دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن اشاره به کاهش ۹ سانتی‌متری آب این دریاچه در سال جاری به دلیل کاهش بارندگی‌ها، در عین حال گفت: کسی که صاحب اصلی دریاچه بوده، سازمان محیط زیست است که از آن حراست نکرده و به دنبال حق‌آبه زیست محیطی آن نرفته است.
عیسی کلانتری در نشست خبری پیرامون مباحث مربوط به دریاچه ارومیه با بیان اینکه همه تلاش ما این بوده که امسال و سال آینده مانند سال گذشته باشد، گفت: امسال تراز دریاچه حدود ۹ سانتیمتر پایین‌تر از سال قبل بوده، زیرا در پاییز سال گذشته بارندگی خوبی داشتیم، اما امسال تا به حال بارشی نداشتیم و امیدواریم از هفته آینده بارش‌ها شروع شود.
وی افزود: دلیل دیگر برای کاهش ۹ سانتی دریاچه این بوده که هوا امسال حدود یک درجه گرم‌تر از سال قبل شده است و به ازای هر درجه هوای گرم‌تر ۷۰ تا ۱۰۰ میلیمتر تبخیر اضافه می‌شود.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه عملیات اجرایی درباره ورود آب جدید به دریاچه شروع نشده، گفت: عملیات اجرایی امری زمان‌بر است. برای مثال تونلی که برای انتقال آب سد کانی سیب زاب در حال حفر کردن هستیم، در سال ۹۸ به بهره‌برداری خواهد رسید و همه تلاش ما این است که از اواخر امسال یا اوایل سال آینده به یک میلیون متر مکعب از سد پسوه در منطقه نقده به دریاچه برسانیم.
کلانتری با بیان اینکه برنامه این است که از سال‌های آینده این آب وارد دریاچه شود، اظهار کرد: اگر بتوانیم عملیات اجرایی این سد را امسال تمام کنیم و از حدود بهمن‌ماه آب‌گیری صورت گیرد، می‌توانیم سال آینده آب این سد را وارد دریاچه ارومیه کنیم.
وی با اشاره به سد چراغ‌ویس در منطقه بوکان افزود: اگر تا آخر پاییز این سد ساخته شود، ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب از بوکان برای دریاچه رهاسازی خواهیم کرد. در حال حاضر آب آشامیدنی شهرستان‌های بانه و سقز از سد چراغ‌ویس تامین می‌شود. اگر آب شرب آنجا تامین شود، آب بوکان را می‌توانیم به دریاچه ارومیه انتقال دهیم.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه برنامه امسال ما این است که عملیات ساخت سد چراغ‌ویس و پسوه تمام شود، حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب از این دو سد وارد دریاچه کنیم. سدهای پسوه و چراغ‌ویس دو سدی است که باید سریعا ساخته شوند و امیدواریم ساخت آنها امسال تمام شود تا حق‌آبه وارد دریاچه ارومیه شود.
کلانتری با اشاره به اینکه قرار بوده آب پساب شهرهای بزرگ چون ارومیه و تبریز بعد از تصفیه وارد دریاچه ارومیه شود، گفت: جمع اینها ۳۰۰ میلیون مترمکعب است که امیدواریم با کمک خزانه کشور و تامین منابع مالی کافی، یک سال زودتر از برنامه به دریاچه برسانیم و به جای اینکه اتمام آن سال ۹۷ باشد، سال ۹۶ تمام شود.
وی با بیان اینکه از برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه به جز طرح تونل زاب، خیلی عقب نیستیم، اظهار کرد: در صورت تامین اعتبارات لازم برای این طرح، که البته در تامین آن مشکلی نداریم و قرار است از صندوق توسعه ملی پرداخت شود، این طرح به موقع اجرا خواهد شد.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه هر ساله سطح آب دریاچه ارومیه ۴۰ سانتیمتر پایین می‌رود، اما امسال ۹ سانتیمتر عقب هستیم، گفت: عدم بارندگی‌هایی که پیش‌بینی شده بود و افزایش درجه حرارت دلایل اصلی این کاهش ۹ سانتی آب در دریاچه ارومیه بود. این افزایش درجه حرارت تبخیر را حدود هشت سانت نسبت به سال گذشته اضافه کرد. امیدواریم با شروع بارش‌ها این کاهش ۹ سانتی‌متری جبران شود تا عملیات اجرایی بتواند به نتایج مطلوب خود دست یابد.
کلانتری با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه در حال حاضر آب جاری از سد بوکان و سد شهید کازرون دارد، اظهار کرد: طبق آخرین اعلام رسمی وزارت نیرو، در یک ماه گذشته این وزارتخانه تجدیدنظری در آب کل کشور دارد؛ زیرا با دستور وزیر نیرو، تامین حقابه‌های زیست‌محیطی در اولویت شماره یک وزارت نیرو قرار گرفته است که تابه حال حقابه زیست‌محیطی در وزارت نیرو تعریف نشده بود.
به گفته وی، حقابه زیست‌محیطی عبارت از این است که وزارت نیرو مکلف است دو میلیارد و ۵۷۶ میلیون مترمکعب در سال برای دریاچه تخصیص دهد. اما امسال و سال‌های قبل آب مازادی که برای دریاچه آمده کمتر از یک میلیارد مترمکعب است. امیدواریم با تفکر جدیدی که در وزارت نیرو ایجاد شده، این تفکر اجرایی شود.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه یکی از مشکلات ما این است که مدیران آب استان‌ها هنوز تفکرات قبلی را دارند، گفت: محیط زیست برای این افراد اهمیت درجه ۴ را دارد یا اهمیت محیط زیست را نمی‌دانند یا درآمدی برای تخصیص آب به محیط زیست ندارند. در حال حاضر متوسط کمتر از یک میلیارد مکعب در فصول بهار و زمستان آب از رودخانه‌ها وارد دریاچه می‌شود.
کلانتری با اشاره به ضرورت صرفه‌جویی آب کشاورزی اظهار کرد: طبق تعاریف بین‌المللی مصرف آب کشاورزی حداکثر می‌تواند ۰٫۸ ET (تبخیر و تعرق) باشد. برای مثال اگر تبخیر و تعرق سالیانه ۱۰۰۰ میلیمتر است، در کشاورزی ۸۰۰ میلیمتر آب مصرف شود. آخرین برآوردی که مهندسان مشاوره یکم در دشت ارومیه و دشت زرینه رود محاسبه کردند، این است که در دشت ارومیه بیش از ۱۳۵ درصد ET و در دشت زرینه رود بیش از ۱۵۰ درصد ET آب مصرف می‌شود.
وی گفت: دولت تصویب کرده که ۴۰ درصد آب کشاورزی در حوزه دریاچه ارومیه کاهش یابد. فاصله ۱۳۵ با ۱۵۰ با ۰٫۸ بیش از ۴۰ درصد است. اگر این آب کاهش یابد، نه تنها عملکرد کشاورزان کاسته نمی‌شود، بلکه به دلیل اینکه آب اضافی در خاک می‌ماند، هوای خاک را تخلیه می‌کند، ریشه با کمبود تنفس روبه‌رو می‌شود و محصول کاهش می‌یابد؛ چراکه ریشه از هوای خاک استفاده می‌کند. بنابراین باید در خاک اکسیژن کافی وجود داشته باشد تا ریشه بتواند تنفس کند. وقتی آب در خاک زیاد می‌شود، جای اکسیژن خاک را می‌گیرد و ریشه با کمبود هوا مواجه می‌شود، بنابراین آب اضافی بازدارنده تولید است و هیچ کمکی به افزایش تولید کشاورزان نمی‌کند. بنابراین این آب را باید از کشاورزی کم کنیم که کشاورزان بتوانند تولید بهتری داشته باشند و از طرفی آب وارد دریاچه ارومیه شود که اگر بتوانیم این اقدام را انجام دهیم، می‌توانیم ۱٫۲ میلیارد مکعب آب وارد دریاچه کنیم.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه عمده این آبهای مصرفی کشاورزی، آب فصلی هستند و از سد لوکان می‌آیند، افزود: ما با آبهای زیرزمینی غیر از حاشیه رودخانه‌ها کاری نداریم. امسال با اینکه طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی ۱۰ درصد از آب رها شده سد لوکان کم شده، اما هنوز حدود ۳۲ هزار هکتار در دشت زرینه‌رود زیر زهاب است.
وی افزود: اگر بتوانیم طبق برنامه ۱٫۲ میلیارد مترمکعب آب بعد از پنج سال هر سال ۲۴۰ میلیون مترمکعب از آب سطحی کم کنیم، در نهایت ۱٫۲ میلیارد آب اضافی از سدها خواهیم داشت که در کنار صرفه جویی‌های سایر بخش‌ها ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب اضافه خواهد بود.
کلانتری با بیان اینکه در حال حاضر ۱٫۵ میلیون مترمکعب آب در منتهی الیه رودخانه‌ها وارد دریاچه می‌شود، گفت: کمتر از ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه می‌شود و بقیه تبخیر می‌شود.
کلانتری با اشاره به اینکه برنامه این است که ۹۰۰ میلیون مترمکعب آبی که تبخیر می‌شود وارد دریاچه شود، گفت: ۳۰۰ میلیون مترمکعب پساب‌ها وارد دریاچه شود. ۱٫۲ میلیارد متر مکعب صرفه جویی مصرف آب کشاورزی در سال داشته باشیم که وارد دریاچه شود و از سال ۹۸، ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب از زاب وارد دریاچه شود و حدود ۱۹۵ میلیون مترمکعب آب از سد پسوه وارد دریاچه شود و ۳٫۵ میلیون متر مکعب در سال جدید آب وارد دریاچه می‌شود. اما اینها زمان‌بر است که برخی از اواخر امسال شروع می‌شود و برخی از سال ۹۸ اجرا خواهد شد. چون اجرای برخی طرح‌ها بلند مدت و اجرای برخی کوتاه مدت است.
وی با اشاره به اینکه باید در سال ۱۴۰۲ یا ۱۴۰۳ حجم دریاچه را به ۱۴٫۷ میلیارد مترمکعب برسانیم، گفت: حدود ۴۳۰۰ کیلومتر مربع وسعت دریاچه خواهد بود و شوری آب به ۲۵ درصد یا ۲۵۰ گرم در لیتر خواهد رسید که در این شرایط آرتنیا (نوعی پرنده) نیز می‌تواند رشد پیدا کند.
وی با بیان اینکه مجموعه این عملیات‌ها بیش از ۹۰ عملیات اجرایی است که برای احیای دریاچه ارومیه تهیه شده، گفت: کاهش ریزگردها دلیل عمده مورد توجه قرار گرفتن دریاچه است؛ زیرا خنثی کردن اثرات خشک شدن دریاچه است که آنرا در اولویت قرار داده و شهرهای تبریز و ارومیه در معرض ریزگردهای نمکی قرار گرفته‌اند.
به گفته کلانتری، منابع طبیعی و سازمان جنگل‌ها در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی که تجربه ۵۰ ساله عملیاتی در کشور داشته‌اند، وارد عمل شده و اقدام خوبی در این زمینه انجام داده‌اند. امیدوارم بودجه و اعتبارات لازم به آنها برسد و عملیات آنها در ارتباط با کاهش ریزگردها در منطقه قطع نشود؛ به طوری که ریزگردها امسال ۲۰ تا ۲۵ درصد نسبت به سال قبل کمتر شده که با اقداماتی چون مالچ پاشی و قرق توانسته‌اند ریزگردها را کاهش دهند.
دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: اگر بتوانیم این سازمان‌ها را در مقابله با ریزگردها یاری کنیم، می‌توانیم زمان قطع کامل ریزگردها را از سه سال و نیم به دو سال و نیم کاهش دهیم. بنابراین باید اعتبارات لازم را از خانه برای آنها تهیه کنیم.
کلانتری با بیان اینکه مدیریت آب کشور مقصر اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه است، گفت: کسی که صاحب اصلی دریاچه بوده، سازمان محیط زیست است که از آن حراست نکرده و به دنبال حق‌آبه زیست محیطی آن نرفته است. بنابراین کشاورزان قربانی از بین رفتن محیط زیست و دریاچه ارومیه هستند و اگر دریاچه احیا نشود کشاورزی و زندگی آنها از بین خواهد رفت.
وی با بیان اینکه ما نمی‌خواهیم کشاورزی را در آن منطقه تعطیل کنیم، اظهار کرد: آب اضافی که در کشاورزی مصرف می‌شود هیچ کمکی به افزایش تولید محصولات نمی‌کند. آب اضافی باید از کشاورزی کاسته شود و به دریاچه انتقال یابد.
منبع:ایسنا کد خبر:۹۴۰۷۲۲۱۴۷۱۲ تاریخ انتشار:چهارشنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۴ – ۱۲:۵۲
