معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت سهامی آب منطقه ای مرکزی تغییر رویکرد وزارت نیرو در مدیریت آب از سازه‌ای به غیر سازه‌ای را عامل مهمی در مدیریت مطلوب منابع آبی دانست.
سیدجلال شاهرخ در توضیح این مطلب به وضعیت رودخانه قره‌چای در استان مرکزی به عنوان مثال اشاره کرد و افزود: اتفاقی که در این راستا بوقوع پیوسته و بسیار حیاتی هم است، تغییر رژیم رودخانه است.
وی ادامه داد: تغییر رژیم رودخانه بدان معناست که بارندگی و خشکسالی از یک طرف و بهره‌برداری‌های خارج از عرف از آبخوان‌های منطقه که بنا به ضرورت بوده و یا توسعه‌های ناپایداری که صورت گرفته از طرف دیگر باعث شده است که رودخانه قره‌چای از حالت طبیعی خود خارج شود.
وی گفت: این شرایط بدان معناست که زمانی دشت‌های اطراف به دلیل سطح بالای آب‌های زیرزمینی رودخانه را در مسیر خود تغذیه می‌کردند و آب پایه‌ای به صورت مستمر جاری بود، اما در حال حاضر به دلیل افت سطح آب هر چه آب به رودخانه می‌آید و جاری می‌شود دشت را تغذیه کرده و آب پایه و جاری در رودخانه کاهش پیدا کرده است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی در ادامه با اشاره به راهکار برون‌رفت از این وضعیت گفت: در این چند سال اخیر تغییر رویکرد وزارت نیرو از سازه‌ای به غیر سازه‌ای صورت گرفته است، بدین مفهوم که در گذشته جهت‌گیری وزارت نیرو در احداث سد و مهار آب و توسعه شبکه‌ها بود تا بواسطه آن نیروگاه غرقابی ایجاد شود که این اقدام سازه‌ای است.
وی در توضیح رویکرد غیر سازه‌ای نیز گفت: در این رویکرد که اولویت وزارت نیرو است، فرهنگ‌سازی برای استفاده درست از آب و حساس کردن تمام نیروها و ذی‌مدخلانی که در حوزه آب قرار دارند، مد نظر است.
وی تاکید کرد: در این رویکرد باید بین بهره‌برداران، صنعتگران، کشاورزان و مردم فرهنگ عمومی مصرف آب را ارتقا دهیم و این مهم در مناطقی که بیشترین مصرف را دارند، نمود بیشتری پیدا کند.
شاهرخ عمده مصرف آب را در بخش کشاورزی دانست و تصریح کرد: مقصد اول ما در حوزه کشاورزی است چرا که اگر در بخش کشاورزی راندمان آب را ۱۰ درصد افزایش دهیم، مطمئنا کمبودی در حوزه آب شرب و صنعت نخواهیم داشت.
به گفته وی، ما در کشورمان آب کم نداریم ولی راندمان و میزان افت آب در کشور با عرف دنیا فاصله دارد و باید این رویه اصلاح شود. باید به فکر ارتقای راندمان آب باشیم.
این مقام مسئول در شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی تصریح کرد: وزارت نیرو این موضوع را در سال ۹۳ در شورای عالی آب مطرح کرده و با مواجه شدن با کسری مخازن آب به دنبال ارتقای فرهنگ استفاده از منابع آبی است، چرا که باید برای بهبود شرایط آبی چاره‌اندیشی کرد.
وی تاکید کرد: در شورای عالی آب، وزارت نیرو طرح احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی را مطرح کرد و این وزارتخانه متعهد شده ظرف مدت ۲۰ سال نسبت به جبران کسری مخازن اقدام کند.
وی با اشاره به ۱۱۰ میلیارد متر مکعب کسری مخزن طی ۲۰ سال گذشته گفت: برای جبران این کسری پروژه‌های مختلفی تعریف شده است.
به گفته شاهرخ اصلاح الگوی کشت و اعلام اینکه در هر دشتی چه نوع محصولی با توجه به شرایط منطقه‌ای باید کاشت از جمله طرح‌هاست که شورای عالی آب این مهم را بر عهده وزارت جهاد کشاوزی قرار داده است.
وی از ایجاد تشکل‌های آب‌بران به عنوان طرح دیگری در این حوزه یاد کرد و افزود: در این طرح در هر دشت و منطقه یک تشکل شکل می‌گیرد و مردم در قالب اقدامات این تشکل آموزش می‌بیند که آب جزو انفال و مشترکات است و چگونه با از آن استفاده کرد، در واقع مدیریت آب توسط این تشکل‌ها صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: در حقیقت تلاش بر این است که اگر خشکسالی شد به کف‌شکنی روی نیاورده و سطح آب را پائین‌تر نبریم بلکه در این شرایط به فکر کشت محصولات با نیاز آبی کم باشیم.
شاهرخ با تاکید بر اینکه در حال حاضر عکس این عمل اتفاق می‌افتد، افزود: یک کشاورز وقتی می‌بیند که منابع آبی چاهی که در اختیار دارد کاهش پیدا کرده است به سازمان آب مراجعه کرده و تقاضای کف‌شکنی می‌کند تا بتواند به منابع آبی که در گذشته در اختیار داشته، دست پیدا کند.
وی تاکید کرد: ما می‌خواهیم این نگرش تغییر پیدا کند و کشاورزان مطلع باشند در زمانی که با کاهش بارش‌ها و خشکسالی مواجه هستند تدبیر کنند و از منابع زیرزمینی کمتر استفاده کنند.
به گفته وی، هم‌اکنون انهاری وجود دارند که به صورت مشترک و چاه‌ها به صورت خرده‌مالکی استفاده می‌شوند. باید در مدیریت منابع آبی مشارکت را از درون یک چاه به درون یک دشت ببریم و اگر در یک منطقه کسی چاه غیرمجاز حفر و اقدام به کف‌شکنی کرد و تلاش کرد که بیشتر از سهمیه تعریفی استفاده کند، مردم مانع شوند و به سازمان آب اطلاع دهند، که البته در حال حاضر این یک حلقه گمشده است.
شاهرخ با اشاره به اینکه تصمیم‌گیری‌ها معمولا از بالا به پایین صورت می‌گیرد و معمولا با نظرات کارشناسی تصمیم‌سازی شده و به رده‌های پائین‌تر ابلاغ می‌شود، تصریح کرد: باید تصمیم‌سازی از پائین انجام شود و مجریان تمام مسائل و مشکلات ذینفعان را بدانند.
وی با بیان اینکه ذی‌مدخلان مجموعه برنامه‌ریزان بوده و ذینفعان استفاده‌کنندگان به شمار می‌روند، گفت: تاکنون ذی‌مدخلان برنامه‌ریزی کرده و ذینفعان استفاده می‌کردند. گاه این برنامه‌ریزی‌ها به ذائقه ذینفعان خوش نمی‌آید و نتیجه اینست که کشاورز و بهره‌بردار با هم به تفاهم نمی‌رسند.
منبع:ایسنا کد خبر:۹۵۰۱۱۸۰۵۹۲۰ تاریخ انتشار:چهارشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۹۵ – ۱۰:۵۴
