با توجه به اینکه سهم آب شیرین جهان تنها ۵ درصد آب موجود بر روی کره زمین است که ۴ درصد آن به قطب مربوط می‌شود و تنها ۱ درصد از آن در خدمت بخش‌های کشاورزی و شرب قرار دارد، و این میزان آب شیرین با توجه به افزایش روزافزون تقاضا در زمینه‌های کشاورزی، صنعت، بهداشت عمومی و شرب میزان بسیار اندکی است، در کشور ما که ۱ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده، تنها آب شیرین قابل دسترس ۳۶ صدم درصد آب کره زمین است (بنابراین بین نیازها و منابع آب شیرین نامعادله‌ای برقرار است) پس لازم است افراد جامعه به طور مشخص در مدیریت و تصمیم‌گیری مرتبط با منابع همکاری نمایند. زنان که همانا مدیران اصلی خانواده هستند باید با اندیشه و تدبیر خود در این امر دخالت داشته باشند و با مصرف بهینه استاندارد، استفاده از لامپ‌های کم مصرف، خاموش کردن لوازم برقی اضافی، استفاده از شیرآلات کم مصرف فرهنگسازی نمایند و با انجام این امور و آموزش آن به فرزندان و اطرافیان خود فرهنگ مصرف بهینه را به صورت الگویی درآورند تا کل جامعه از آن منتفع گردد و این خود باعث رشد و شکوفایی اقتصادی کشور خواهد شد. و هدف از رشد اقتصادی نیز فراهم ساختن رفاه و کامیابی جسمانی و معنوی برای اهالی آن کشور از طریق ارضای خواست و امر تأمین نیازهای آنهاست. (برگرفته از مقاله نقش زن ایرانی در اصلاح الگوی مصرف و ارایه راهکار)
نقش زنان در مدیریت مصرف بهینه اب
اب منبع زندگی وحیات بشر است .اینده جهان به نحوه استفاده از این منابع محدود وبا ارزش در امروز بستگی دارد .همگان بر نقش اب در شکل گیری جوامع و نقشی که در توسعه ایفا می نماید اذعان دارند .متاسفانه رشد روز افزون جمعیت ،گسترش صنایع وخشکسالی های پی در پی و…..منجر به ایجاد عدم تعادل بیشتر میان اب قابل دسترس وتقاضای اب شده است .دسترسی به اب حق هر انسان بوده و حفاظت از اب نیز بر عهده هر فرد است زیرا وجود اب سالم برای زندگی یک ضرورت است ونبود اب مساوی با نبود حیات است .
مصرف یکی از شاخصها ومولفه ها ی اصلی ،بازتابی از الگوهای ذهنی ورفتاری اعضا هر جامعه محسوب می شود به طوریکه با شناخت هر یک می توان نسبت به پیش بینی رویدادها ،رفتارها ،کنش های اجتماعی و همچنین کارکردها و پیامدهای ناشی از ان دست یافت .
مصرف نمادی از هویت و فرهنگ هر جامعه است و فرهنگ نیز در تعیین نقطه اغاز الگوی مصرف نقش تعیین کننده ای دارد .
مدیریت مصرف اب به خصوص زمانی که منابع اب در محدودیت قرار می گیرد از اهمیت خاصی برخورداراست .اعمال مدیریت مناسب در زمینه های تامین ،توزیع ،کنترل ،وحفظ کیفیت اب وهمچنین شیوه های مصرف اب نقش تعیین کننده ای در بهره گیری از این منابع محدود دارد .
جامعه از خانواده تشکیل شده است و مجموعه ای از پدر ومادر و فرزندان است که درمکانی واحد با اقتصاد و فرهنگ مشترک زندگی کرده ودارای حق وحقوق وتکالیف اجتماعی هستند .خانواده سلول تشکیل دهنده جامعه است .
وظیفه خانواده تربیت و اجتماعی کردن کودکان ،نوجوانان وجوانان است و در شکل گیری وجهه نظرها،باورها،ارزش ها ،نگرش ها ،هنجارها وعادت های کودک نقش اصلی را بر عهده دارد .
خانواده از طریق کنش های متقابل و اموزش و پرورش ،کودکان را با ارزشها ،هنجارها و موازین جامعه اشنا می سازد وانان را برای همنوایی با جامعه اشنا می کند .
خانواده مانند هر امر دیگر اجتماعی ،پدیده ای پویا ودر حال دگرگونی است .فرایند اجتماعی شدن کودک از خانواده شروع می شود و کودک هنجار های اجتماعی راازطریق خانواده فرا می گیرد ،زیرا نسبت به افراد جامعه زمان بیشتری را با این گروه صمیمی و خودمانی می گذراند .
تاثیر خانواده در شخصیت اعضا ء کم سن وسال بسیار عمیق است زیرا ارگانیسم انسان در ۵تا۶سال اغاز عمر باسرعت بی نظیر رشد می کند .به دلیل تماس مستمر کودکان پس از تولد با خانواده برای یک مدت طولانی ،خانواده در شکل گیری زیر بنای رفتار نقش اصلی را بر عهده دارد لذا خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی بیشترین تاثیر را در تربیت افراد جامعه دارد.
زنان عهده دار وظیفه سنگین پرورش نسل و تربیت فرزندان هستند .بنابراین انان عامل اصلی انتقال فرهنگ در زمینه اب به نسل های هستند .
زنان نقش وسیعی در اداره امور خانواده دارند و باالتبع یکی از الزامات ان دسترسی به اب سالم ومناسب است .زنان بیشتر از مردان در معرض اثرات نا مساعد کم ابی قرار می گیرند پس لازم است این گروه از افراد جامعه توجه ویژه ای به رعایت الگوی مصرف بهینه اب داشته باشند .
توجه به موضوع مدیریت اب وزنان به مسئولیت زنان برای ذخیره اب ومدیریت مصرف اب در کارهای منزل و مشارکتشان محدود می شود.زنان نقش مهمی در مدیریت مصرف اب بازی می کنند و به دلیل وجود همین نقش ،زنان دارای دانش قابل توجهی در ارتباط با منابع اب هستند وبنابراین کلید موفقیت برنامه ها و سیاستهای توسعه منابع اب محسوب می شوند.
با توجه به حضور فعال زنان در جامعه امروزی و امکان وایجاد فعالیت در قالب تشکل های خود جوش مثل NGOسیطره مدیریت و تعامل کاری زنان در سطوح مختلف خانواده ،محله ،شهر،اجتماع و مراکز فعالیتی گوناگون ،می تواند نقش افرین فعالیت های اساسی در زمینه مدیریت مصرف اب باشد .
زنان عامل اصلی انتقال فرهنگ مصرف بهینه اب هستند وهمچنین از مشارکت کنندگان اصلی در امر مدیریت مصرف اب می باشند .این گروه به دلیل موقعیتی که در خانواده دارند می توانند اموزش دهندگان مجربی در زمینه های مختلف مصرف اب باشند .واز طرفی به دلیل اینکه زنان بیشتر از دیگر اعضا خانواده در منزل با اب سرو کار دارند مجری تغییر فرهنگ اب محسوب می شوند .
در این میان مادر ،رکن اصلی تربیت است ویک مادر فهمیده می تواند در خانه الگویی صحیح از مصرف را در جامعه بازی نماید .
توجه لازم به نکات اصلی و حس مسئولیت پذیری و قانونمندی در زنان یکی از ویژگیهایی است که خانواده با بهره مندی از ان می تواند مهر اصلاحات بر روی اشتباهات و نقاط ضعف خود بزند .
با توجه به نقش زن به عنوان مادر یا معلم در انتقال فرهنگ بایستی خود الگوی مناسب و شایسته ای برای فرزندان باشد .
یک زن به عنوان راهنمای اجتماعی خانواده باید درک عمیقی از مشکلات و را ه کارها داشته باشد .او باید بتواند درست و نادرست را به خوبی تشخیص دهد تا سنت های غلط را نادیده گرفته و عادتهای اشتباه را از بین ببرد .
تشخیص جایگاه زن در مدیریت مصرف خانواده فراتر از ان است که بتوان با اعداد وارقام سنجیده شود زیرا بسیاری از از تلاش های زنان در ابعاد مختلف قابل احتساب با ارقام ریاضی و کمی نیست ونیاز به مفاهیمی جدید در تحلیل دارد .
زن به عنوان مدیر اقتصادی خانواده در نحوه مصرف نقش مهمی به عهده دارد .زنان باید در رابطه با نحوه درست مصرف کردن توجیه شوند و اموزش ببینند زیرا هر اندازه دانش واگاهی انان بیشتر باشد نسبت به نحوه درست مصرف کردن حساس تر می شوند و همچنین الگوی مناسبی برای دیگر اعضاء خانواده محسوب می شوند .
بدین ترتیب اگاهی و رشد فرهنگی و اجتماعی بانوان خانه باعث اصلاح الگوی مصرف می شود .
مادراز ارکان اصلی تربیت و عامل مهم شکل گیری شخصیت رفتاری فرزندان است .شیوه های رفتاری فرزندان انعکاسی از نوع تربیت مادران انهاست .فرزندان رفتارهای فردی واجتماعی را از والدین می اموزند ودر موقع لزوم انها را به کار می بندند.
اصلاح الگوی مصرف یک رسالت ملی است .وقتی افراد اصلاح الگوی مصرف را در جامعه رعایت کنند در واقع فرهنگ درست مصرف کردن را می اموزند .بنابراین می توانند از منابع انرژی استفاده مستمر داشته باشند .
خانواده در مصرف تابع زنان خانواده است ،لذا درک زنان از مصرف و چگونگی اصلاح الگوی مصرف می تواند در همه افراد خانواده تاثیر گذار باشد .
زنان بایستی در رابطه با نحوه درست مصرف کردن اموزش ببینند تا بتوانند الگوی مناسبی در جهت رفتار صرفه جویی در جامعه و خانواده باشند .همچنین افزایش رشد فرهنگی و اجتماعی بانوان باعث می شود تا زنان تحت تاثیر عادت های غلط قرار نگیرند و اصلاح الگوی مصرف رعایت شود .
مادران وظیفه دارند به فرزندان خود همواره این نکته را متذکر شوند که منابع تامین انرژی محدود است وبایستی در مصرف ان صرفه جویی نمایند تا دراینده دچار مشکل نشوند .
اگر مادران در کودکی به فرزندان خود نحوه درست مصرف کردن را نیاموزند ،الگوهای مصرف نادرست جایگزین الگوی مصرف مناسب در زندگی انها می شود .ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که بزرگسالان الگوی رفتاری فرزندان هستند .اگر پدران و مادران بتوانند الگوهای رفتاری نابهنجار مثل مصرف بی رویه را اصلاح کنند گامی بزرگ در نهادینه کردن مصرف بهینه در سطح خانواده و جامعه برداشته اند
.مدیریت مصرف بهینه اب در ۵بعد اساسی قابل بحث وبررسی است .امار نشان می دهد که حدود ۸۵%از کل مصارف اب مشترکین در بخش خانگی مصرف می شود واگر زنان بتوانند ابعاد مدیریت مصرف را در حین مصرف رعایت نمایند می توانند گامی اساسی در جهت اصلاح الگوی مصرف بردارند .
ا- موقع وزمان مصرف درمدیریت مصرف :مدیریت مصرف بهینه اب در بعد موقع وزمان به این نکته می پردازد که در هنگام مصرف بایستی زمان را در نظر بگیریم .موقع وزمان مصرف نقش اساسی در مدیریت مصرف ایفا می نماید .به عنوان مثال :
الف )ابیاری باغچه و گیاهان اپارتمانی در ساعات اولیه بامداد انجام شود زیرا میزان تبخیر سطحی کاهش می یابد .
ب) حتی المقدور خانمهای خانه دار فعالیتهای مربوط به شستشو را در ساعات پیک مصرف انجام ندهند .
ج) از کولردر ساعات اولیه روز که نیازی به خنک کردن فضای داخلی منزل نیست استفاده نشود.
د)سعی کنیم برنامه ابیاری را بافصول تصحیح نماییم .در زمستان هر ۵روز ودر تابستان هر ۳روز یکبار به گیاهان اب بدهیم
ه)در روزهایی که باد به شدت می وزد به باغچه ها اب ندهیم
۲- مدت زمان مصرف در مدیریت مصرف :
الف )شیر اب باز در هر دقیقه ۱۲لیتر اب را هدر می دهد .مادران گرامی بایستی جهت رعایت الگوی مصرف و همچنین فرهنگسازی در این زمینه همواره به فرزندان خود این نکته را یاداوری نمایند که در هنگام مسواک زدن شیر اب را ببندند تا این نعمت الهی بیهوده هدر نرود .ایا می دانید با بستن شیر اب در هنگام مسواک زدن حدود ۱۵لیتر اب در دقیقه صرفه جویی می شود
.ب) در هنگام شستن ظروف با دست بهتر است ابتدا همه ظرفها در سینک جمع شوند و از یک سینک برای شستن واز سینک دیگر برای ابکشی استفاده شود بااین کار اب ابکشی به هدر نمی رود.
ج)هنگام استحمام شیر اب را دایم باز نگذاریم .با این کار به ازای هر نفر در هفته ۱۸۰لیتر اب صرفه جویی می شود .
۳- مکان مصرف در مدیریت مصرف بهینه:
الف) بهترین مکان برای اب بازی بچه ها جایی است که گیاه وجود دارد
ب)وقتی کولر ابی در معرض تابش مستقیم نور خورشید نصب شود در واقع مکان مناسبی را انتخاب ننموده ایم .
ج)بهترین مکان برای شستشوی اتومبیل کارواش است زیرا در کارواش از مخلوط اب وهوای فشرده استفاده می شود که ضمن تمیزی بیشتر ،مصرف اب کمتری به همراه دارد
.۴- نوع مصرف در مدیریت مصرف بهینه اب :استفاده نابجا از اب می تواند مقدار زیادی از این ماده حیاتی را به فاضلاب تبدیل نماید
الف )به جای شستن پیاده رو وحیاط با اب ،با استفاده از جارو ،از به هدر رفتن حدود ۳۰۰لیتر اب در هر بار شستشو جلوگیری می شود
ب)باز کردن یخ مواد غذایی منجمد نمونه ای ازاستفاده نا صحیح در نوع مصرف محسوب می شود .
ج)برای نوشیدن اب خنک شیر اب را باز نگذاریم بهتر است یا اب را در یخچال نگهداری نماییم یا از تکه های یخ استفاده شود.
د)اگر تکه های یخ بر زمین افتاد ،به جای دور انداختن ،انها را در گلدان یا باغچه بیاندازید
۵- مقدار مصرف در مدیریت مصرف بهینه آب: مدیریت در مقدار مصرف یعنی افزایش راندمان مصرف.
الف )ماشین لباسشویی در هربار استفاده ۱۷اب مصرف می کند پس بهتر است در هر بار استفاده از حداکثر ظرفیت دستگاه استفاده شود
ب)با کاهش ده دقیقه ای زمان دوش گرفتن ماهیانه مقدار ۱۵۰۰لیتر در مصرف اب صرفه جویی می شود
ج)از وسایل اب برنظیر ماشین ظرفشویی و ماشین لباسشویی با فن اوری جدید استفاده شود .با این کار در هر بار استفاده مقادیر زیادی اب و انرژی صرفه جویی می شود
د)با استفاده از نمک یا مواد ضد عفونی کننده در شستشوی سبزیجات می توان با مقدار اب کمتر از تمیزی ان اطمینان حاصل کرد .
عناوین و زمینه هایی از فعالیت و تاثیر گذاری زنان در مدیریت مصرف بهینه اب :
۱- اثر گذاری در شیوه های مصرف در بخش های شستشو ،پخت وپز ،کنترل سیستم های سرمایش و گرمایش و مصارف باغچه که جملگی زیر نظر مدیریت کانون اقتصادی خانواده یعنی زنان شکل می گیرد
۲-اموزش عملی از طریق رفتار مصرفی صحیح و اموزنده واموزش های عملی وکلامی به فرزندان و نسل های اتی از اقدامات اگاهانه زنان در محیط خانواده و مراکز اموزشی نسبت به موضوع مدیریت مصرف بهینه اب است .
۳-حضور زنان در کانونهای مختلف تعلیم وتربیت ،از قبیل مدارس ،فرهنگسراها،مجتمع های مسکونی و اثر گذاری در اطلاع رسانی واموزش در خصوص اب از دیگر نقش های مدیریتی ومشارکت در امر مصرف بهینه اب است
۴-حضور زنان در تشکل های مختلف از جمله تشکل های اب و ارائه اموزش های مستقیم به صورت سمینار ویا در قالب بازدیدهای مختلف همواره یکی از راههای اموزشی در بهبود روش های صحیح مصرف اب بوده است .
منبع:شرکت آب و فاضلاب بوشهر تاریخ انتشار:۱۳۹۴/۰۵/۱۱
