سال سوم اجرای برنامه نجات دریاچه ارومیه با طرح تثبیت کانون تولید گردوغبار با اعتبار ۶۰۰ میلیارد ریال همراه است که به‌جز برنامه احیا، باید با گردوغبار و کنترل بادهای نمکی مقابله شود و اگر نتیجه ندهد تبعات خود را به استان مرکزی و پایتخت می‌برد.
موج های سرکشی که روزگاری حاصل بادهای وزنده در دریاچه ارومیه بودند، امروز تبدیل به گردو غباری شده که شدت انتشار آن در هوا حالا موجودیت سه استان های همجوار این دریاچه را تهدید می‌کند. استان‌هایی که از مهمترین مناطق کشاورزی کشور به حساب می آیند و حالا محصولاتشان قربانی بادهای نمکی می شوند. به گزارش اقتصاد آنلاین ، سال ۹۵ که سومین سال اجرای برنامه نجات دریاچه ارومیه است قرار است طرح تثبیت کانون تولید گردو غبار با اعتباری به میزان ۶۰۰ میلیارد ریال همراه باشد. اعتباری که حالا به جز برنامه احیای دریاچه ارومیه باید خرج مقابله با گرد و غبار و کنترل بادهای نمکی و ممانعت از پیش‌روی این بادها به استان‌های دیگر شود. اعتبارات و برنامههای اصلاحی که گفته می‌شود اگر به نتیجه نرسند، گسترش گرد و غبار و صدمات ناشی از آن به تدریج به استان‌های مرکزی و از جمله پایتخت هم خواهد رسید. برای احیای دریاچه چقدر زمان نیاز است؟ یکی از سوالات متداولی که هنوز ذهن اغلب مردم را در مورد دریاچه ارومیه مشغول کرده است؛ زمان احیای آن است. موضوعی که باید گفت قطعا یک دهه تا احیای کامل دریاچه زمان باقی مانده است. چراکه نجات دریاچه‌ای که روزی بزرگ ترین دریاچه خاورمیانه بود، به برنامه‌ای جامع با فرصت یک دهه نیازمند است؛ فرصتی بسیار بیشتر از آنچه که به نابودی‌اش انجامید. دریاچه ارومیه که حالا به کانون نوپایی برای انتشار ذرات گرد و غبار تبدیل شده است از دو سال گذشته میزبان اقدامات جدی اجرایی با هدف نجات یافتن از تبدیل شدن به یک کانون بیابانی خشک است. گام نخست در تثبیت گرد و غبار طبق برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه تا کنون دستگاه های اجرایی فعال در این بخش برای تثبیت گرد و غبار در دریاچه ارومیه دست به نهال کاری زدند. در این رهگذر برنامه های دیگری مانند «مدیریت رواناب همراه بذرکاری » ، «مراقبت، نگهداری واحیای جنگل های موجود »، «بوته کاری »، «ساماندهی چرای دام» و … توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای نجات جان دریاچه انجام شد که بیش از ۲۶۵ میلیارد ریال طی دو سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ از منابع اعتباری طرح نجات دریاچه ارومیه را به خود اختصاص داد. آمارها نشان داده است این هزینه کرد باعث شده تا ۷ هزار و ۹۰۰ هکتار از مناطق تولید ریزگرد در حاشیه دریاچه ارومیه درحالی که بحرانی‌ترین نقاط بودند، حالا وضعیتشان به مرحله تثبیت برسد. این اتفاق خوشایند باعث شد تا برای تثبیت ۲۳هزار هکتار از کانون‌های تولید ریزگرد در سال ۹۵ هم مسئولان دست به کار اقدامات جدیدی بزنند و تلاش و ۶۰۰ میلیارد ریال با مسئولیت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای این کار تامین شود. عملیاتی که گفته می شود در سطح ۱۲ هزار و۹۶۵ هکتار در استان آذربایجان شرقی و ۱۰هزار و ۴۶۶ هکتار در استان آذربایجان غربی قرار است، انجام شود. بر دریاچه ارومیه چه‌ها گذشت؟ دریاچه ارومیه یک چاله مرکزی است که سال‌ها پیش بدون دخالت انسان به یک چاله مرطوب دائمی و دارای آب تبدیل شد ولی بدلیل عدم مدیریت صحیح مصرف آب در بالادست به تدریج تبدیل به یک بیابان واقعی با خصوصیات مشابه مناطق بیابانی شد. حالا این ناحیه بیابانی در دل خود توفان‌های گرد و غباری را شاهد است که از پدیده‌های رایج در مناطق خشک و نیمه خشک به‌شمار می‌آیند. خشک شدن تدریجی دریاچه باعث شد مساحت دریاچه ارومیه از حدود ۵ هزار و ۹۵۷ کیلومتر مربع در دهه ۱۹۹۰ به ۲ هزار و ۳۰۵ کیلومتر مربع کاهش پیدا کند. در پی کاهش سطح آب این دریاچه و باقی ماندن زمین های خشک، بادهایی که زمانی سبب مواج شدن آب این دریاچه می‌شدند اکنون بر زمین‌های بیابانی دریاچه می‌وزند و توده‌های نمک برخاسته از بستر خشکیده دریاچه را با خود حمل می‌کنند. از خواب خرگوشی بیدار شویم شاید اگر در سال‌های گذشته بیشتر و بهتر اکوسیستم دریاچه مدیریت می‌شد؛ امروز طوفان‌هایی که به اصطلاح طوفان‌های سفید و یا نمکی نامیده می شوند بیشترین آسیب را به مردم منطقه نمی‌زد. به عنوان نمونه امروز طوفان‌های نمکی به مناطق کشاورزی اطراف دریاچه ارومیه به شدت آسیب وارد می کند به طوریکه نمک‌های بادآورده محصولات کشاورزی را می پوشانند و به رشد آنها آسیب وارد می کنند و باعث شوری وآلوده شدن خاک و کاهش بهره‌وری آن می‌شوند. حالا اما گفته می شد پروژه‌های اجرایی مرتبط با نجات دریاچه ارومیه بر این هدف استوار است تا نسبت به مهار کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و تولید گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه پرداخته شود چراکه موقعیت جغرافیایی دریاچه ارومیه به دلیل وجود منابع طبیعی بسیار با ارزشی که در اطرافش دارد، اهمیت خاصی دارد. این درحالی است که وزش توفان‌های گرد و غبار در ایامی از سال باعث تحت تاثیر قرار دادن فعالیت‌های اقتصادی، کشاورزی و ایجاد خسارت‌هایی به انسان، محیط زیست و صنایع می‌شود. تاکنون نیز تلاش شده است اقدامات مقابله‌ای برای تثبیت کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و تولید گرد و غبار در حاشیه دریاچه ارومیه با رویکرد فعالیت‌های بیولوژیکی با گونه‌های بومی مناسب و اثر گذار و عملیات مکانیکی و بیو مکانیکی باشد. مهمترین هدف کنترل ریزگردها، شناسایی عوامل موثر اقلیمی و زمینی بر بروز و تشدید توفان‌های گرد و غبار شناسایی گونه‌های مناسب جهت مقابله با توفان های گرد و غبار است. همچنین تاثیر توفان‌های گرد و غبار بر میزان تولیدات کشاورزی و باغی است. بنابراین گزارش بیشترین برنامه عملیات نجات در سال ۱۳۹۵ قرار است در استان آذربایجان شرقی با مساحت ۱۲ هزار و ۹۶۵ هکتار انجام شود و پس از آن استان آذربایجان غربی با ۱۰ هزار و ۴۶۶ هکتار شاهد اجرای این برنامه خواهد بود. حالا بسیاری از شهرها و روستاها در این دو استان باید آماده اجرای برنامههای احیا شوند. از جمله شهرهای درگیر اجرای برنامه عملیات در استان آذربایجان غربی می توان به شهرهای میاندوآب، ارومیه و سلماس اشاره کرد و در سوی دیگر در دل استان آذربایجان شرقی شهرهای شبستر، آذرشهر، اسکو، عجب شیر و بناب میزبان این برنامههای نجات بخش هستند.
منبع: تسنیم کد خبر: ۱۳۵۸۶۷تاریخ انتشار:۱۳۹۵/۰۴/۲۳ – ۱۹:۳۳
