مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه طی سال‌های طولانی خشک شده و عوامل متعددی در خشک شدن این دریاچه دخالت داشته است، گفت: از دستگاه‌های دولتی گرفته تا کشاورزان و شرایط آب و هوایی همگی دست به دست یکدیگر داده و باعث بروز بحران این دریاچه شده است.
مسعود تجریشی با بیان اینکه در راستای احیای دریاچه ارومیه در چند سال گذشته راهکارهای مختلفی مطرح شده و بسیاری از این راهکارها امکان‌پذیر و بسیاری دیگر ناممکن و غیرکارشناسی بوده است، افزود: این موضوع بسیار حائز اهمیت است که احیای دریاچه ارومیه از طریق کدام یک از راهکارهای پیشنهادی ستاد احیای دریاچه ارومیه امکان‌پذیر و اثربخش است و هر یک از این راهکارها تا چه اندازه می‌تواند در احیای دریاچه ارومیه موفق باشد؟
وی با اشاره به اینکه حوزه دریاچه ارومیه سالیانه حدود ۸ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داشته و طی سالیان گذشته هر ساله یک میلیارد مکعب آب آن کاهش پیدا کرده است، گفت: طی این سال‌ها بارش باران ۱۸ درصد کاهش یافته و این کاهش بارندگی باعث کاهش روان‌آب‌ها از۸ میلیارد مترمکعب به ۷ میلیارد مترمکعب شده است، در حالیکه این روان‌آب‌ها امکان جاری شدن در رودخانه‌ها و ذخیره شدن در مخازن و سدها را داشت و در مجموع در ۲۰ سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد مترمکعب آب کاهش یافته است.
تجریشی با تأکید بر اینکه از بعد از انقلاب سالیانه به طور میانگین حدود دو میلیارد مترمکعب آب کمتر وارد دریاچه ارومیه شده است، افزود: افزایش دمای هوای دریاچه ارومیه تبخیر آب را در این منطقه تشدید می‌کند اما نکته مهم‌تر درباره این دریاچه آن است که اگر میزان تبخیر آب دریاچه ارومیه سالانه ۳٫۵ میلیارد مترمکعب باشد یعنی دریاچه ارومیه سالی ۳٫۵ میلیارد مترمکعب نیاز به آب دارد. از ابتدای انقلاب تا به حال سطح زیر آب اراضی از حدود ۳۰۰ هزار هکتار به نزدیک ۵۰۰ هزار هکتار افزایش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد که در کل به طور میانگین حدود دو میلیارد مترمکعب آب کمتر وارد دریاچه ارومیه شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه توسعه کشاورزی بیش از توان بارگذاری در حوزه آب و کاهش بارش‌ها باعث شده دریاچه ارومیه آبی که داشته از دست داده و خشک شود، اظهار کرد: در حال حاضر راهکارهای مختلفی برای احیای این دریاچه وجود دارد. یکی از این راهکارها وارد کردن آب از بیرون از حوزه دریاچه است. به عنوان نمونه رودخانه زاب که در حال حاضر از کشور خارج می‌شود می‌تواند تا سال ۱۳۹۸، ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب را وارد حوزه دریاچه ارومیه کند.
تجریشی با اشاره به اینکه بخشی از اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه انتقال آب از حوزه‌های مجاور به داخل دریاچه است، افزود: فرایند انتقال آب رودخانه زاب به دلیل تأمین منابع مالی چند ماهی است عقب افتاده اما در حال حاضر مشکلات تأمین منابع مالی این فرایند حل شده است. سد سیلوه نیز از سال آینده می‌تواند ۱۹۰ میلیون مترمکعب آب را وارد حوزه دریاچه ارومیه کند که اسفند امسال به بهره‌برداری می‌رسد.
معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی شریف درباره لایروبی رودخانه‌های حوزه دریاچه ارومیه به عنوان عاملی موثر در انتقال آب به دریاچه نیز اظهار کرد: یکی دیگر از اقداماتی که برای احیای دریاچه ارومیه می‌توان انجام داد این است که هنگام بارش آب بتواند به پیکره دریاچه ارومیه منتقل شود و این امر با لایروبی رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه‌رود، گادر و… میسر می‌شود که از این طریق می‌توان بخش قابل توجهی از آب بارش‌ها را به رودخانه وارد کرد در حالی که به دلیل عدم انجام لایروبی آب پس زده و سپس پخش و در نهایت تبخیر می‌شود. اقداماتی در این راستا انجام شده که در مردادماه امسال به پایان می‌رسد.
تجریشی در ادامه به طرح اتصال سیمینه‌رود به زرینه‌رود تا شهریورماه امسال اشاره کرد و ادامه داد: یکی دیگر از اقداماتی که در احیای دریاچه ارومیه صورت می‌گیرد این است که آب ذخیره شده در پشت سدها در زمانی که کشاورزی صورت نمی‌گیرد به پیکره اصلی دریاچه ارومیه وارد شود. در سال ۱۳۹۴ در حدود ۱۳۵ میلیون مترمکعب آب از سد بوکان راهی دریاچه شده اما ظرفیت انتقال آب محدود بوده است. بنابراین در راستای انتقال رودخانه‌ها به دریاچه ارومیه طرح اتصال رودخانه سیمینه‌رود به زرینه‌رود شروع شده که در نتیجه آن آبی که در رودخانه سیمینه‌رود پخش می‌شود به رودخانه زرینه‌رود متصل و در نهایت به پیکره اصلی دریاچه وارد می‌شود و انتظار می‌رود تا شهریورماه امسال این اتصال کامل شده تا آب‌هایی که قرار است در زمستان امسال وارد حوزه دریاچه ارومیه شوند از این طریق انتقال یابند.
وی با بیان اینکه از ابتدای سال آینده در حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از طریق تصفیه فاضلاب‌ها به پیکره اصلی دریاچه ارومیه وارد خواهد شد، تصریح کرد: در حوزه آبریز برای شهرها حدود ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب مصرف شرب دارد. با توجه به این موضوع قرار است تصفیه‌خانه‌ها و سیستم فاضلاب حدود ۱۲ شهر تجهیز شود تا بتوانند فاضلاب‌ها را جمع‌آوری و تصفیه کنند و سپس به دریاچه بازگردانند.
مدیردفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره بهینه‌سازی مصرف آب کشاورزی گفت: در بخش‌های مختلف حوزه دریاچه ارومیه مصرف آب بهینه نیست و بیش از نیاز گیاه آب مصرف می‌شود. در راستای همین مسئله تعدادی از مشاوران بخش‌های مختلف حوزه دریاچه را بررسی و راهکارهایی را در مورد صرفه‌جویی آب پیشنهاد می‌کنند تا با استفاده از سازه‌ها، آموزش کشاورزان، آبیاری تحت فشار و… مصرف آب را بهینه کنند و از طریق این صرفه‌جویی آب اضافه به دریاچه ارومیه هدایت شود.
وی با بیان اینکه بخشی از مصوبات حوزه بهینه‌سازی مصرف آب کشاورزی مربوط به عدم توسعه کشت آبی و تغییر الگوی کشت است، افزود: به عنوان نمونه از امسال کشت چغندر قند ممنوع شده و کشاورزان می‌توانند گندم بکارند که این موضوع مقدار قابل توجهی از آب را صرفه‌جویی می‌کند. از طرفی خود کارخانه‌ها به اندازه نیاز از کشاورزان چغندر قند می‌خواهند.
تجریشی در پایان با اشاره به ضرروت کاهش ۴۰ درصدی آب کشاورزی در این منطقه طی پنج سال گفت: به منظور مشخص شدن سهم آب کشاورزان، چاه‌های این حوزه به کنتور تجهیز شده‌اند تا از این طریق حجم آب معینی در اختیار کشاورزان قرار گیرد. این طرح امکان رصد کردن آب مصرفی کشاورزان و جلوگیری از مصرف بیش از حد آب را ایجاد می‌کند که با استفاده از این اقدامات ۴۰ درصد از آب مصرفی برای کشاورزان کاهش می‌یابد.
منبع:ایسنا کد خبر:۹۴۰۴۲۳۱۲۷۳۱ تاریخ انتشار:سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ – ۱۱:۲۸
