استان فارس در تولید برخی محصولات کشاورزی مخزن تامینی کشور به حساب می آمد اما شدت آسیب سفره های آب زیرزمینی و تداوم خشکسالی ها به اندازه ای بوده که ضمن اینکه توان کشت محصولات آب بر مانند برنج، ذرت و یونجه را از آن گرفته کار بجایی رسیده که در تولید محصول استراتژیک گندم که سالها مقام نخست کشور را داشته نیز افت شدیدی کرده است .
کارشناسان معتقدند : قهر طبیعت ،تداوم خشکسالی ها و برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی اقلیم فارس را به سمت اقلیم دائما خشک و کم آب تغییر داده است.
بر اساس اعلام کارشناسان داخلی و خارجی ، استان فارس به سمت بحران جدی آب در حرکت است و در این مسیر منابع آب ذخیره شده هزار ساله خود را از دست داده است طوری که نمایان شدن فروچاله های وسیع را در برخی مناطق این استان به همراه داشته است .
آمارها و اطلاعات گویای آن است که میزان کف شکنی چاه ها در کشور حدود ۶۰۰ کیلومتر بوده که ۲۰۰ کیلومتر از آن در استان فارس اتفاق افتاده است .
ذخیره آب سدهای ملاصدرا ، سیوند و درودزن در استان فارس به شدت کاهش یافته و میزان آب موجود آنها فقط برای مصرف شرب نگهداشته می شود.
بر اساس آمارهای رسمی ، ۹۵ درصد از منابع آبی فارس به مصرف کشاورزی، چهار درصد مصرف شرب و یک درصد مصرف صنعتی دارد.
حجم آب قابل استفاده سد درودزن ۸۹ میلیون متر مکعب است که این میزان برای تامین آب شرب مردم شیراز نگهداری می شود ، حجم آب قابل استفاده در سد سیوند به صفر رسیده و سد ملا صدرا کمتر از ۱۳ میلیون متر مکعب آب قابل استفاده برای شرب دارد.
سدهای ملاصدرا ، درود زن و سیوند در شمال فارس منابع اصلی تامین آب کشاورزی زمین های زیردست در شهرستان های شیراز ، مرودشت ، ارسنجان ، خرامه است.
تداوم خشکسالی در استان فارس ذخیره آب پشت سدها و سفره های آب زیرزمینی را بحرانی کرده و این مهم چاره اندیشی ها و توجه ویژه دولت را می طلبد.
فرماندار شهرستان سردسیری بوانات گفت: شهرستان بوانات وابسته به کشاورزی و باغداری است و ۹۰ درصد مردم از این بخش امرار معاش دارند.
محمد اسداللهی افزود : در خشکسالی های سالهای اخیر باغات و زمین های زراعی شهرستان خسارت زیادی دیده اند به گونه ای که ۲۰ درصد درختان گردوی یکصد ساله شهرستان از بین رفته است.
وی اضافه کرد: درختان بادام منطقه اغلب خشک یا کم بار شده اند و باغات انگور شهرستان که به گونه ای مقاوم بودند با افت محصول مواجه هستند .
بگفته وی ، خشکسالی های متوالی موجب مهاجرت بسیاری از شهروندان بواناتی به استانهای دیگر بویژه یزد شده و برخی روستاها مانند منج علیا و سفلی تا ۷۰ درصد جمعیت خود را در مهاجرتها از دست داده و خالی از سکنه شده اند.
وی بیان داشت: مسئولان می توانند با ایجاد تمهیدات لازم برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه صنایع تبدیلی در رونق بخشیدن به اقتصاد این منطقه اثرگذار باشند.
فرماندار شهرستان نی ریز هم گفت: نی ریز از متوسط بارندگی در سالهای پرآب ۲۰۰ میلیمتر برخوردار بوده اما در سالهای خشکسالی این میزان بسیار تقلیل داشته است.
امیر امیری ادامه داد: در سال زراعی گذشته ، با بارندگی های ابتدای فصل بهار در مجموع میزان بارندگی در این شهرستان به ۱۶۰ میلیمتر رسید.
وی اضافه کرد: شهرستان نی ریز در خشکسالی های متوالی در ۲۰ سال گذشته بسیار آسیب پذیر شده به گونه ای که بخش عمده ای از باغات و زمین های کشاورزی از چرخه تولید خارج شده است.
امیری گفت: در گذشته در این شهرستان ۷۰ هزار تن گندم تولید می شد در حالی که در سال جاری تنها چهار هزار و ۵۰۰ تن گندم بدست آمده است.
وی افزود: چاههای آب کشاورزی در بیشتر نقاط کم آب وخشک شده و حتی قنات دو هزار ساله این شهرستان بکلی رو به خشکی رفته است.
امیری بیان کرد: مسئولان کشاورزی فارس باید تغییر الگوی کشت در مناطق مختلف را به جد دنبال کنند و راهکارهای اساسی برای برون رفت از این بحران را پیگیری نمایند.
وی ادامه داد: در اثر تداوم خشکسالی در دهه اخیر ، مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرستانهای فارس در پی تامین معاش به معضلی جدی تبدیل شده است.
فرماندار جهرم دیگر شهرستان فارس گفت: در دهه اخیر تداوم خشکسالی کشاورزی و اقتصاد استان فارس از جمله جهرم را فلج کرده ، برون رفت از این مهم توجه ویژه دولت را می طلبد.
علیرضا صحراییان اظهار داشت: خروج بخش کشاورزی از رکود با اعتبارات اندک میسر نیست بلکه باید اعتباراتی ویژه برای نجات فارس از بحران خشکسالی تخصیص داده شود.
وی بیان کرد: شهرستان جهرم از زیرساختهای صنعتی بی بهره مانده وعمده فعالیت اقتصادی آن بر پایه کشاورزی بوده است.
وی اضافه کرد: تداوم خشکسالی ها ، کاهش روند توسعه کشاورزی سنتی به صنعتی آمار بیکاری در این شهرستان را افزایش داده است.
فرماندار شهرستان مرودشت گفت: این مرودشت یکی از مناطق عمده تولید ات کشاورزی در فارس است که متاسفانه بدلیل خشکسالی های متوالی سال به سال توان خود را بیشتر از دست می دهد.
محمد رسول زارع افزود: اجرای طرح نکاشت و تغییر الگوی کشت در این منطقه بسیار موثر خواهد بود تا منابع آب منطقه تا حدودی بازدهی خود را بدست آورند.
وی اظهار کرد: برای جبران افت منابع آب زیرزمینی در دهه اخیر ، باید ۵۵ هزار میلی متر بارندگی در ۱۰ سال آینده اتفاق افتد تا این منابع به حالت اولیه خود بازگردند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس هم ضمن تائید خسارتهای جبران ناپذیری که طی یک دهه
گذشته به کشاورزی و فعالان این عرصه از جمله زارعین و باغداران وارد شده است ، گفت: مدیریت خشکسالی در اغلب نقاط کشور بدلیل بهره گیری از روشهای سنتی کارایی لازم را نداشته است.
دکتر محمد مهدی قاسمی افزود: با توجه به تداوم خشکسالی و محدودیت و فقر منابع آبی و گسترش تغییرات آب و هوایی دسترسی به برنامه ریزیهای اساسی مقابله با خشکسالی و ایجاد تسهیلات برای اجرای روشهای نوین آبیاری ضروری است.
به گفته وی استان فارس زمانی تولید کننده اول گندم در کشور بود ولی امسال به سبب خشکسالی های پیاپی ۹۰ هزار هکتار از اراضی گندم دیم و آبی فارس از چرخه تولید خارج شده است.
قاسمی بیان کرد: در یک دهه گذشته از طریق ۸۰ هزار حلقه چاه در فارس سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب آب از منابع زیرزمینی خارج شده که این مهم عمق فاجعه را بیان می کند.
بگفته قاسمی ، تغییر الگوی کشت و همکاری کشاورزان در ترویج و بهره گیری از این مهم تنها راه برون رفت و کنترل عوارض خشکسالی است.
وی گفت: استان فارس به دلیل خشکسالی های پیاپی ناگزیر به اجرای کشت های جایگزین و تغییر الگوی کشت است و برای تحقق هر چه بهتر این طرح مسئولان باید زمینه همکاری کشاورزان با دست اندرکاران کشاورزی را فراهم کنند.
وی اضافه کرد: برای مقابله با بحران خشکسالی باید محققان اطلاعات همه جانبه اراضی و آب های سطحی و زیرزمینی و وضعیت جوی و راهکارهای موثر را در اختیار مسئولان قرار دهند.
قاسمی ادامه داد: مقابله با بحران کم آبی در فارس ، تدبیر ملی ، فرهنگ سازی و گذر از شیوه سنتی کشاورزی به صنعتی را می طلبد و در این مسیر باید کشاورزان به مزیت سیستم های نوین آبیاری ، تسطیح لیزری و رعایت الگوی کشت آشنا شوند تا بتوان از عوارض بحران کم آبی کاست.
بگفته این مسوول ، فارس در زمینه آب زراعی وضعیت نگران کننده ای دارد و اغلب دشتهای حاصل خیز فارس با بیلان منفی سفره های آب زیرزمین مواجه هستند.
قاسمی بیان کرد: سفره های آب زیرزمینی فارس هر سال افت بیشتری پیدا می کند در حالیکه این منابع تجدید پذیر نیستند ، مقابله با این بحران نیاز به بهره گیری از راهکارهای علمی تجربی دارد.
وی فرهنگ سازی و ترویج تحقیقات کاربردی ، ساماندهی و کنترل چاههای غیر مجاز و برداشتهای بی رویه از آبهای زیرزمینی پوشش مسیرهای انتقال آب را از راهکارهای مهم عنوان کرد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس ، آبخیزداری ، حفظ ، احیا و توسعه منابع طبیعی ، آبخوان داری و اجرای الگوی کشت را در بهره وری بیشتر از منابع آب و خاک استان اثرگذار دانست.
قاسمی ادامه داد: در سال زراعی ۹۳-۹۴ بر اثر خشکسالی ۳۰ هزار میلیارد ریال به بخش کشاورزی خسارت وارد شده است.
استاندار فارس با اشاره به روند اعتبارات خشکسالی در فارس گفت : این استان به لحاظ نقشی که در تولید و تامین مواد غذایی کشور دارد باید از سوی دولت به رفع این معضل با دید وسیعتری نگریسته شود.
مهندس سید محمد علی افشانی افزود: وضعیت آب فارس بدلیل عدم مدیریت و برداشت های بی رویه از ذخایر زیرزمینی در دوره های خشکسالی بحرانی شده است.
وی ادامه داد: افزایش تعداد چاه های غیرمجاز و بهره گیری از حجم کامل ذخایر آبی زیرآبخوان ها بمراتب بدتر از دهه ۸۰ شده است.
استاندار فارس اظهار کرد: اگر وضعیت بارندگی در دو سال آینده مانند چند سال گذشته باشد، فارس با بحران جدی تری رو به رو خواهد شد.
بگفته وی ، اعتبارات در نظر گرفته شده توسط دولت برای مقابله با خشکسالی در استان های دیگر از شاخص های برتری برخوردار است و دولت باید برای فارس تدبیری دیگری بیندیشد.
منبع:ایرنا کد خبر: ۸۱۸۴۹۶۹۷ (۵۰۰۵۵۱۴) تاریخ انتشار: ۰۲/۰۹/۱۳۹۴ ساعت: ۸:۲۰
