برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و خشکسالی کرمان را در آستانه بحران زیست‌محیطی قرار داده است و ادامه این روند تهدیدی برای حیات‌وحش و محیط‌زیست بزرگ‌ترین استان کشور است.
خشکسالی و کمبود شدید بارندگی در ۱۷ سال گذشته و بی‌توجهی عجیب مسئولان به این مسئله طی سال‌ها اخیر، کرمان را در آستانه بحرانی زیست‌محیطی قرار داده که حیات بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری استان را در معرض خطر جدی قرار داده است.
نکته قابل‌توجه اینکه در همین مدت که کرمان مطابق آمار از متوسط بارندگی خود فاصله چشمگیر گرفته و در برخی دشتهای استان در طول سال حتی یک میلی‌متر باران نیز نباریده است اما برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی ادامه داشته است و هرسال ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب برداشت‌شده و سطح آب در برخی از دشتهای استان کرمان تا چندین متر کاهش‌یافته و عمق چاه‌ها نیز به بستر زمین رسیده است.
هرسال ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب برداشت‌شده و سطح آب در برخی از دشتهای استان کرمان تا چندین متر کاهش‌یافته و عمق چاه‌ها نیز به بستر زمین رسیده است
وضعیت آن‌قدر چالش‌برانگیز شده است که حالا از ارتفاع دشت‌ها نیز کاسته می‌شود و برخی از دشتهای کرمان ازجمله رفسنجان، سیرجان، زرند و کرمان هرسال از ارتفاع سطح زمین نیز کاسته می‌شود.
به بهای توسعه کشاورزی در استان کرمان و عدم برنامه‌ریزی درزمینهٔ مدیریت مصرف آب، منابع آبی محدود استان کرمان مورداستفاده بی‌رویه قرارگرفته است و باوجوداین هشدارها استفاده از منابع آبی زیرزمینی همچنان نیز ادامه دارد.
ادامه این وضعیت موجب شده است اکوسیستم استان کرمان به‌کلی دچار تغییر شود و به گفته مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان این استان با یک فاجعه زیست‌محیطی مواجه شود.
محمود صفر زاده چندی قبل در نشست شورای آب استان کرمان در این خصوص گفت: برداشت از منابع آبی موجب تغییرات گسترده در محیط‌زیست شده است و این روند ادامه دارد.
چاههای به بستر زمین رسیده اند
وی تصریح کرد: هم‌اکنون عمق برخی از چاه‌ها در شهرستان‌های استان به ۳۰۰ متر رسیده و به بستر زمین‌خورده‌اند و دیگر آبی برای برداشت وجود ندارد در چنین شرایطی گونه‌های گیاهی و جانوری در بدترین وضعیت خوب قرارگرفته‌اند هرچند بارندگی هایی در هفته‌های اخیر روی‌داده است اما این میزان باران به دلیل تغییر ساختار زمین، ناشی از خشکسالی های متوالی نمی‌تواند تأثیری در بهبود وضعیت داشته باشد.
مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان به شور شدن بیش‌ازحد آب در برخی از شهرستان‌های استان اشاره کرد و افزود: آن‌قدر آب سخت شده که برای کشاورزی نیز قابل‌استفاده نیست و به‌ناچار کشاورزان احداث آب‌شیرین‌کن بر روی چاه‌ها را در دستور کار قرار داده اند،در حالی که پس آب این آب‌شیرین‌کن‌ها خود مخرب طبیعت است و ۵۰ درصد از آب‌ها تبدیل به پس آب می‌شوند.
در خصوص وضعیت موجود در محیط‌زیست استان با صفر زاده به گفتگو نشستیم که وی با ابراز نگرانی از کم‌آبی در طبیعت اظهار داشت: مداخلات انسانی در قالب‌های مختلف دلیل اصلی به هم خوردن نظم طبیعت در بحث کلان است در استان کرمان نیز به‌عنوان گسترده‌ترین استان کشور ۲۲ منطقه تحت پوشش محیط‌زیست داریم که در آن‌ها گونه‌های منحصربه‌فرد و گاه در معرض انقراض زندگی می‌کنند و طبیعتاً نیاز اصلی این گونه‌های زیستی آب است. شمن اینکه خشکسالی وضعیت کلی عرصه های طبیعی را تغییر داده است.
جازموریان به عنوان مهمترین حوزه آبریز داخلی کرمان خشک شده است
وی خشکسالی و کمبود آب را بحران جدی محیط‌زیست استان کرمان دانست که موجب مهاجرت گونه‌های جانوری و صدمه شدید به اقلیم منطقه می‌شود.
صفر زاده همچنین از مصرف گسترده از کودها و سموم شیمایی به‌عنوان عامل خطرآفرین دیگر یادکرد و که موجب آلودگی خاک و آب می‌شود.
وی از وجود و افزایش کانون‌های بیابانی در کرمان به دلیل خشکسالی خبر داد و افزود: در حال حاضر ۱۶ نقطه بحرانی در این زمینه‌داریم که به دلیل خشکسالی در وضعیت مناسبی قرار ندارند.
صفرزاده وجود ۳۳۴ گونه جانوری و ۸۰۰ گونه گیاهی در کرمان اشاره کرد و گفت: برخی ازاین‌گونه‌ها در معرض تهدید جدی قرار دارند که می‌توان به یوزپلنگ، پلنگ، گورخر، هوبره، سوسمار دم تیغی و خرس سیاه آسیایی و یوز اشاره کرد.
برخی ازاین‌گونه‌ها در معرض تهدید جدی قرار دارند که می‌توان به یوزپلنگ، پلنگ، گورخر، هوبره، سوسمار دم تیغی و خرس سیاه آسیایی و یوز اشاره کرد
وی به پدیده ریز گردها در استان کرمان اشاره کرد و آن را عاملی ثانویه از خشکسالی در استان کرمان و استان‌های مجاور دانست و گفت: این پدیده در طول سال چند بار در استان کرمان روی می‌دهد.
مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان همچنین خشک شدن باتلاق بین‌المللی جازموریان را نیز یکی از مهمترین مشکلات زیست‌محیطی استان کرمان دانست و گفت: با خشک شدن این تالاب بسیاری از گونه‌های آبی و جانوری منطقه از بین رفته‌اند.
وی سدسازی را دلیل اصلی خشک شدن جازموریان دانست و ابراز امیدواری کرد با اختصاص حق آبه این تالاب بار دیگر شاهد احیای این اکوسیستم منطقه باشیم.
علی رشیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی استان کرمان نیز خشکسالی در استان کرمان را یکی از مهمترین مشکلات موجود دانست و افزود: هم‌اکنون شاهد نشست دشت‌ها در بسیاری از شهرستان‌های استان هستیم و این موضوع نگران‌کننده است.
وی گفت: برداشت آب‌ها در استان کرمان به حدی زیاد شده است که حتی زمین‌های اطراف فونداسیون موتورپمپ‌ها نیز به‌شدت نشست کرده است.
دشتهای کرمان نشست کرده اند
وی ادامه داد: این امر درنهایت به ایجاد فرو چاله‌هایی مانند آنچه در اختیارآباد کرمان روی داد منجر می‌شود.
رشیدی گفت: ساختارهای زمین صدها و هزاران سال طول می‌کشید تا ایجاد شود اما هم‌اکنون شاهدیم بسیاری از ذخیره‌های طبیعی آب زیرزمینی در استان از بین رفته و در حال تخریب است.
رئیس سازمان زمین‌شناسی استان کرمان گفت: به دلیل برداشت‌های بی‌رویه شاهد انحلال لایه‌های زیرین زمین در دشتهای کرمان هستیم که حاصل ان به هم خوردن تعادل طبیعی در آبخوان‌ها است.
وی خروج آب را از این آبخوان‌ها و عدم جبران این برداشت‌ها به دلیل عدم بارندگی را مشکلی عمده در این مسیر دانست و گفت: این تعادل باید بار دیگر ایجاد شود و اگر باران نمی‌بارد ما باید برداشت‌ها را متوقف و یا مدیریت کنیم در برخی از دشتهای کرمان دیگر نباید برداشت صورت گیرد و این‌یک هشدار جدی است.
ساختارهای زمین صدها و هزاران سال طول می‌کشید تا ایجاد شود اما هم‌اکنون شاهدیم بسیاری از ذخیره‌های طبیعی آب زیرزمینی در استان از بین رفته و در حال تخریب است
وی دخالت در کار طبیعت را عمده دلیل بروز این مشکل دانست و خواستار رفع برداشت‌های بی‌رویه شد.
وی ادامه داد: در حقیقت با بیرون بردن آب از لایه‌های زیرزمینی وزنی که قبلاً بر آب وارد می‌شود حالا فقط به سطوح خاکی وارد می‌شود که بین آن‌ها خالی‌شده است و درنتیجه این فضاها با فشار لایه‌های خاک پر می‌شود و در کنار نشست زمین ذخایر طبیعی هم از بین می‌رود.
وی دشتهای سیرجان، زرند و رفسنجان را مستعدترین مکان‌های استان درزمینهٔ فرونشست دشت‌ها دانست.
ساختارهای طبیعی استان کرمان در حالی براثر خشکسالی در حال تغییرهای قابل‌توجه و برگشت‌ناپذیر است که ادامه این روند مجموعه اکوسیستم استان کرمان را تحت تأثیر جدی قرار داده است بطوریکه بسیاری از رودخانه‌های استان خشک‌شده‌اند، رودخانه هلیل رود به کمترین میزان آبدهی خود رسیده است و بزرگ‌ترین حوزه آبریز استان کرمان یعنی جازموریان به بیابانی خشک تبدیل‌شده است.
مهاجرت اجباری حیوانات و خشک شدن بسیاری از گونه‌های گیاهی و از بین رفتن جنگل‌ها و مراتع در حالی رخ می‌دهد که حالا بسیاری از روستاییان و حتی شهرنشینان استان کرمان نیز با دغدغه تأمین آب شرب مواجه شده‌اند و البته در کنار تمام این رویدادها همچنان برداشت منفی ۱.۱ میلیارد مترمکعبی آب در کرمان ادامه دارد!
منبع:اقتصاد آنلاین کد خبر:۱۰۴۲۲۷تاریخ انتشار: پنج‌شنبه، ۲۸ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۰۲
