دریاچه‌ای مصنوعی از فاضلاب شهرک صنعتی در میان تپه ماهورها -واقع در اسحاق آباد- خودنمایی می‌کند که برخی زمین‌های کشاورزی با آن آبیاری می‌شوند؛ معضل زیست محیطی که متاسفانه تا کنون مسئولان نسبت به آن بی‌تفاوت بوده‌اند. ارمغان این دریاچه آلوده مرگ جانداران، بوی نامطبوع و مشکلات بسیار دیگری است.
این دریاچه که در مجاورت روستای اسحاق آباد شهرستان نیشابور قرار داد، متاسفانه تهدیدی برای محیط زیست است؛ تهدیدی که تا کنون کسی از آن با خبر نبوده و یا نسبت به آن بی‌تفاوت بوده است.
برای این که از نزدیک این دریاچه سمی را ببینم به روستای اسحاق آباد می‌روم. به روستا که وارد می‌شوم مسیر دریاچه را از اهالی پرس‌و‌جو می‌کنم. از میان تپه ماهورها از یک جاده خاکی می‌گذرم. از دور یک آبگیر آرام و زیبا نمایان می‌شود و کم کم که نزدیک می‌شوم بوی نامطبوعی به مشام می‌رسد. به دریاچه نزدیک می‌شوم و کنار آن می‌ایستم. اطراف دریاچه پرندگان، بی‌خبر از عاقبت خود جمع شده‌اند.
یکی از اهالی روستا می‌گوید: این جا قبلاً آبگیر بود و چند سالی می‌شود که فاضلاب شهرک صنعتی را به این‌جا می‌آورند. در حال حاضر این آب ساکن است؛ اگر یک باد بیاید بوی خیلی بدی فضا را پر می‌کند. چند وقت پیش تعدادی لک لک در همین‌جا از بین رفتند؛ پرندگان از کجا بدانند این دریاچه سمی است؟!
من دوباره نگاهم به پرندگانی که در اطراف دریاچه جمع شده‌اند و یا بر فراز آن پرواز می‌کنند جلب می‌شود. پرندگانی که مشخص نیست چه عاقبتی در انتظار آنهاست. در ادامه از او می‌پرسم “آیا از این آب برای کشاورزی هم استفاده می‌شود؟” در پاسخ می‌گوید: تا قبل از این که به این‌جا برسد وارد باغات و زمین‌های کشاورزی برخی از کشاورزان اطراف این دریاچه می‌شود.
دورتادور دریاچه را نگاه می‌کنم. هیچ فنس و محافظی ندارد. حجم بزرگی از آب‌هایی که به اقرار خود مسئولان سمی است، در میان تپه ماهورها خودنمایی می‌کند. باد ملایمی وزیدن می‌گیرد و بوی بد دریاچه کمی غلیظ‌تر می‌شود. از محل دور می‌شوم. رد پای حیوانات توجهم را جلب می‌کند. درباره ردپاها می‌پرسم و متوجه می‌شوم که رد پای روباه و گرگ بوده است.
یکی از روستاییان می‌گوید: چند بار اهالی نسبت به این وضع اعتراض کرده‌اند ولی هیچ‌کس کاری برای آنها نکرده است؛ اهالی دیگر به این وضعیت عادت کرده‌اند.
با یکی از فعالان محیط زیست صحبت می‌کنم. شاهین شفیعی کارشناس ارشد کشاورزی است. او در گشت‌های زیست محیطی نیز حضور دارد و از فعالان محیط زیست شهرستان نیشابور است.
وی در رابطه با این دریاچه سمی می‌گوید: در حین گشت مردمی که با کمک سمن‌ها اتفاق می‌افتد، متوجه این قضیه شدیم؛ در حین گشت و بازدید از دریاچه فاضلاب شهرک صنعتی، فهمیدیم گویا آب این دریاچه از طریق لوله‌هایی به مزارع کشاورزی پایین‌دست دریاچه جهت کشت ذرت و جو منتقل می‌شود و نکته جالب این که روی این خطوط انتقال آب نوشته شده است “خطر مرگ، آب سمی است”.
شفیعی ادامه می‌دهد: منشاء این آب دریاچه‌ای است در میان تپه ماهورهای شمال غربی روستای اسحاق آباد. آب این دریاچه مصنوعی از طریق خطوط انتقال از شهرک صنعتی خیام به این محل منتقل می‌شود که دریاچه نسبتاً بزرگی از مواد آلاینده و سمی تشکیل داده است.
این فعال محیط زیست عنوان می‌کند: بررسی میدانی ما و مسیر لوله‌گذاری آب نشان می‌دهد که اراضی زراعی در شمال روستای اسحاق آباد و نوروزآباد احتمالاً با این منبع آبیاری می‌شوند.
من درباره اثرات و مشکلات احتمالی این دریاچه و البته آبیاری‌هایی که قبلاً به آن اشاره شد، از وی می‌پرسم؛ او در پاسخ می‌گوید: آبیاری محصولات کشاورزی با آب فاضلاب چنانچه تصفیه آن رعایت شده باشد، فی‌نفسه بد نیست. آب‌های فاضلاب چنانچه تصفیه درست و اصولی شوند می‌تواند به عنوان یک منبع آب کشاورزی مورد بهره‌برداری قرار گیرد؛ اما نکته این‌جاست که هیچ‌کس نمی‌داند چه میزان از تصفیه بر روی این فاضلاب خطرناک صورت می‌گیرد؛ یا اساساً تصفیه‌ای انجام می‌شود یا خیر؟!
شفیعی ادامه می‌دهد: در بررسی میدانی انجام شده به نظر می‌رسید که این آب بدون کوچکترین تصفیه‌ای به دریاچه و از آنجا به مزارع کشاورزی منتقل می‌شود. اهالی روستای اسحاق آباد اشاره داشتند که هیچ موجود زنده‌ای نمی‌تواند به این دریاچه نزدیک شود؛ چراکه نزدیک شدن موجودات به آن و استفاده از آب این دریاچه برابر با مرگ است؛ در واقع چنانچه از آب این دریاچه جهت آشامیدن استفاده شود خطر مرگ حتمی است و مثال آن را چندین رأس دامی عنوان کردند که از این آب خورده و تلف شده‌اند! حالا شما ببینید این دریاچه سمی چه خطر بالقوه‌ای برای حیات وحش و محیط زیست پیرامونش است! ضمن این که خود ادارات مسئولی که اقدام به انتقال آب به زمین‌های کشاورزی کرده‌اند به سمی بودن و خطر مرگ آن اشاره داشته‌اند! با توجه به تمام اینها این آب با این شرایط به هیچ عنوان مناسب آبیاری مزارع کشاورزی نیست و متاسفانه آبیاری محصولات مانند ذرت و جو با چنین آبی باعث انتقال فلزات سنگین و آلودگی میکروبی به گیاه و خاک و در نهایت چرخه زیست و مصرف انسانی می‌شود.
این فعال محیط زیست با بیان این‌که متاسفانه تا امروز این موضوع رسانه‌ای نشده و کمتر کسی از وجود این دریاچه مرگبار و خطرات زیست محیطی آن اطلاع دارد، اذعان کرد: محل فعلی که دریاچه فاضلاب صنعتی شکل گرفته است، در گذشته‌ای نه چندان دور زیستگاه طبیعی برخی گونه‌های جانوری از جمله گرگ، کفتار، خرگوش، روباه، تشی، کوکر سینه سیاه و… بوده است ولی امروز این منطقه تبدیل به دریاچه‌ای پهناور از مواد سمی و خطرناک شده که حیات جانوری منطقه را به شدت تهدید می‌کند.
شفیعی می‌گوید: ورود تدریجی این آب سمی و خطرناک به سفره‌های آب زیرزمینی می‌تواند منابع آب‌های زیرزمینی شهرستان را نیز آلوده کند؛ ورود این آب به مزارع کشاورزی و زمین‌ها باعث آلودگی درازمدت خاک می‌شود و همه اینها نتیجه سوءمدیریت است که متاسفانه در بخش‌های دولتی و مراکز تصمیم‌سازی وجود دارد.
وی در ادامه بیان کرد: هرچه سریعتر باید نسبت به نمونه‌گیری از این آب و بررسی آلودگی‌های بیولوژیکی و شیمیایی (COD و BOD)، مورد ارزیابی قرار گیرد؛ شهرک صنعتی خیام باید موظف به راه‌اندازی سیستم تصفیه فاضلاب شود و نظارت کافی از سوی مدیریت کلان شهرستان بر این معضل بزرگ و خطرناک زیست محیطی اعمال شود؛ متاسفانه همه از این موضوع چشم‌پوشی کرده‌اند حال آن که خطر بزرگی بیخ گوش شهروندان نیشابوری است.
این حجم آب سمی مدت‌هاست که در کنار روستائیان جا خوش کرده. مسئولان ذی‌ربط بر لوله‌های انتقال آب از خطر مرگ و سمی بودن آب نوشته‌اند و از سویی از آن برای آبیاری در کشاورزی استفاده می‌شود. جای سئوال است جدال صنعت و محیط زیست تا کی باید ادامه یابد؟ چند پرنده دیگر مانند لک‌لک‌هایی که از بین رفتند باید تلف شوند؟ آیا سهم اهالی روستاهای اطراف از صنعت شهرشان همین بوی نامطبوع و تلف شدن دام‌هایشان است؟ و… .
منبع:ایسنا کد خبر:۹۵۰۱۱۶۰۴۷۱۰ تاریخ انتشار:دوشنبه ۱۶ فروردین ۱۳۹۵ – ۱۴:۴۳
