مصرف صحیح آب، راه‌حلی ساده برای حل بحرانی جهانی/ شش راه‌حل جامع برای مدیریت مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، خانگی و صنعتی
حتماً برای همه ما پیش آمده است که پس از یک پیاده‌روی، خرید و کار و فعالیت در گرمای تابستان به یک شیر آب معمولی در پارک، خانه یا محل کار رسیده‌ایم. در این شرایط به‌دلیل سرد نبودن آب، برای چند ثانیه یا حتی چند دقیقه شیر آب را باز نگه داشته‌ایم تا پس از خروج آب گرم‌تر، نوبت به خروج آب سردتر برسد.
حمیده قاسمی:حتماً برای همه ما پیش آمده است که پس از یک پیاده‌روی، خرید و کار و فعالیت در گرمای تابستان به یک شیر آب معمولی در پارک، خانه یا محل کار رسیده‌ایم. در این شرایط به‌دلیل سرد نبودن آب، برای چند ثانیه یا حتی چند دقیقه شیر آب را باز نگه داشته‌ایم تا پس از خروج آب گرم‌تر، نوبت به خروج آب سردتر برسد تا بتوانیم با نوشیدن آن، عطش خود را برطرف کنیم و از تجربه شیرین نوشیدن آب سرد لذت ببریم… این که بخواهیم به این لذت فقط یک‌بار در روز و در هنگام نوشیدن آب، دوش گرفتن، ظرف شستن و… این کار را انجام دهیم، با وجود بیش از ۱۰۰ روز گرم و جمعیتی در حدود بیش از هفت میلیارد در جهان و سکونت حدود ۸۰ میلیون آن در کشور ما، هرکدام با هدر دادن حجمی حدود ۳۰۰ تا یک‌هزار سی‌سی از آب شرب برسیم، در لایه‌های عمیق‌تر ما را با یک حساب و کتاب سرانگشتی محاسبه هدررفت چنددقیقه‌ای یا حتی چندثانیه‌ای آب به اعداد و ارقامی می‌رساند که با توجه به بحران جهانی منابع آب و قرارگیری کشور ما در پهنه کویری و سختی‌های فراوان دسترسی به این منبع حیاتی، نه‌تنها لذت‌بخش نیست، بلکه تأثربرانگیز نیز هست و ما را به فکر وامی‌دارد که سهم ما در جلوگیری از تشدید این بحران چیست؟ در واقع با نگاهی منصفانه به حجم آب هدررفته از این طریق می‌توان در نشانه رفتن تمام اتهامات به بخش کشاورزی و کشیدن خط و نشان تمام بحران آب با درصدهایی غلوشده اندکی مداقه کرد و سهم اتلاف آب مصرفی خانوارها را نیز قابل تأمل دانست.
محمدرضا جلیلی قاضی‌زاده، عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی تهران که سال‌ها است روی شبکه‌ها و مدیریت مصرف آب تحقیق می‌کند در این باره به ایانا می‌گوید: اتلاف آب برای رسیدن به دمای دلخواه مصرف آن، معضلی است که برای رفع آن تحقیقات بسیاری در جهان صورت گرفته و امروزه از طریق سایت‌های تخصصی بسیاری می‌توان هرروزه این تحقیقات را دنبال کرد و چه بسا در فرهنگ و زندگی کشور درگیر بحران آب مانند ایران وارد کرد.
وی می‌افزاید: در کشور ما آن قدر تفاوت اقلیم و دما داریم که وقتی در تهران در زیر دوش حمام منتظر گرم شدن آب و رسیدن به دمای دلخواه هستیم، درست در چند درجه پایین‌تر و در عرض جغرافیایی ۲۷ درجه، یک هم‌وطن بندرعباسی منتظر سردتر شدن آب و رسیدن به دمای کمتر برای استحمام است.
جلیلی درباره اتخاذ راهکاری برای حل این مشکل خاطرنشان می‌کند: در سایت تخصصی تحقیقات آب (IWA) پژوهش‌های کاربردی وجود دارد که از آن‌جمله اختراع دستگاهی بنام “ترمومیچر” است که با تنظیم درجه حرارت دلخواه روی آن، تنها با رسیدن به درجه مورد نظر شیر آب باز خواهد شد.
وی راه‌های ساده‌تری را پیشنهاد کرده و ادامه می‌دهد: “قرارگیری یک لوله معمولی برای برگشت آب در پشت لوله آب گرم نیز می‌تواند راه‌گشا باشد که حتی بعضی از لوله‌کش‌های معمولی هم توانایی انجام این کار را دارند.”
اما از آنجا که یافتن راه‌حل‌هایی کاربردی برای رویارویی با بحران جهانی آب، امروزه امری بدیهی است و افزایش جمعیت جهان و تغییر الگوی آب و هوایی و عدم توزیع یکسان جمعیت و عدم توزیع یکسان نزولات آسمانی، می‌توان بحرانی را پیش‌بینی کرد که تا سال ۲۰۵۰ نرخ انقراض جانداران (گیاهی/ حیوانی) هشت درصد افزایش یابد و بشر نیز در خطر جدی کمبود آب قرار گیرد.
در این میان به استثنای چالش‌هایی مشابه اتلاف تعمدی، سهوی یا ناگزیری آب در منازل، “تام گلیسون (Tom Gleeson)” استاد دانشگاه مک‌گیل و اوترخت آمریکا، که شش راه‌حل جامع برای حل مشکل بحران آب را ارائه داده است، با بیان اینکه حدود ۷۲ درصد از سطح کره زمین پوشیده از آب است و به‌دلیل شوری ۹۷ درصدی و قرارگیری ۷۰ درصد آب شیرین دنیا در کلاهک‌های یخی قطب‌ها، کمتر از یک درصد آب شیرین جهان به‌آسانی در دسترس قرار دارد، تصریح می‌کند: از آنجا که تنها شش کشور برزیل، روسیه، کانادا، اندونزی، چین و کلمبیا دارای ۵۰ درصد آب شیرین جهان هستند؛ لذا یک‌سوم جمعیت جهان در کشورهای “تحت فشار از لحاظ منابع آب” زندگی می‌کنند.
وی در ادامه شش راه جامع برای آن که جهان بتواند با کمبود آب کنار آید را این گونه توصیه می‌کند:
بهره‌وری آب کشاورزی:
بخش کشاورزی حدود ۷۰ درصد از آب مصرفی را به خود اختصاص می‌دهد که با پنج‌دهم درصد بهره‌وری در هر سال (تولید همان مقدار غذا با آب کمتر) یک صرفه‌جویی ۲۰ درصد در مصرف آب در سال را به‌دنبال دارد و باعث کاهش دو درصد از جمعیت تحت تنش آب می‌شود. با استفاده از ارقام جدید محصولات مهمی چون گندم و برنج می‌توان به بهینه‌سازی راندمان آبیاری کمک کرد.
بازده آبیاری:
مقدار زیادی آب در طول آبیاری به هدر می‌رود که می‌توان با تغییر روش آبیاری از غرقابی و آب‌پاشی به قطره‌ای و سیستم‌های دقیق در هر سال یک درصد بهره‌وری را افزایش داد.
استفاده‌های خانگی و صنعتی:
با جلوگیری از نشت اتصالات سیستم‌های انتقال آب در بخش صنعت و استفاده از ابزارآلات مدرن در مصرف آب خانگی (سرشیرهای اتوماتیک و…) و استفاده مجدد از آب مصرفی می‌توان تا ۲۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرد.
محدود کردن رشد جمعیت:
با توجه به اینکه افزایش جمعیت باعث افزایش تقاضا برای غذا می‌شود، می‌توان با کنترل نرخ زاد ولد از مصرف بیش از حد آب جلوگیری کرد. (چون تمامی غذاهای مورد استفاده بشر اعم از گیاهی ( سیب‌زمینی، گندم، برنج و…) و دامی نیازمند مقدار زیادی آب است. بنابراین با کنترل جمعیت جهان تا حد ۸,۵ میلیارد نفر تا سال ۲۰۵۰ می‌توان وضعیت آب موجود جهان را بهبود بخشید.
افزایش ذخیره آب:
محققان بر این باورند که با اقدامات نرم (افزایش آگاهی بشر و ترویج فرهنگ درست مصرف کردن) و اقدامات سخت (ساخت مخازن بزرگ تا حدود ۶۰۰ کیلومترمکعب، جهت ذخیره آب برای آینده) می‌توان بحران کمبود آب در آینده را حل کرد.
نمک‌زدایی از آب دریا:
یکی دیگر از راه‌های جبران کمبود آب شیرین در جهان استفاده از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن است که با کمک آن می‌توان املاح آب را تا مرز استفاده کاهش داد، اما شایان ذکر است که این امر پرهزینه بوده و تا ۵۰ برابر هزینه به دست آوردن آب شیرین را افزایش می‌دهد.
حال با توجه به این راه‌حل‌های شش‌گانه و همچنین تأملی در روش مصرف نادرست آب در تمام عرصه‌ها اعم از خانگی و صنعتی آیا باز هم می‌توان تمام توپ مشکلات و بحران آب را به زمین کشاورزان انداخت و با نادیده گرفتن راه‌حل‌های ساده مصرف صحیح آب در تمام حوزه‌ها، فقط کشاورزی را مسبب کمبود آب در سفره‌های زیرزمینی قلمداد کرد!؟
منبع: ایاناکد خبر: ۳۰۷۹۰تاریخ انتشار:۰۴ خرداد ۱۳۹۵- ۱۲:۵۱
