مسابقه خدمت رسانی وزارت نیرو و جهاد کشاورزی طی سه دهه اخیر وضعیت منابع آبی را به روز سیاه نشانده است، نجات آب نیز در گروه اقدامات سازنده این دو وزارتخانه می باشد.وزارت نیرو طی سه دهه گذشته شاهد انهدام پی در پی دشت ها بوده بدون هرگونه اقدام اساسی که مانع روند فوق شود. وزارت جهاد کشاورزی نیز بدون در نظر گرفتن محدویت های منابع آبی و لحاظ الگوی بهینه کشت و مزیت های نسبی، ولع استفاده از منابع آبی را داشته است.
شرکت های آب منطقه ای مجوز هایی را به کشاورزان ارائه نموده اند که بنا به هر دلیلی خود توان مدیریت آن را ندارند، چرا که این قبیل پروانه ها صرفا مجوز برداشت سالانه آب از منابع آب زیر زمینی بوده و باید به صورت سالیانه و با رصد وضعیت منابع آبی نسبت به تمدید مجوز فوق و دبی مجازآان اقدام نماید.
خیلی ساده می توان این معما را حل کرد، معمای برون رفت از روند کاهشی منابع آب زیر زمینی با نگاه به منابع آب های سطحی و ذخایر همراه با نوسان آب پشت سد ها قابل حل می باشد، مگر نه اینکه در تخصیص سالیانه آب سد ها به کشاورزان متناسب با حجم آورد ( آب ذخیره شده ) همان سال، برنامه توزیع آب تدوین میشود، پس چگونه است که دبی پروانه های بهره برداری از چاهها که بطور مثال ۶۵% حجم آب مصرفی در خراسان رضوی را تشکیل می دهد هیچ ارتباطی با نزولات جوی همان سال ندارد.
به نظر اینجانب در معادله بسیار ساده ای با استناد به مفاد قانون توزیع عادلانه آب می توان همه ساله میزان نزولات جوی هر دشت را استحصال نمود و سپس بر اساس مطالعات تخصصی میزان تغذیه دشت را برآورد کرد، از طرفی بر اساس دبی چاههای موجود، حجم برداشت سالیانه را متناسب با نوسانات نزولات آسمانی و تغذیه دشت ها، تعیین و ابلاغ نمود. به این صورت که همه ساله برداشت چاههای کشاورزی حد اکثر برابر با حجم تغذیه آبخوان ها و دشت ها صورت پذیرد.
بطور مثال در سطح دشت های استان خراسان رضوی در سال ۸۷ حجم پتانسیل تجدید شونده آب های زیر زمینی ۵۲۸۷ میلیون متر مکعب بوده و در همان سال حجم برداشت و تخلیه از منایع آب زیر زمینی ۶۴۰۴ میلیون متر مکعب بوده است که از این مقدار ۶۵% آن توسط انواع چاهها برداشت شده و الباقی توسط چشمه ها و قنوات استحصال گردیده است. با محاسبه بسیار ساده تقسیم حجم تغذیه به حجم برداشت چاه ها، به عدد ۰.۸۲ میرسیم به آن معنا که اگر در سال ۸۷ کلیه پروانه های چاه ها تنها با ۸۲% دبی مجاز آب اصلاح می شد و برداشت ها نیز به همان میزان انجام می شد، تعادل سفره های آبی را در آن سال داشتیم و اگر کمتر از ۸۲% را برداشت می نمودند، قطعا مسیر بهبود سطح آب دشت ها را در پی می داشت.
متولیان آب باید لایحه های مناسب را همراه با دلایل قوی به مجلس محترم ارائه نمایند تا هر چه سریعتر جلوی انهدام ۱۰۰% منابع آبی گرفته شود و نسل امروز و فردا گرفتار بی تدبیری مدیران و مسئولین امروز مملکت نشوند.
منبع:الف کد خبر:۲۸۷۲۵۳ تاریخ انتشار:چهارشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۰۹
