مدیر کل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به اهداف برگزاری دوره فراتسهیگری در ایران گفت: این دوره زمینه‌ساز مشارکت فعال مردم در بهره‌برداری و حفاظت و صیانت منابع آبی کشور خواهد بود.
مهندس “جواد میبدی” با بیان این مطلب که اهداف طرح تعادل‌بخشی به منظور برون رفت منابع آبی از چالش‌های موجود است، گفت: در اجرای طرح احیا و تعادل بخشی در کشور ۱۵ پروژه در دست اجرا داریم که براساس مصوبه پانزدهمین جلسه شورای عالی آب، وزارت نیرو موظف شده به اتفاق وزارت جهاد کشاورزی این پروژه‌ها را اجرایی کند تا تعادل بخشی بین منابع آب زیرزمینی ایجاد شود.
وی از پروژه تشکیل “تشکل‌های آب‌بران” به عنوان یکی از پروژه‌های یاد شده نام برد و اضافه کرد: در سال‌های گذشته تمامی تصمیم‌گیری‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی در وزارت نیرو تهیه و برای اجرا به شرکت‌های آب منطقه‌ای ابلاغ می‌شد.
میبدی ادامه داد: این نحوه تفکر باعث شده بود، کشاورزان از تصمیماتی که پشت درهای بسته اتخاذ می‌شده مطلع نشوند و بنابراین، تصمیمات در دشت‌ها به اجرا در نیاید و همین امر سبب ایجاد بیش از ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار چاه غیرمجاز شده و در نهایت باعث افت شدید سطح آب‌های زیر زمینی شده است.
وی به صراحت گفت: این شرایط باعث شده که از مجموع ۶۰۹ محدوده مطالعاتی، ۳۴۵ دشت ممنوعه در کشور داشته باشیم.
مدیر کل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو با بیان اینکه اگر ذی‌نفعان (کسانیکه مستقیم نفع می‌برند، مانند کشاورزان) و ذی مدخلان (کسانیکه غیرمستقیم منتفع هستند، مانند جهاد کشاورزی، استانداری و…) را در تصمیم‌گیری‌های خود مشارکت ندهیم، این تصمیم‌ها عملیاتی نمی‌شوند، اظهار داشت: با مشارکت کشاورزان، چنانچه قرار باشد چاه غیر مجازی مسدود شود، بهتر است اینکار از سوی کشاورزان انجام پذیرد و با متخلف نیز برخورد شود.
وی با تاکید بر اینکه بهتر است کشاورزان و ذی‌نفعان را وارد عرصه همکاری کرده و این تشکل‌های مردمی با متخلفان آب برخورد نمایند، ادامه داد: یکی از پروژه‌های وزارت نیرو، ایجاد تشکل‌های آب‌بران یا مدیریت مشارکتی است که بر اساس آن، بایستی در هر دشتی یک یا دو تشکل ایجاد شود تا ضمن آموزش افرادی که دارای پروانه بهره‌برداری هستند، علاوه بر بهره‌برداری، وظیفه حفاظت از منابع آب نیز به آنان سپرده شود.
میبدی بیان داشت: پس از ایجاد این تشکل‌ها، نصب کنتورهای حجمی هوشمند، ایجاد اکیپ‌های گشت و بازرسی، توزیع کودهای شیمیایی، توزیع سموم دفع آفات نباتی و… از طریق این تشکل‌ها انجام خواهد پذیرفت.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته با بروز پدیده خشکسالی و کمبود بارش‌ها و افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش میزان آب‌دهی چاه‌ها، به‌جای کم کردن سطح زیرکشت، به کف شکنی چاه‌ها روی آورده‌ایم، گفت: با ایجاد این تشکل‌ها، نیروهای مردمی وقتی از نزدیک در جریان بحران آبی قرار گیرند، به جای کف‌شکنی چاه‌ها، ترجیح خواهند داد از راه منطقی تری به تغییر سطح زیر کشت و استفاده از الگوهای کشت کم آب طلب روی آورند.
* حفاظت و صیانت از منابع آبی کشور به‌دست مردم
مدیر کل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو با اشاره به اینکه ایجاد تشکل در آب‌های سطحی، چاه‌ها و قنوات به اجرا در آمده ولی در بحث چاه‌ها اجرایی نشده است، گفت: قانون چاه‌ها با قانون چشمه‌ها و قنوات متفاوت است، به همین منظور مصمم شدیم از وجود کسانی که سابقه بیشتری در امور آب‌های زیرزمینی در سطح جهانی داشته و از تجربه مدیریت مشارکتی نیز برخوردار هستند بهره‌مند شویم.
وی با اشاره به تجربه آژانس همکاری‌های بین المللی ژاپن (جایکا) که یک موسسه و سازمان مردم نهاد بین‌المللی (NGO) است گفت: چند سال قبل وزارت جهاد کشاورزی با جایکا قراردادی منعقد کرد که براساس آن کارشناسان جایکا بخصوص استاد “ناکاتا” که از مدرسین دوره آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) است در این زمینه استفاده کند.
میبدی افزود: جایکا پس از حدود ۵ سال بررسی در منطقه تازه آباد در استان گلستان، تشکلی را تشکیل داد که تمام امور مربوط به حفاظت، بهره‌برداری، تولید و مدیریت منابع آب توسط خود مردم و بدون کمک دولت انجام شود که با اینکار ضمن بالا بردن سطح زیر کشت، و افزایش راندمان تولید، مصرف آب را نیز کاهش داد.
وی با عنوان نمودن این مطلب که در حال حاضر نیازمند پایلوت مشابه ای در سطح کشور در بخش منابع آب‌های زیر زمینی هستیم و این امر مستلزم آموزش افرادی در هر استان بصورت مشترک توسط وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی خواهد بود تا زیر نظر اساتیدی که دارای تجربه کافی در این زمینه هستند، آموزش ببینند، افزود: لذا از جایکا درخواست شد که استاد ناکاتا به ایران بیایند تا ۱۳۰ نفر از مدیران ارشد، مدیران میانی و کارشناسان وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی، دوره “فراتسهیلگری” را آموزش ببینند.
میبدی اضافه کرد: زمان آموزش دوره برای مدیران ارشد یک، برای مدیران میانی سه و برای کارشناسان چهار روز خواهد بود.
مدیر کل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو تصریح کرد: روش فرا تسهیلگری به ما می‌آموزد که در تشکل‌های مردمی، اصولی‌ترین راه‌های تماس با مردم، انتقال اطلاعات به مردم و برعکس، کشف و بررسی مشکلات هر دشت و ارائه راهکار توسط مردم و اجرایی کردن آن راهکارها نیز به‌وسیله همان مردم، برای برون رفت از مشکلات به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد.
وی در ادامه توضیح داد: با به‌کار بردن این روش، وزارت نیرو وظیفه نظارتی را به عهده خواهد گرفت و مردم با حضور در بطن کار، وظیفه کارهای اجرایی را بصورت مشارکتی عهده دار خواهند شد.
جواد میبدی با اشاره به اینکه این شرایط هم اکنون ایجاد شده و در حال حاضر افرادی به آموزش مشغول هستند افزود: پس از پایان دوره، در هر استان حداقل یک پایلوت با استفاده از افرادی که آموزش دیده‌اند فعالیت خود را آغاز خواهد کرد که پس از موفقیت، در مرحله بعدی، دشت‌های آن استان با استفاده از الگوی موجود به فعالیت می‌پردازند و ایجاد تشکل و واگذاری حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب توسط خود مردم در کل دشت‌های کشور اجرایی می‌شود.
وی با بیان اینکه در گذشته، وزارت نیرو، وظیفه سیاستگذاری، تصمیم گیری و تهیه دستور العمل و ابلاغ جهت اجرا را به عهده داشته تاکید کرد: با روش فراتسهیلگری، مردم در دشت‌های مختلف حضور یافته و در سیاستگذاری، تصمیم گیری و اجرا مشارکت خواهند کرد، و در امضای دستورالعمل‌ها نیزعلاوه بر مدیران وزارت نیرو، نمایندگانی از سوی کشاوران، جهاد کشاورزی، وزارت کشور، فرمانداری، بخشداری و … نیز دخیل خواهند بود.
مدیرکل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو در خصوص میزان، و محل تأمین اعتبار ایجاد تشکل‌های مدیریت مشارکتی منابع آب، با روش فراتسهیلگری گفت: طبق قانون، اعتبار این طرح بایستی از سوی وزارت جهاد کشاورزی تأمین شود ولی بدلیل کمبود منابع مالی در بخش ایجاد تشکل‌های وزارت جهاد کشاورزی، فعلاً قرار شده از محل طرح تعادل بخشی وزارت نیرو، این اعتبار تأمین شود که مبلغ آن برای سال آغازین طرح، حدود یکصد میلیارد ریال خواهد بود.
منبع:پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون) کد خبر:۹۴۰۶۱۷۱۷۹۶۳ تاریخ انتشار:۱۳۹۴/۰۶/۱۸ ۱۱:۰۲
