مدیریت و مهار آب های سطحی در شرایط خشکسالی کنونی با برداشتن گام های بنیادین بویژه بهره برداری، ساخت یا مطالعه برای راه اندازی ۷۴۷ سد ملی، استانی و زودبازده در سراسر کشور تحقق می یابد.
مسئولان وزارت نیرو اعلام کرده اند ۹۲ درصد آب کشور در بخش کشاورزی، ۶ درصد در بخش شرب و دو درصد در بخش صنعت مصرف می شود که این امر، توجه به بحث مدیریتی این منابع را ضروری می کند.
سدسازی یکی از راه های مهار آبهای سطحی است که افزون بر فراهم سازی امکان مدیریت مصرف، اصلاح الگوی کشت متناسب با خشکسالی ها را ممکن می کند.
از این رو، اکنون ۱۳۲ سد ملی در دست مطالعه، ۱۱۳ سد در دست ساخت و ۱۵۳ سد در دست بهره برداری است.
حجم مخزن سدهای ملی کشور، ۱۰۶ میلیارد و ۱۸ میلیون مترمکعب است که آب قابل تنظیم آنها سالیانه ۵۸ میلیارد و ۷۷۴ میلیون مترمکعب خواهد بود.
شمار سدهای ملی بهره برداری شده و قابل افتتاح از پیش از انقلاب تا پایان برنامه پنجم، ۱۵۳ مورد بود که ۳۸ مورد آنها در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ در برنامه پنج ساله پنجم توسعه راه اندازی شد.
از ۱۵۳ سد ملی بهره برداری شده، ۱۱ سد مربوط به استان خوزستان با حجم کل مخزن ۲۱ هزار و ۷۰۹ میلیون مترمکعب، آب قابل تنظیم سالیانه ۱۵ هزار و ۶۰ میلیون مترمکعب و ظرفیت اسمی نیروگاه ۸۰۸۷ مگاوات است.
ساخت ۴۷ سد در برنامه پنجم توسعه برنامه ریزی شده بود که ۳۸ پروژه اجرا شد. ۹ مورد دیگر باقی مانده است که تا پایان امسال به بهره برداری می رسند.
۲۷ سد از مجموع ۱۱۳ سد ملی در دست ساخت، بین ۷۵ تا صد درصد پیشرفت کار داشته است.
۹ مورد آنها بین ۵۰ تا ۷۵ درصد، ۲۳ سد بین ۲۵ تا ۵۰ درصد و ۴۴ سد کمتر از ۲۵ درصد پیشرفت کار داشته اند.
سدهای بیجار (در حوضه آبریز دریای خزر) و «رودبال» داراب، «سرابی» تویسرکان، «مروک» و «ایوشان» (همگی در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان) پارسال افتتاح شدند که حجم مخزن و آب قابل تنظیم آنها به ترتیب ۳۶۶ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۳۸۴ میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب بوده است.
برای افتتاح ۱۱ سد نیز در سال ۱۳۹۴ برنامه ریزی شده بود که حجم مخزن و آب قابل تنظیم سالیانه آنها به ترتیب سه میلیارد و ۹۳۸ میلیون و یک میلیارد و ۷۳۲ میلیون مترمکعب است.
همچنین امسال برای آبگیری ۱۲ سد برنامه ریزی شده بود که بجز سد «حوضیان» در حوضه فرعی کارون که خردادماه امسال آبگیری شد، آبگیری سایر سدها در بهمن و اسفندماه انجام می شود.
** کلنگ زنی ساخت نخستین سد در دولت یازدهم در استان هرمزگان
پنجشنبه گذشته (هفدهم دی ماه) در استان هرمزگان کلنگ ساخت سد «سرنی» به عنوان نخستین سد مورد ساخت در دولت تدبیر و امید بر زمین زده شد.
سد سرنی در ۳۴ کیلومتری جنوب شرقی میناب در حوضه آبریز اصلی خلیج فارس و دریای عمان، روی رودخانه سرنی ساخته می شود. این رودخانه از رشته کوه بشاگرد سرچشمه می گیرد و به دریای عمان می ریزد.
ساخت این سد با هدف تامین آب کشاورزی و شرب در دستور کار قرار گرفته و قادر به تنظیم سالیانه ۲۸ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب آب است.
این سد از نوع خاکی با هسته رسی با طول تاج ۴۲۳ متر، ارتفاع از پی ۵۸ متر، ارتفاع از بستر ۵۱ متر، حجم بدنه سد یک میلیون و ۸۳۰ هزار مترمکعب و حجم مفید آن ۵۵ میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب است.
گفته می شود بر پایه تفاهمنامه سال ۱۳۹۱ اعتبار پیش بینی شده این پروژه در بخش تسهیلات بانک توسعه اسلامی نزدیک به ۸۷ میلیون یورو یعنی معادل دو هزار و ۸۷۰ میلیارد و اعتبار کل پروژه سه هزار و ۵۷۰ میلیارد ریال است.
پیشتر قائم مقام وزیر نیرو گفته بود، شرایط امروز کشور به گونه ای است که در پیچیده ترین مسائل فنی آب و برق خودکفا شده ایم و این برای کشوری که پیش از انقلاب توان ساختن کوچک ترین تجهیزات فنی را نداشت، یک خودکفایی و استقلال انقلابی است.
به گفته «ستار محمودی»، به سبب بارش های فصلی برای ذخیره نیرو ناگزیر از سدسازی و تامین آب هستیم، در غیر این صورت وزارت نیرو عشق سدسازی ندارد و این امر فقط ماهیت اجرایی دارد.
به باور کارشناسان، استفاده بهینه از منابع آبی محدود کشور از طریق اصلاح الگوی کشت و در نتیجه بهبود شبکه های آبیاری و زهکشی، صرفه جویی در مصرف آب در بخش های کشاورزی، شرب و صنعت و فرهنگ سازی، استفاده از روش های نوین آبیاری و اصلاح الگوی کشت متناسب با خشکسالی ها، توجه به دیدگاه های کارشناسی در زمینه اولویت عملیات اجرایی طرح ها و پرهیز از اجرای طرح های آبی موازی در دستگا ه های اجرایی مرتبط، از پیشنهادها برای کاهش مشکل آب کشور است.
«ستار محمودی» قائم مقام وزیر نیرو، بتازگی اعلام کرد نزدیک به ۹۶ میلیارد مترمکعب از مجموع ۱۲۰ میلیارد مترمکعب آب کشور استفاده می شود و ۲۴ میلیارد مترمکعب آب باقی مانده سهم محیط زیست است.
به گفته وی، ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است و استعداد کم آبی دارد.
از آنجا که در ۴۴ سال گذشته، نزدیک به ۴۶ درصد زمان ها با خشکسالی سراسری یا بخشی روبرو بودیم، تامین و مدیریت آب موضوعی اساسی و ضروری شده است.
دولت یازدهم در زمینه مهار آب و تلاش برای مدیریت مصرف بویژه در بخش کشاورزی گام های اساسی برداشته است؛ به گونه ای که رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، دستیابی به این مهم را در زمره اقدام های خوب دولت برشمردند.
در دو سال فعالیت دولت یازدهم، طرح ها و پروژه های مختلفی در سطح ملی در بخش آب به بهره برداری رسیده که در دو دسته «سدهای به بهره برداری رسیده و آبگیری شده» و «شبکه های آبیاری و زهکشی» قابل دسته بندی است.
منبع:ایرنا کد خبر: ۸۱۹۲۱۱۵۴ (۵۱۰۴۴۲۰) تاریخ انتشار:۲۵/۱۰/۱۳۹۴ ساعت: ۱۱:۵۲
