در چند سال اخیر و با گرم شدن کره زمین و کم شدن بارش ها در مناطق گرم و خشک، که کشور ما هم از جمله ی آن مناطق است، نگرانی ها در مورد آب شدت گرفته است. بسیاری از کشورها که با این مشکل روبرو هستند به فکر چاره افتادند و با روش های مختلف سعی در ذخیره کردن آب و استفاده بهینه از این مایع حیات داشته اند.
کشور ما هم با توجه به موقعیت جغرافیایی اش و کم بارش بودنش، همواره با مشکل کم آبی و خشکسالی روبرو بوده که عدم مدیریت منابع آبی و بعضا بی توجهی مسئولین هم بر بدتر شدن وضعیت تاثیر گذاشته است.
هشدار در مورد کمبود آب بسیار داده شده. همین امروز وزیر نیرو وضعیت آب را بحرانی دانست و گفت: در صنعت آب و برق با دو مسئله جدی مواجه هستیم که اولین و مهمترین آن این است که کشور ما به‌دلیل خشکسالی و وقوع تغییر اقلیم کره زمین با مسائل جدی در خصوص آب روبه‌رو است. در سالهای گذشته ۱۳۰میلیارد مترمکعب منابع آب تجدید‌شونده داشتیم که در حال حاضر این رقم به ۸۰میلیارد مترمکعب رسیده است.
حمید چیت چیان ادامه داد: در واقع بیش از ۴۰میلیارد مترمکعب منابع آب کاهش یافته اما در حوزه مصرف و نیاز مردم به آب شرب شاهد افزایش هستیم. به‌ازای هر مترمکعب آب هزار تومان هزینه می‌شود که تنها ۴۰۰ تومان آن را از مردم دریافت می‌کنیم، در واقع ۴۰ درصد هزینه‌ای که در این حوزه داریم به‌عنوان درآمد حاصل می‌شود.
وزیر نیرو با اعلام “هزینه‌های ما رو به افزایش است” گفت: زمانی در تهران قنات‌ها جوابگوی نیاز مردم بود اما اکنون ۵ سد ساخته شده و از راه‌های دور آب مورد نیاز مردم تهران را تأمین می‌کنیم. در واقع با رشد شهرنشینی مجبوریم از راه‌های دور به تأمین آب مردم روی بیاوریم.
کاهش بارش ها در سال آبی ۹۳-۹۴
آمارها نشان می دهد که بارندگی در سال ۹۳- ۹۴ نسبت به سال آبی گذشته، ۸ درصد کاهش داشته است. رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور در این باره می گوید: سال گذشته زراعی را خوب و پربارش سپری نکردیم، عمده مناطق کشور با کاهش بارندگی مواجه بوده‌اند و مشکلات منابع آبی کشور کماکان پابرجا است.
فاتح با اشاره به اینکه سال آبی از اول مهر هر سال شروع و تا پایان شهریورسال آینده ادامه دارد، می گوید: در حال حاضر با اتمام ماه شهریور سال آبی ۹۴-۹۳ به پایان رسیده است. در این سال آبی میانگین بارش کل کشور ۲۰۱٫۴ میلی‌متر بوده است. این در حالیست که انتظار داشتیم بر اساس آمارهای بلندمدت مقدار بارش برای یک سال زراعی ۲۳۹ میلی‌متر باشد. بنابراین کل کشور نسبت به بلندمدت حدود ۱۶ درصد کاهش بارندگی داشته است.
او ادامه می دهد:در سال گذشته کشور ۲۱۹٫۲ میلی‌متر بارش داشته است. بنابراین در سال آبی ۹۴-۹۳ نسبت به سال گذشته شاهد کاهش ۸٫۱ درصدی بارندگی در کل کشور بوده‌ایم. بدین ترتیب در سال آبی اخیر نسبت به بلندمدت و نسبت به سال قبل از آن کمبود بارش داشته‌ایم.
اما در کنار کم شدن بارش ها، عدم مدیریت منابع فعلی آبی هم مشکلساز است.
متهم ردیف اول هدررفت آب: کشاورزی
آمارها نشان می دهد که میزان هدررفت آب بخش کشاورزی در ایران ۷۰درصد است. یعنی از ۸۶ میلیارد مترمکعب آب مختص این بخش، حدودا ۶۰ میلیارد مترمکعب آن هدر می‌رود و ۸۰درصد اتلاف منابع آبی کشاورزی به علت عدم استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری است.
از طرف دیگر در ایران هیچ قانونی برای کشت و کار وجود ندارد که به کشاورز بگوید در چه منطقه ای چه بکارد. این عدم تناسب اقلیم با کشت و کار باعث می شود در بسیاری از موارد هدررفت آب را شاهد باشیم.
آبیاری های سنتی و غیراصولی هم از عواملی است که کشاورزی را به متهم اصلی هدر رفت آب تبدیل کرده است.
فرسودگی شبکه آب، عامل دوم
برای مشکل هدر رفت آب، مقصران بسیاری پیدا شده اند. یکی از این تقصیرها بر گردن فرسودگی شبکه آب است. وزیر نیرو امروز در ادامه هشدارهایش درباره کمبود آب به فرسودگی این شبکه اشاره کرد و گفت: .فرسودگی شبکه‌های آب نیز یکی دیگر از مشکلات این حوزه است چرا که در برخی از شهرها حدود ۵۰ سال از عمر یک شبکه آب می‌گذرد.
پیش از این هم مسئولین مربوطه در مورد این فرسودگی هشدارهایی داده بودند. مدیر کل روابط عمومی و امور بین المللی شرکت مهندسی آب و فاضلاب عامل هدر رفت ۱۳ درصد از منابع آب آشامیدنی شهری را فرسودگی شبکه آب می داند: برنامه شرکت مهندسی آب و فاضلاب در این بخش مرمت سالانه یک درصد از لوله های فرسوده آب است که حداقل چهار هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد. طرح مرمت شبکه های قدیمی و فرسوده در سالهای گذشته به دلایلی از جمله ثابت ماندن تعرفه آب، به دلیل هدفمندی یارانه ها، پیشرفتی نداشته و برای اجرای طرح در شرایط فعلی نیازمند اعتبار کلانی است.
مردم رعایت نمی کنند
تابستان هر سال و با اوج گرفتن گرما، هم تبلیغات در مورد کمبود آب از رسانه ها بیشتر می شود و هم کمپین های مردمی با این موضوع راه می افتد که معمولا دوام چندانی ندارند و معمولا تاثیر آن چنانی هم بر مصرف نمی گذارند.
طبق اعلام شرکت مهندسی آبفای کشور، ۲۰درصد از مشترکان در زمره پرمصرف ها قرار دارند به طوری که ۳۵ درصد از آب آشامیدنی تولیدی را مصرف می کنند. بنابر این گزارش میانگین مصرف هر خانوار را طبق الگوی مصرف حدود ۵۰ متر مکعب در ماه است و سرانه مصرف آب در کشور را ۲۳۰ لیتر. این ارقام نشان می دهد که سرانه مصرف آب در ایران به نسبت کشورهای توسعه یافته برای هر نفر حدود ۷۰ تا ۸۰ لیتر بیشتر از میانگین جهانی است.
با این که برخی اقلیم شناسان معتقدند که ترسالی آغاز شده و کشور از روزهای خشکسالی فاصله می گیرد اما با این وضع مدیریت منابع آب، نمی شود انتظار بهتر شدن اوضاع و از بین رفتن بحران کم آبی و مصرف زیاد داشته باشیم.
افزایش تقاضا برای آب
همه اینها درحالی است که وزیر نیرو از افزایش تقاضا و افزایش هزینه های آب حرف زده است. چیت چیان امروز در بیست‌وچهارمین جلسه علنی شورای عالی استان‌ها گفته: هزینه‌های ما رو به افزایش است. زمانی در تهران قنات‌ها جوابگوی نیاز مردم بود اما اکنون ۵ سد ساخته شده و از راه‌های دور آب مورد نیاز مردم تهران را تأمین می‌کنیم. در واقع با رشد شهرنشینی مجبوریم از راه‌های دور به تأمین آب مردم روی بیاوریم.
چیت‌چیان ادامه داد: همچنین به‌دلیل گسترش شهرنشینی در حوزه فاضلاب صنعتی و زه‌آب‌های کشاورزی با مشکل مواجه هستیم و برخی منابع آبی با نیترات و فلزات سنگین مواجه هستند که برای سلامت مضر محسوب می‌شوند. فرسودگی شبکه‌های آب نیز یکی دیگر از مشکلات این حوزه است چرا که در برخی از شهرها حدود ۵۰ سال از عمر یک شبکه آب می‌گذرد.
وزیر نیرو گفت: در گذشته از طریق چاه‌های جذبی فاضلاب تصفیه می‌شد ولی در حال حاضر در شهرهای کوچک چند میلیون جمعیت وجود دارد و منابع آب در نبود شبکه فاضلاب آلوده می‌شوند. در حال حاضر باید برای ۶۰ درصد مردم شبکه فاضلاب اجرایی شود.
چیت‌چیان با ابراز “هزینه‌های ما روز به روز در حال افزایش و درآمدهای دولت رو به کاهش است” گفت: باید مشارکت مردم را در تأمین هزینه‌ها افزایش دهیم چرا که چاره‌ای جز این نیست. همچنین بازسازی شبکه‌های آب نیز باید در دستور کار قرار گیرد اما گاهی میزان هزینه‌هایی که شهرداری‌ها از ما برای این امر مطالبه می‌کنند بیشتر از هزینه کل طرحی است که انجام می‌شود و این هزینه‌ها برای شرکت‌های زیان‌ده ما کمرشکن است.
وی از اعضای شورا خواست در توسعه عمودی و افقی شهر مسائل مربوط به آب و برق را مورد توجه قرار دهند و گفت: می‌توان برای آبیاری فضاهای سبز از پساب فاضلاب استفاده کرد ولی در حال حاضر در همه شهرها و مناطق برای فضای سبز آب مورد نیاز را از منابع متناسب تأمین می‌کنیم، اما شوراها نیز باید بر این موضوع نظارت کافی داشته باشند تا در این خصوص هزینه‌هایمان افزایش نیابد.
وزیر نیرو همچنین گفت: رعایت مبحث ۱۶ و ۱۹ در احداث ساختمان‌ها بسیار ضروری است چرا که امری اساسی و جدی در این حوزه به شمار می‌آید بنابراین باید در صدور پروانه ساخت به آنها توجه شود.
منبع:دنیای اقتصاد کد خبر:۱۰۰۳۲۲۳ تاریخ انتشار:۱۳۹۴/۱۱/۰۸ ۱۶:۳۶:۵۶
