رینگ قمر بنی هاشم، همگن شدن کیفی آب تهران انجام خواهد شد
وی می افزاید: ما تلاش زیادی کردیم که این وابستگی را به کمترین میزان برسانیم. به همین جهت از آبی استفاده می کنیم که شرایط استاندارد برای شرب را داشته باشد. لذا ارگان های نظارتی، کنترل و دقت لازم را به عمل می آورند که ما از حدود استاندارد خارج نشویم.
مشیری در ادامه تصریح می کند: در فصول گرم سال که میزان مصرف آب افزایش می یابد و مردم از کولرهای آبی استفاده می کنند، طبیعتا می بایست این تعادل برقرار شود و این چالش اساسی ما است. ما برای حفظ استاندارد کیفی آب، مجبور شدیم پروژه های بزرگی انجام دهیم که یکی از آنها انتقال آب سد ماملو به جنوب تهران است.
مشاور مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران خاطرنشان می کند: ما خط انتقالی در دست اجرا داریم که می خواهیم کل مشکلات کمّی و کیفی آب تهران را برای همیشه تاریخ حل کنیم. این پروژه شامل احداث رینگ قمر بنی هاشم است که با انجام آن، هم کمیت و هم کیفیت آب قابل کنترل خواهد بود.
مشیری متذکر می شود: از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب مصرفی تهران بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب را آب سطحی تشکیل می دهد که میزان نیترات آن کمتر از ۵ است. لذا این آب باکیفیت را می بایست با آب های زیرزمینی مخلوط کنیم و با اجرای پروژه رینگ قمر بنی هاشم، همگن شدن کیفی آب تهران انجام خواهد شد.
وی با رد این ادعا که میزان نیترات در آب تهران بیش از حد استاندارد است، تاکید می کند: ما هیچ گاه در تهران، آب هیچ چاهی را به صورت مستقیم به مصرف کننده ندادیم. ما آب چاه را برداشت می کنیم و با استفاده از خطوط انتقال و کلکتورها، داخل مخازن می ریزیم و پس از تصفیه و گندزدایی در داخل مخازن، با آب های سطحی رودخانه ها مخلوط می کنیم و به مصرف کننده می رسانیم.
پایش و کنترل مداوم آب تهران
مهتاب باغبان؛ مدیر کنترل کیفیت شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز در این ارتباط می گوید: تمام مناطق تحت پوشش شبکه توزیع آب شرب تهران بر مبنای پارامترهای فیزیکی، شیمیایی، میکروبیولوژی و ریزآلاینده‌ها طبق استاندارد ملی ایران و سازمان بهداشت جهانی، مورد پایش و کنترل قرار می گیرد. همچنین برای گندزدایی از آب آشامیدنی مانند سایر کشورهای پیشرفته از مواد کلردار که دارای استاندارد ملی برای مصرف شرب هستند، استفاده می شود.
وی تصریح می کند: علاوه بر این موارد، سازمان های ناظر مانند سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت به صورت روزانه بر کیفیت آب استان تهران نظارت دارند و برای اطمینان از سلامت آب خروجی مخازن و شبکه توزیع، ۲۲۲ سیستم پایش به صورت لحظه ای کنترل کیفیت را انجام می دهند.
باغبان می افزاید: برای رصد روزانه شاخص‌های کیفی آب آشامیدنی، مجهز به ۴۷ آزمایشگاه تخصصی آب و فاضلاب هر یک به ارزش ۷۰ میلیون تومان هستیم.
منبع: سیناپرس کد خبر:۱۴۳۸۶۳۵۱ تاریخ انتشار:دوشنبه ۱۱ مرداد ۱۳۹۵ – ۱۲:۱۴
