با وجود تاکید مقام معظم رهبری بر حفظ جنگل‌ها و پوشش گیاهی کشور، برای اجرای عملیات لوله گذاری پروژه «انتقال آب از چشمه‌های قطری» در استان گلستان به استان سمنان، ٣٢٠ اصله درخت که از سوی اداره کل منابع طبیعی سمنان نشانه‌گذاری شده‌اند، قطع خواهد شد. این در حالی است که اسناد مکتوب موجود، حکایت از تایید نشدن طرح فوق به دلیل خسارات جدی محیط زیستی و سیاسی-امنیتی توسط مشاور طرح دارد، با این همه، این طرح تا امروز اجرا شده و فاز جدید آن با اصرار مسوولان اجرایی و نمایندگان مجلس سمنان، در جنگل‌های باستانی و ارزشمند منطقه از دیروز کلید خورده است.
به گزارش اعتماد، کارشناسان تاکید می‌کنند که اجرای این طرح موجب بروز تنش‌های سیاسی-امنیتی در دو استان گلستان و سمنان طی آینده‌ای بسیار کوتاه خواهد شد و مشکلات بسیاری را برای مردم پیش خواهد آورد، اما مسوولان اجرایی سمنان، با این توجیه که بخش زیادی از طرح فوق اجرایی شده بر ادامه آن پافشاری می‌کنند. هر چند مدیرکل منابع طبیعی سمنان به «اعتماد» می‌گوید که تمام تلاشش را برای به حداقل رساندن تعداد درختان در معرض پاکتراشی و دیگر خسارت‌ها خواهد کرد؛ اما فعالان محیط زیست هشدار می‌دهند که چه تضمینی برای کاهش این خسارت‌ها و چه اصراری برای ادامه یک طرح مخرب محیط زیستی وجود دارد؟
تخریب جنگل‌های بکر منطقه
عضو شورای مرکزی ستاد مردمی حفاظت از طبیعت شاهرود درباره اثرات مخرب ادامه این طرح به «اعتماد» گفت: «طرح انتقال آب از چشمه‌های قطری که نزدیک به یک دهه است آغاز شده و از اساس مخرب محیط زیست و پوشش گیاهی و جانوری منطقه است اکنون به مرحله‌ای رسیده که انبوه‌ترین و بکرترین قسمت‌های جنگل ابر را مورد تخریب جدی قرار می‌دهد. این در حالی است که بر اساس طرح‌های مطالعاتی پروژه فوق، پیمانکار ملزم شده بود که به هیچ عنوان از ماشین‌آلات سنگین برای این پروژه استفاده نکند و در صورت لزوم، کانال را با استفاده از نیروی انسانی حفر کنند که متاسفانه آن را نقض کرده‌اند.»
حنیف رضا گلزار در ادامه گفت: «یک گزینه پیشنهادی دیگر این بود که انتقال و نصب لوله‌ها به صورت هوایی انجام شود تا به درختان و خاک منطقه آسیبی وارد نکند که اکنون در عمل اتفاق دیگری در شرف وقوع بوده و ما شاهد استقرار یک دستگاه بیل مکانیکی و بیل بکهو در منطقه و آغاز تخریب پوشش گیاهی هستیم.»
این فعال محیط زیست هشدار داد که این پروژه علاوه بر قطع درخت، باعث شوری آب رودخانه زرین‌گل شده و پوشش گیاهی اطراف این رودخانه از جمله ذخیره‌گاه سرخداری گلستان را مورد تهدید جدی قرار می‌دهد.
گلزار که کارشناس ارشد خاکشناسی است همچنین تاکید کرد: « فرسایش خاک حاصلخیز جنگلی یکی دیگر از تهدیدهای جدی این طرح است؛ به گونه‌ای که عملیات جاده سازی می‌تواند باعث از دست رفتن ٢٠ هزارتن خاک در هر کیلومتر جاده جنگلی بشود.»
منابع طبیعی: اجرا با حداقل آسیب
مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان در پاسخ به این سوال «اعتماد» که چگونه به این عملیات مجوز اجرا داده شده می‌گوید: «این عملیاتی است که ۴٨ کیلومترش انجام شده و در حدود ٢۵ کیلومتر باقی مانده است و برای آن تا امروز ٢۵ میلیارد تومان هزینه شده است. بر این اساس آیا می‌توانیم آن را نیمه‌کاره به حال خود رها کنیم؟»
علی‌نقی حیدریان در ادامه تاکید کرد که تمام تلاش خود را می‌کند تا درختان کمتری قطع شوند؛ اما نمی‌تواند قول بدهد که هیچ درختی قطع نشود. او گفت: «اگر عملیات لوله‌گذاری با مانور بیشتری انجام گیرد می‌توانیم قطع درختان را به حداقل برسانیم.»
حیدریان در پاسخ به هشدار فعالان استان گفت: «منابع طبیعی اجازه ورود دستگاه‌های بزرگی چون لودر، بولدوزر، گریدر را به مجری نخواهد داد و فقط دستگاه بیل مکانیکی و بکهو وارد جنگل شده‌اند.» او به طرفداران محیط زیست اطمینان داد که تا امروز صبح که ١۴٠ متر از عملیات انجام شده حتی یک درخت نیز قطع نشده است. مدیرکل منابع طبیعی سمنان در پاسخ به این سوال «اعتماد» که چگونه می‌توان خسارت ٣٢٠ اصله درخت جنگلی را جبران کرد، گفت: «طبق تفاهمنامه با پیمانکار مقرر شده که در ازای درختان قطع شده ٢٠ هکتار جنگلکاری صورت بگیرد و ما قدم به قدم نظارت می‌کنیم تا خسارت‌ها به حداقل برسد.»
گلستان بی آب و تنش‌های سیاسی-امنیتی
کافی است کلمه «وضعیت آب گلستان» را در موتور جست‌وجوی گوگل سرچ کنید تا سیاهه‌ای از هشدارها و آمارهای تکاندهنده کم آبی، تنش آبی و خشکسالی روی صفحه رایانه‌تان ظاهر شود. همین چندی پیش مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای گلستان در جمع خبرنگاران گفت که استان گلستان هم‌‌اکنون چهارمین استان دارای تنش آبی پس از فارس، بوشهر و هرمزگان است. این خشکسالی مربوط به امسال یا دو سه سال گذشته نبوده و بیش از یک دهه است که آغاز شده است. به گونه‌ای که امروز جیره‌بندی آب در شهرهای گلستان و حتی مرکز استان به یک شیوه معمول برای شهروندان تبدیل شده است. با این همه اجرای این طرح و اصرار بر تکمیل آن عجیب به نظر می‌رسد و نشانگر وجود دست‌های پنهان با قدرت لابی بالا در تصویب و اجرای این طرح دارد.
یک عضو هیات علمی دانشگاه درباره آسیب این پروژه به «اعتماد» گفت: «فلسفه طرح‌های انتقال آب برای حل مشکلات مناطق کم آب‌تر، انتقال آب از یک منطقه پرآب است که با وضعیت کنونی گلستان که ١٠ سال است با خشکسالی دست به گریبان است عجیب و غیرمنطقی است و حتی توجیه اقتصادی نیز ندارد؛ ضمن اینکه بر اساس آمارها، دبی چشمه‌ها و حجم آب حوزه‌های هیدرولوژیک منطقه مبدا در گلستان، نسبت به سال‌های گذشته افت جدی داشته است.»
مزدک دربیکی تاکید کرد: «نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که مطالعات اولیه این پروژه در سال ١٣٨١ انجام شده که قطعا حجم آب آنجا نسبت به امروز تغییرات جدی داشته است. به نظر می‌رسد اصرار بر ادامه این پروژه می‌تواند خطرناک‌تر از هدر رفتن بودجه آن تا امروز باشد؛ چرا که با وضعیت کنونی بحران آب استان گلستان، اثرات اقتصادی-اجتماعی- فرهنگی –سیاسی بسیار جدی خواهد داشت و تنش‌های سیاسی-امنیتی را برای دو استان، مخصوصا گلستان ایجاد خواهد کرد و اگر می‌خواهیم تا ۵ سال آینده این تنش‌ها را در دو استان نداشته باشیم باید طرح فوق را متوقف کنیم.»
او گفت: «اینکه بودجه‌ای را تا اینجا هزینه کرده ایم دلیلی برای ادامه دادن یک طرح مخرب نیست، چراکه باز ناگزیریم مانند دریاچه ارومیه در آینده‌ای نزدیک میلیاردها تومان برای حل بحران‌های پیش‌آمده در اثر اجرای آن طرح هزینه کرد و تازه بحران نیز حل نخواهد شد.»
این پژوهشگر محیط زیست هشدار داد: «ما در این‌گونه طرح‌ها با یک اثر محلی و برگشت‌پذیر مواجه نیستیم؛ بلکه اثرات اینها بلندمدت، استراتژیک و برگشت‌ناپذیر است که می‌تواند جغرافیای طبیعی و انسانی منطقه را تحت تاثیر قرار داده و آثار مهمی بر پوشش گیاهی و زندگی جانوری منطقه بگذارد.»
دربیکی گفت: «پیامدهای انسانی این طرح بسیار بیشتر از آسیب‌های آن در حوزه منابع طبیعی است و چنین طرح‌هایی نه از نظر اقتصادی توجیه دارند، نه به لحاظ فنی، نه محیط‌زیستی و نه اجتماعی و تاثیر آنها بر ساختار جوامع انسانی بسیار جدی و مخرب است.»
او گفت: «از نظر حقوقی نیز طرح فوق دارای چالش جدی است، چرا که مشاور طرح، در صفحات متعددی بر مخرب بودن آن تاکید کرده و در نهایت آن را تایید نکرده است و من متعجبم که این طرح چرا و چگونه اجرایی شده است؟»
منبع:الف کد خبر:۲۸۹۳۸۳ تاریخ انتشار: دوشنبه ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۱۵
