صنایع برق و آب کشور که در دوران تحریم توانمندی خود را به خوبی نشان داد، اکنون با اجرای برجام و لغو تحریم ها به دنبال آن است تا سرعت خودرادر مسیر خوداتکایی کامل این صنایع همسو با اقتصاد مقاومتی دوچندان کند؛ آن هم از طریق تامین مالی پروژه ها و انتقال فناوری های نوین که لازمه این بخش هاست.
در حالی که برجام نهایی نشده بود، هیات های بزرگ اقتصادی خارجی به استقبال از تعاملات اقتصادی بین المللی ایران رفته و سفرهای خود به کشورمان را آغاز کردند.
اجرای برجام و لغو تحریم ها، سرعت توسعه مناسبات اقتصادی ایران با جهان خارج را دوچندان کرد به طوری که با سفر رئیس جمهوری و هیات بلندپایه اقتصادی به ایتالیا و فرانسه گام بزرگی برای آغاز تحولات بزرگ اقتصادی داخلی و خارجی کشور برداشته شد.
به گفته حمید چیت چیان وزیر نیرو، این وزارتخانه در دوران تحریم‌های تحمیلی با اتکا به توانمندی های داخلی، صادرات تجهیزات برق و خدمات فنی مهندسی به ۴۰ کشور دنیا و حتی ساخت سد و نیروگاه های بزرگ در کشورهای همسایه را در دستور کار قرار داده و به یکی از صادرکنندگان برق تبدیل شده است.
وی با بیان اینکه توانمندی کشور به گونه ای بوده که تجهیزات ساخت داخل در بخش های برق، خدمات، فنی و مهندسی به ۴۰ کشور دنیا صادر می شود، تصریح می کند: این پروژه ها در بخش های سد سازی، نیروگاه برق آبی، نیروگاه حرارتی، اجرای خطوط انتقال و تامین پست های انتقال و توزیع بوده است.
براساس آمارهای سازمان توسعه تجارت، میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی در یک دهه گذشته در کشور تقریبا ۴/۲ برابر شده، به طوری که میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی از ۹۴۱ میلیون دلار در سال ۱۳۸۳ به ۲ میلیارد و ۲۶۱ میلیون دلار در سال ۱۳۹۳ افزایش یافته است. البته در این بین روند صادرات خدمات فنی و مهندسی روند پرنوسانی داشته به طوری که در برخی سال ها کاهش یافته است.
براساس آمارهای سازمان توسعه تجارت، در حال حاضر وزارتخانه‌ها، نهادها و شرکت های خصوصی ایرانی بیش از ۳۰۰ پروژه فنی و مهندسی شامل سدسازی، ساخت نیروگاه، ساخت مجتمع مسکونی، راه و … را در کشورهای مختلف در دست اجرا دارند که بیش از ۲۲۰ پروژه آن در بخش صنعت آب و برق است. وزارت نیرو اعلام کرده است ارزش پروژه های اجرا شده توسط این وزارتخانه در سال ۱۳۹۲ یک میلیارد و ۵۶۷ میلیون دلار بوده است.
ایران در سال های گذشته توانسته است باتوجه به شرایط کشورهای همسایه و همچنین روابط نزدیک با برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی پروژه هایی را در این کشورها برعهده بگیرد و هم اکنون شرکت ها و نهادهای ایرانی به بیش از ۲۰ کشور جهان از جمله اتیوپی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، آفریقای جنوبی، افغانستان، الجزایر، امارات متحده عربی، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، سریلانکا، سوریه، سودان، عراق، عمان، کنیا و ونزوئلا خدمات فنی و مهندسی صادر می کند.
وزرات نیرو به عنوان یکی از دستگاه های پرتلاش کشور که به گفته مقام های این وزارتخانه کمترین تاثیرات را از تحریم های تحمیلی پذیرفته است، این روزها و با اجرایی شدن برجام در مسیر خوداتکایی صد درصدی در عرصه های مهم خدمات آب و برق گام برداشته است.
هرچند ایران اسلامی به دلیل وسعت زیاد، توزیع خاص جمعیت، مواجهه با مساله خشکسالی، اهمیت مقوله توسعه پایدار و همچنین استهلاک سرمایه و تجهیزات، همواره نیازمند سرمایه گذاری بیشتر در صنعت آب و برق است.
این در حالی است که به گفته چیت چیان، بیش از ۹۵ درصد فناوری مورد نیاز بخش آب و بیش از ۹۰ درصد فناوری مورد نیاز بخش برق کشور در داخل تولید می شود و با تامین بیش از ۹۰ درصد برق مورد نیاز خود در داخل، یکی از هفت کشور برتر جهان از این لحاظ است. ژاپن، چین، ایتالیا، آلمان، فرانسه و آمریکا کشورهای پیشرو در زمینه تامین برق خود هستند.
مسئولان این وزارتخانه، صنعت آب و برق را از جمله صنایع مدرن و به روز کشور توصیف می کنند که باید همسو با پیشرفت های جهانی به آن توجه لازم شود و در عین حال بیان می کنند، صنعت برق امروز پیشرفت زیادی داشته و قادر به جذب جدیدترین فناوری های دنیاست.
در ماه های گذشته کشورهای زیادی برای همکاری و مشارکت در طرح های آب و برق ایران اعلام آمادگی کرده اند، اما وزارت نیرو در اندیشه استفاده از فناوری های پیشرفته برای سرعت بخشیدن به روند توسعه است.
به گفته ستار محمودی قائم مقام وزیر نیرو، اولویت های این وزاتخانه، جذب سرمایه، استفاده از دانش روز جهان، اصلاح فرآیندها، کاهش هزینه‌ها و تلفات انرژی، ارتقای بهره‌وری و افزایش بازدهی است.
وزیر نیرو درباره دستاوردهای لغو تحریم ها برای وزارت نیرو می‌گوید: لغو تحریم ها، امکان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در صنعت آب و برق کشور را که در یک دهه گذشته به طور مطلق امکانپذیر نبود، فراهم کرده و فاینانس (تامین مالی) پروژه ها با انتخاب وزارت نیرو میسر شده است.
چیت چیان تصریح می کند: فاینانس و تامین مالی اجرای پروژه‌ها در سال های گذشته فقط از طریق چینی ها انجام می شد، اما امروز با اجرای برجام درخواست های متعددی در این زمینه از اروپا، روسیه، کره جنوبی، چین، ژاپن، انگلستان، فرانسه و ایتالیا داریم و وزارت نیرو کشورها و شرکت هایی که بهترین شرایط را داشته باشند، گزینش می‌کند.
وی انتقال فناوری های نو را دیگر دستاورد لغو تحریم ها برشمرده و ادامه می دهد: برای نمونه تاکنون امکان ساخت توربین های کلاس Fدر کشور وجود نداشت، اما امروز کشورهای آلمان و ایتالیا در تدارک انتقال این فناوری به ایران هستند.
در حال حاضر توربین های کلاس E در کشور تولید می‌شود، اما توربین های کلاس Fدر نیروگاه‌های سیکل ترکیبی قادر است میزان بهره‌وری انرژی را بیش از ۵۰درصد افزایش دهد.
وزیر نیرو اضافه می کند: این امکان همچنین در زمینه تصفیه خانه‌های آب و فاضلاب، خطوط آب و برق، میکروتوربین ها و… به وجود آمده است.
وی می افزاید: قراردادهای تازه امضا شده، امکان صادرات محصولات ایرانی را همراه با انتقال فناوری به بازارهای بین المللی فراهم کرده است.
چیت چیان بیان می دارد: صادرات وزارت نیرو در سال های گذشته به دلیل تحریم ها به کمتر از نصف کاهش یافته بود.
وزیر نیرو می گوید: همچنین شرکت «سوئز» فرانسه برای سرمایه‌گذاری در مدیریت شبکه آب منطقه یک تهران اعلام آمادگی کرده و قرارداد آن در سفر رئیس جمهوری به فرانسه امضا شده است.
با اجرای این پروژه بین شرکت آب و فاضلاب استان تهران و شرکت فرانسوی سوئز، ظرفیت سازی، آموزش و انتقال دانش فنی صورت خواهد گرفت و هزینه پروژه به طور عمده با فاینانس (تامین مالی) طرف فرانسوی تامین و با درآمد ناشی از اجرای پروژه بازپرداخت خواهد شد. شرکت سوئز هزینه اجرای پروژه را حدود ۸۰ میلیون یورو اعلام کرده است.
وزارت نیرو قصد دارد همزمان با اعمال تغییرات جدید در ساختار تجارت برق، حجم صادرات برق هم ایران را افزایش دهد؛ بر این اساس رویکرد جدید ساخت و توسعه نیروگاه های مرزی با مشارکت بخش خصوصی و صادرات نیمی از برق تولیدی این واحدها به کشورهای همسایه همچون پاکستان، ترکیه و عراق در دستور کار صنعت برق کشور قرار گرفته است.
در حال حاضر ایران با همه کشورهایی که مرز خاکی دارد، انرژی الکتریکی مبادله می کند به طوری که تاکنون با کشورهای عراق، ترکیه، ارمنستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، پاکستان و افغانستان تبادل الکتریکی برقرار شده است.
وزیر نیرو تولید و صادرات برق به کشورهای همسایه را از اهداف اصلی این وزارتخانه نام برده و می‌گوید: اولویت وزارت نیرو تولید و صادرات برق به کشورهای همسایه است و با برنامه ریزی های صورت گرفته، جمهوری اسلامی ایران در دوران پساتحریم به هاب (مرکز) انرژی در منطقه تبدیل خواهد شد.
چیت چیان اضافه می کند: چندی پیش قراردادی بین جمهوری اسلامی ایران با روسیه در زمینه ساخت نیروگاه یکهزار و ۴۰۰ مگاواتی بخار در هرمزگان به امضا رسید، طوری که کارشناسان این کشور برای پیگیری کارهای مقدماتی آن به هرمزگان سفر کردند.
طبق اعلام وزارت نیرو، در ماه گذشته شرایط سرمایه گذاری در بخش برق استان کرمان هم با حضور یک شرکت سرمایه گذار انگلیسی در شرکت توزیع نیروی برق شمال استان کرمان بررسی شد که از جمله دستاوردهای اجرایی شدن برجام است.
در این خصوص ،پیشتر عباس علی آبادی مدیر عامل گروه مپنا گفته بود: شرکت مپنا علاوه بر تامین نیازهای داخلی، توانسته در خارج کشور با صدور خدمات فنی مهندسی، مشاوره، تولید و راه اندازی، توانمندی های خود را به نمایش بگذارد. وی تولید لوکوموتیو ریلی و توربین های مختلف را از جمله موفقیت های این شرکت برشمرده و گفته بود: در تولید توربین تا حد زیادی به خودکفایی رسیده ایم.
علی آبادی با بیان اینکه ایران می تواند هر نوع توربین و تجهیزات را تولید، نصب و راه اندازی کند، افزود: مپنا در آینده نه چندان دور با سفارش جدید وزارت نیرو، اقدام به تولید توربین های ۲۸۰ هزار مگاواتی می کند که مطابق با استانداردهای روز جهان است.
وی با یادآوری اینکه ایران در زمینه سدسازی هم بسیار تواناست، خاطرنشان کرد: متخصصان داخلی با راه اندازی و ساخت نیروگاه و سد برای سایر کشورها نشان دادند که می‌توانند با هزینه مناسب و کیفیت بالا اقدام به تولید ثروت ملی کنند.
در این راستا، همچنین مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران به برنامه های این شرکت در پسابرجام اشاره کرده و می گوید: اولویت اصلی شرکت مدیریت منابع آب ایران، استفاده از ظرفیت فاینانس کشورهای خواهان حضور در بازار بزرگ ایران است.
محمد حاج رسولی ها تصریح می کند: بسته های این شرکت در بحث سازه ای و سخت افزاری در بخش های تامین مالی، شبکه ها و نیروگاه های برقابی به ارزش حدود ۵ میلیارد دلار برای استفاده از ظرفیت فاینانس کشورهای خواهان حضور در بازار ایران آماده شده است.
حمیدرضا جانباز مدیرعامل آبفای کشور هم تامین سرمایه را مهمترین مشکل پیش روی این صنعت در شرایط تحریم ها و فشارهای اقتصادی برشمرده که انتظار می رود با اجرای برجام و لغو تحریم‌ها، این شرایط تسهیل شده و منجر به سرعت گرفتن اجرای طرح‌ها و پروژه های اب و فاضلاب در کشور شود. وزیر نیرو پیشتر تصریح کرده بود: شرکت های خارجی برای حضور در بازار ایران باید سهمی به شرکت های ایرانی در بازارهای برون مرزی اختصاص بدهند تا سبب شود شرکت های داخلی از شرایط بهتری در پسابرجام برخوردار شوند. تحقق این مهم، خود می تواند به توسعه هر چه بیشتر صادرات غیرنفتی بیانجامد که از نتایج اجرایی شدن برجام است.
به نظر می رسد با شرایط موجود، تداوم وضع کنونی و حضور شرکت ها و فعالان حوزه آب و برق خارجی در کشور و در نظر داشتن اولویت های ایران برای حضور این کشورها، بویژه استفاده از فاینانس و فناوری های نوین، پُر کردن فاصله کنونی صنایع آب و برق ایران تا خوداتکایی کامل، دور از دسترس نباشد؛ امری که نیازمند عملکرد یکپارچه و مدون وزارت نیرو در ابتدا و تعامل و همراهی دولتمردان و مسئولان است.
منبع:ایرنا کد خبر:۲۶۴۰۷ تاریخ انتشار:سه‌شنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۵
