چالش طرح احیای اراضی کشاورزی خوزستان برای تامین آب

آب کافی برای خوزستان نداریم

مدیر اجرایی طرح ۵۵۰ هزار هکتاری به جام جم می گوید: تاکنون فقط به ۳۱۲ هزار هکتار از اراضی موجود توسط وزارت نیرو مجوز تخصیص آب داده شده که ما نیز بر اساس آن می توانیم فعالیتمان را روی آن متمرکز کنیم، به عبارتی وزارت نیرو متضمن تامین آب فقط ۳۱۲ هزار هکتار از اراضی طرح شده است و از آنجا که ما نیز طرح احیا را که شامل سه فعالیت عمده ایجاد شبکه فرعی آبیاری و زهکشی، زهکشی زیرزمینی و تجهیز و نوسازی (تسطیح و یکپارچه سازی) است، در اراضی که وزارت نیرو برای آن آب در نظر گرفته باشد، انجام می دهیم، محدوده کاری خود را در این ۳۱۲ هزار هکتار تعریف می کنیم و اعتبارات تخصیصی را برای آن هزینه می کنیم درحالی که آنچه به موجب اصل طرح مصوب و ابلاغ شده است، ۵۵۰ هزار هکتار است و حتی آقای روحانی، رئیس جمهور نیز در سال ۹۲ وعده احیای تمام این اراضی و تامین اعتبار و تخصیص آب برای تمام طرح را داد.

حسن علاقه مند با بیان این که گرچه هنوز تمام اعتبارات سالانه طرح از سال گذشته تاکنون به طور کامل اختصاص داده نشده، اما همین اعتبار تخصیص یافته نیز ده ها برابر سال های پیش و بسیار مطلوب است، می افزاید: با تخصیص این اعتبارات از سال گذشته تاکنون، پیشرفت های خوبی در اجرای طرح داشته ایم، به طوری که در بخش اجرای شبکه فرعی آبیاری و زهکشی، ۱۳۲ هزار هکتار از ۳۱۲ هزار هکتار اراضی تحت فعالیت ما، معادل ۴۲ درصد تاکنون انجام شده است. در بخش زهکشی زیرزمینی هم ۱۷۰ هزار هکتار انجام شده که معادل حدود ۵۰ درصد است و در بخش تجهیز و نوسازی نیز حدود ۹۰ هزار هکتار معادل ۳۶ درصد انجام شده است.

وی می گوید: اگر روند اعتباردهی به همین خوبی ادامه یابد، اجرای طرح تا اواخر سال آینده یا اواسط سال ۹۶ به پایان خواهد رسید.

حقابه تاریخی خوزستان

مدیر اجرایی طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان درحالی به نقل از مسئولان وزارت نیرو از نبود آب برای تخصیص به تمام اراضی موجود در طرح خبر می دهد که مسئولان سازمان آب و برق خوزستان و انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان در گفت وگو با جام جم عنوان می کنند براساس حقابه تاریخی این استان هیچ مشکلی برای تامین آب اراضی موجود وجود ندارد و خوزستان می تواند آب مورد نیازش را در این زمینه تامین کند، به همین دلیل باید عملیات احیا در تمام ۵۵۰ هزار هکتار اجرا شود.

در همین زمینه حمیدرضا خدابخشی رئیس هیات مدیره انجمن مهندسان صنعت آب خوزستان به جام جم می گوید: خوزستان آب برای تمام اراضی کشاورزی خود دارد، به شرطی که آب آن را به جاهای دیگر نبرند و اجازه بدهند حقابه این استان همچون صدها سال گذشته به آن برسد و آن را از میانه راه به استان های دیگر منتقل نکنند.

خدابخشی با بیان این که فصل الخطاب قانون است و طبق قانون توزیع عادلانه آب، باید آب محیط زیست و مناطقی که معیشتشان از گذشته از محل منابع آبی تامین می شده، پرداخت شود، می افزاید: طبق اسناد تاریخی از هزاران سال پیش در اطراف هورالعظیم کشاورزی انجام می شده و بر همین اساس در اراضی این استان برنامه ریزی شده و کانال کشی و زهکشی آبیاری صورت گرفته است، بنابراین نمی شود از حق آب کشاورزان و مردم این استان زد و آن را به مناطقی اختصاص داد که تازه می خواهند فعالیت کشاورزی راه بیندازند.

بهسازی زمین های کشاورزی

وی تاکید می کند درواقع قرار نیست کشاورزی در خوزستان توسعه یابد یا اراضی که تا به حال و هرگز کشتی در آنها نمی شد، (همچون دیگر استان ها) زیرکشت برود، بلکه آنچه در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری انجام می شود برخلاف تصور مردم و مسئولان، توسعه نیست، بلکه عملیات بهبود است، به این معنا که اکنون در تمام این اراضی کشاورزی انجام می شود، اما به روش سنتی و با هدررفت آب و بهره وری پایین درحالی که با اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، این اراضی به شیوه نوین احیا شده و زیرکشت خواهد رفت تا هم از هدررفت و مصرف زیاد آب جلوگیری شود و هم شاهد افزایش عملکرد و تولید و بهره وری بالا باشیم.

خدابخشی معتقد است گرفتن آب استانی مرزی همچون خوزستان که حافظ امنیت در مرزهاست و معیشت عمده مردم آن از دیرباز از طریق کشاورزی سپری می شده و دادن این حقابه به سایر استان ها که تازه می خواهند به کشت و کار رو بیاورند، تصمیم عاقلانه ای نیست و مسئولان در وزارت نیرو باید در آن تجدید نظر کنند.

به هر روی اختلاف نظر بر سر دادن یا ندادن حقابه درحالی به چالشی میان وزارت نیرو و مسئولان اجرایی استان خوزستان تبدیل شده که طی سال های اخیر بارها کشاورزان خوزستانی در برخی حوضه های آبی همچون کرخه از کشت بهاره یا پاییزه به دلیل اختصاص نیافتن آب، ممنوع شدند که حتی بخشی از این اراضی جزو طرح بزرگ ۵۵۰ هزار هکتاری بود و این امر به پایین آمدن سطح زیرکشت در این استان و ضرر و زیان برخی از کشاورزان منجر شد و هم اکنون نیز بیم آن می رود پس از صرف هزینه هنگفت برای کانال کشی و تجهیز و نوسازی در طرح مذکور، اختصاص نیافتن آب به اراضی خوزستان، این طرح را با شکست و هدررفت سرمایه های ملی مواجه کند.

طرحی برای اشتغالزایی و افزایش تولید

طرح ۵۵۰ هزار هکتاری خوزستان که قرار است با بهره گیری از روش های نوین کشاورزی و آبیاری، علاوه بر اشتغالزایی، موجب بالارفتن راندمان آب و افزایش تولیدات کشاورزی شود و ۵۰ هزار هکتار آن در استان ایلام اجرا خواهد شد، در سال ۷۵ به تصویب رسید و قرار بود در همان سال ها اجرایی شده و به بهره برداری برسد، اما اجرای آن تا بیش از یک دهه بعد به تعویق افتاد تا این که در قانون بودجه سال ۸۷ گنجانده شد بدون این که اعتبار چندانی به آن اختصاص یابد و سرانجام در دی ماه سال ۹۲ و پس از سفر رئیس جمهور و هیات دولت یازدهم به استان خوزستان، ۱٫۵ میلیارد دلار از محل صندوق توسعه جهت سرعت بخشیدن به پیشرفت طرح برای آن در نظر گرفته شد که با اختصاص این اعتبار در سال ۹۳، اجرای سریع آن از مهرماه آغاز شد.