مدیریت مصرف آب تنها راه گذر از بحران

کاهش منابع آب سطحی و سفره های زیر زمینی، میزان بارش درحوزه های آبریز، کافی نبودن آبشیرین کن های ذخیره کم آب پشت سدها از جمله عواملی است که بیش از پیش به موضوع بحران آب در استان بوشهر دامن زده است.
با توجه به اینکه بخش عمده آب شرب استان بوشهر از استانهای همجوار تامین می شود، کاهش منابع آبی در این استانها نیز بحران در استان بوشهر را تشدید می کند.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت سهامی آب منطقه ای استان بوشهر گفت: ۹۸ درصد از منابع آب شرب استان بوشهر از خارج استان تامین می شود.
حسین باشی زادگان بیان کرد: به دلیل کاهش میزان بارش ها در استان فارس میزان انتقال آب خط کازرون به استان بوشهر در سالهای اخیر کاهش یافته است.
وی افزود: این درحالی است که سهمیه استان بوشهر از خط انتقال آب سد کوثر در استان کهگیلویه وبویراحمد نیز که آب ۳۳ شهر از پنج استان کشور را مقرر بوده تامین کند، مشخص است و امکان افزایش آن وجود ندارد.
باشی زادگان یادآور شد: شهرستان جم و بخش های بوشکان و ارم نیز از منابع آب زیرزمینی خود استفاده می کنند.
وی بیان کرد: مدیریت منابع آب استان بوشهر سیاست بهره وری از منابع داخلی را در پیش گرفته و در صورت نیاز به تجهیز و یا حفر چاه مجوز لازم صادر خواهد شد.
باشی زادگان بیان کرد: به منظور تامین آب مصرفی مورد نیاز استان مدیریت کاهش میزان پرت آب سیاست گذاری هایی برای بازسازی شبکه های فرسوده با مشارکت بخش خصوصی را درست اجرا دارد.
وی یادآور شد: به منظور کاهش حداقلی تبعات بحران کم آبی در سطح استان اطلاع رسانی گسترده ای در دست اجراست که امید است با انجام آن شاهد کاهش مشکلات مردم استان در تامین آب مورد نیاز آنها باشیم.
باشی زادگان گفت: برنامه ریزی برای سهمیه بندی آب مناطق مختلف استان بر اساس مخزن های ذخیره آب نیز از دیگر راهکارهای پیش بینی شده برای مدیریت مصرف در استان بوشهر است.
وی در ارتباط با راههای پیش بینی شده برای تامین میزان کمبود آب استان بوشهر گفت: آبشیرین کن ۱۰ هزار مترمکعبی کنگان در بهمن سال گذشته به بهره برداری رسید و آبشیرین کن ۱۰ هزار مترمکعبی شهر بوشهر نیز از پیشرفت خوبی برخوردار است و امیدواریم تا نیمه دوم سال جاری به پایان برسد.
باشی زادگان یادآور شد: پروژه احداث آب شیرین کن نوار ساحلی تنگستان نیز فرایند مناقصه گذاری آن در دست اجراست.
وی افزود: آب شیرین کن شیرینو شهرستان عسلویه نیز هم اکنون با ۱۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در مرحله بهره برداری قرار دارد و شهرک های صنعتی شهرستان جم از جمله بهره برداران آن به شمار می روند.
باشی زادگان گفت: از سوی چند شرکت پتروشیمی و اشخاص حقیقی نیز آب شیرین کن هایی با ظرفیت ۲۰۰ تا ۵۰۰ مترمکعب در عسلویه راه اندازی شده و از این طریق آب مورد نیاز خود و برخی از واحدهای مسکونی را تامین می کنند.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت سهامی آب منطقه ای استان بوشهر گفت: احداث آب شیرین کن ۳۵ هزار متر مکعبی نیروگاه اتمی بوشهر نیز در دستور کار قرار دارد و با تهیه مجوز لازم از وزارت نیرو و سازمان انرژی نهایی خواهد شد.
وی یادآور شد: نیروگاه اتمی بوشهر هم اکنون ظرفیت شیرین سازی پنج هزار مترمکعب آب را دارد که در این ارتباط تلاش می کنیم با کاهش میزان آب انتقالی به آنها از محل خط انتقال سد کوثر آب مازاد آنها را در مدیریت بحران آب شهری قرار دهیم.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت سهامی آب منطقه ای استان بوشهراظهارکرد: با احداث دو رآکتور جدید هسته ای در استان بوشهر و احداث آبشیرین کن های آن گامی مهم در تامین آب مصرفی مورد نیز شهر بوشهر برداشته خواهد شد.
وی ادامه داد: درصورت مواجه شدن با مشکل کمبود آب در استان بوشهر سیاست اجاره کردن چاههای کشاورزی دارای میزان آب دهی مناسب نیز پیش بینی شده است.
باشی زادگان گفت: چاههای متروکه ای دراستان بوشهر وجود دارد که احیا و کف شکنی آنها بزودی انجام خواهد شد.
وی در ارتباط با میزان آورد آب سد رئیسعلی دلواری گفت: میزان ذخیره این سد در سال گذشته ۳۲۰ میلیون متر مکعب بوده که این میزان در سال جاری به ۲۲۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
باشی زادگان یادآور شد: با این میزان کاهش در آبگیری سد یاد شده تنها با مدیریت مصرف بهره برداران قادر به عبور از بحران هستیم.
وی تاکید کرد: در چنین شرایط تنها راهکار مهم همراهی مردم است که امیدواریم با درک مناسب همچون گذشته شرکت آب منطقه ای را یاری کنند.
باشی زادگان بیان کرد: در این ارتباط تغییر شیوه آبیاری شبکه شش هزار و ۵۰۰ هکتاری آبپخش و ایستگاه پمپاژ سه هزار هکتاری نخلستان های شهرستان دشتستان مورد توجه قرار گرفته است.
وی در ارتباط با وضعیت کشت نخل در استان بوشهر گفت: به دلیل کمبود منابع آبی کشت نخیلات در حاشیه رودخانه حله ممنوع شده است.
باشی زادگان افزود: چنانچه در استان شاهد کشت غیرمجاز نخل باشیم متناسب با قانون با آنان برخورد و جریمه کشت از آنان دریافت خواهد شد.
وی یادآور شد: همچنین با چاههای حفر شده غیرمجاز برای جلوگیری از تضییع حق بهبرداران قانونی برخورد لازم صورت خواهد گرفت.
کارشناس اداره کل هواشناسی استان بوشهر گفت: میانگین بارش سالانه استان بوشهر در سال زراعی گذشته ۹۶ ملیمتر گزارش شد که این میزان در سال زراعی جاری ۹۴ – ۹۵ تاکنون به ۳۰۲٫۵ میلی متر سیده است.
پیام مساعدی با بیان اینکه سال زراعی شامل مقطع زمانی مهرماه تا پایان شهریور ماه سال بعد آن است.
وی افزود: میزان بارش های سالانه در شهرهای دیر، جم، دیلم و برازجان در سال زراعی ۹۳-۹۴ به ترتیب۱۰۱، ۱۸۱، ۲۶۵ و ۹۴ میلیمتر گزارش شد.
مساعدی گفت: میزان بارش شهرهای یاد شده در سال زراعی جاری تاکنون در شهرهای دیر، جم، دیلم و برازجان با افزایشی چشمگیر به ترتیب به ۱۸۰، ۳۰۶، ۲۳۱ و ۲۲۶ میلی متر افزایش پیدا کرده است.
وی ادامه داد: میزان بارش سالاانه سال زراعی ۹۳-۹۴ در جزیره خارگ، عسلویه، گناوه، خورموج، اهرم، کنگان نیز به ترتیب ۱۴۶، ۷۸، ۲۷۰، ۱۶۷، ۱۰۱ و ۱۲۹ میلی متر گزارش شد.
مساعدی بیان کرد: میزان بارشهای جزیره خارگ، عسلویه، گناوه، خورموج، اهرم، کنگان نیز در سال زراعی جاری که پنج ماه تا اتمام آن باقی مانده به ترتیب ۳۱۱، ۱۱۶، ۳۵۸، ۲۱۰، ۲۰۴ و ۱۷۹ میلی متر است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر نیز گفت: اجرای پروژه های آبخیزداری در شهرستانهای دشتستان و دشتی زمینه استحصال یک میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب آب را به بوجود می آورد.
محمد سبحانیان افزود: هدف از اجرای این پروژه های آبخیزداری کنترل و بهره برداری از سیلاب است که تلاش می شود تا قبل از شروع بارندگی های سال جاری به پایان برسد.
وی با بیان اینکه اجرای این پروژه ها به کشاورزان منطقه کمک می کند، تصریح کرد: پنج سازه آبخیزداری در دشتهای تنگ ارم، طلحه، فاریاب و دشت کاکی اجرا می شوند.
سبحانیان افزود: از دیگر فعالیتهای آبخیزداری در راستای اقتصاد مقاومتی توجه به بخش کشاورزی، تثبیت شغل و افزایش درآمد مردم است که با هماهنگی شرکت آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی عمده فعالیت آبخیزداری در دشتهای بحرانی یا بحرانی ممنوعه استان از جمله دشتهای بوشکان و تنگ ارم دردشتستان، دشت پلنگ در دشتی و دشت جم و ریز در شهرستان جم اجرا شده است.
وی یادآور شد: اجرای این طرحهای آبخیزداری سالانه بیش از ۸۰ میلیون متر مکعب از رواناب های سطحی را که بدون استفاده از دسترس خارج می شدند، کنترل و بطور مستقیم یا غیر مستقیم در اختیار کشاورزان قرارمی دهد.
سبحانیان گفت: برای خروج از رکود، ایجاد رونق اقتصادی، اشتغال با اتکا به ظرفیت‌های درونی اقتصاد استان معاونت آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر برنامه هایی را درسالهای گذشته آغاز و در سال جاری نیز با جدیت دنبال می کند.
وی تصریح کرد: اجرای هشت هزار و ۳۴۶هکتار عملیات آبخیزداری در حوزه جم و ریز و باغان و بیش از سه هزار هکتار عملیات بیولوژیک در همین مناطق از محل کمکهای وزارت نفت از جمله طرحهای مهم آبخیزداری در سالجاری است که زمینه بهره وری از آب را برای تحقق اقتصاد مقاومتی فراهم می کند.
سبحانیان گفت: همچنین اجرای عملیات آبخیزداری در سطح بیش از ۱۰ هزار هکتار در سطح استان و اجرای طرح پایلوت مدیریت جامع در حوزه ۴۰ هزار هکتار در روستاهای آبطویل، چاهکوتاه، سمل و آباد شهرستانهای بوشهر ، دشتستان و تنگستان از دیگر برنامه های این معاونت در سالجاری است.
وی اظهار کرد: در مجموع مخزن ایجاد شده این پروژه ها بالغ بر۹ میلیون مترمکعب است که سالانه می توانند حجمی حدود ۳۶ میلیون مترمکعب از سیلابهای فصلی را کنترل و برای بهره برداری مدیریت کنند.
سبحانیان افزود: این درحالی است که پروژه های بیولوژیک اجرا شده بطور همزمان با کنترل فرسایش ورسوب سبب جلوگیری از هدر رفت خاک با ارزش و حاصلخیز و مانع پرشدن مخازن سدهای پایین دست می شود که به طور مستقیم نقش مهمی در مدیریت منابع آب ایفا می کند.
وی یادآور شد: فاز اول پروژه آبخیزداری جم و ریز در سطح هفت هزار و ۴۳۲هکتار انجام شده و ۷۳ سازه سنگی ملاتی با حجم مخزن ۲۵۵ هزار و ۵۰۰ مترمکعب احداث و سالانه بیش از یک میلیون و ۲۲ هزار مترمکعب استحصال آب داشته است.
سبحانیان گفت: چنانچه فقط ۵۰ درصد این حجم آب به سفره های زیر زمینی انتقال یابد با عنایت به قیمت روز هر متر مکعب خرید آب در منطقه که برابر ۶۰ هزار ریال است ارزش اقتصادی برابر با ۳۰میلیارد و ۶۶۰میلیون ریال در سال است که با این امر هزینه انجام شده برای اجرای این طرح در یکسال و شش ماه مستهلک می شود.
وی افزود: باتوجه به اینکه عمر مفید این سازه ها حداقل ۱۵ سال است، در صورت انجام رسوب برداری سالهای طولانی می تواند مفید واقع شود .
وی با تاکید بر حفاظت از خاک اظهارکرد: حوزه سد های رئیسعلی دلواری، دشت پلنگ، دالکی و باغان دارای ردیف اعتباری ملی شده است و انواع عملیات کنترل رسوب و جلوگیری از فرسایش خاک در این حوزه ها انجام می شود تا از پرشدن مخازن سدها جلوگیری شود.
به گفته سبحانیان با حفاظت ازخاک ضمن حفظ ارزش اقتصادی سدها برای هر منطقه عمر مفید سدها نیز افزایش می یابد.
وی یادآور شد: در سال ۹۴ در حوزه حفاظت از خاک در سدها با ۳۸ میلیارد ریال پروژه های زیادی اجرا شده است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر گفت: هر چند بارندگی های سال آبی ۹۴-۹۵ استان نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش خوبی نشان می دهد اما این میزان بارش نیز نسبت به متوسط سال آبی دراز مدت استان نزدیک به هشت درصد کاهش داشته و این موضوع ضرورت توجه بیشتر مردم و مسئولان به مدیریت مصرف آب را نشان می دهد.
وی افزود: درهمین راستا معاونت آبخیزداری (پروژه های مکانیکی و بیولوژیک ) علاوه بر فراهم آوردن شرایطی برای کاهش تولید و سرعت ایجاد رواناب، اسباب نفوذ رواناب به درون سفره های زیر زمینی را فراهم کرده که این موضوع باعث تقویت آبخوان های استان شده و در نتیجه افزایش تولیدات کشاورزی بعنوان یکی از راه های تحقق اقتصاد مقاومتی را به دنبال دارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر گفت: ۸۱۵ هزار نفر در استان بوشهر تحت پوشش خدمات آبرسانی شرکت آب و فاضلاب قرار دارند.
کیقباد یاکیده افزود: طول شبکه آبرسانی و خطوط انتقال آب در شهرهای استان بوشهر چهار هزار و ۳۰۰ کیلومتر است که از این میزان ۳۳ درصد شبکه ‌فرسوده بوده و نیاز به بازسازی دارد.
وی با بیان اینکه حجم مخازن ذخیره آب استان بوشهر ۲۶۹ هزار مترمکعب است گفت: روزانه ۲۴۱ هزار متر مکعب آب در استان بوشهر تامین و در شبکه‌های آبرسانی این استان توزیع می‌شود.
یاکیده میزان هدر رفت آب از شبکه های آبرسانی استان را ۳۷ درصد اعلام کرد و گفت: برای بازسازی خطوط انتقال آب استان بوشهر به دوهزار و ۱۲۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
وی ادامه داد: بیش از ۹۰ درصد آب استان از استانهای دیگر تامین می‌شود که خطوط آبرسانی کازرون، خط آبرسانی کوثر، منابع آبهای زیر زمینی و آب شیرین‌کن‌ها از منابع تامین این استان محسوب می شود.
یاکیده با اشاره به اجرای طرح‌های اضطراری برای جبران و جایگزینی منابع آب استان بوشهر گفت: برای گذر از بحران کم‌آبی ۱۴ طرح در بخش‌های بازسازی تصفیه‌خانه سدکوثر، حفر و تجهیز چاه‌های آب، طرح انتقال آب از سد تنگ ارم، نوسازی نقاط آسیب پذیر خطوط آبرسانی کازرون، و نوسازی دیگر خطوط تدوین شده است.