با توجه به کم سن و سال بودن باغداری در استان ایلام و عدم تجربه کافی بهره‌برداران در این زمینه و از همه مهم‌تر خرده‌مالکی بودن اراضی کشاورزی و باغات استان، مشکلاتی در زمینه استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری، تسهیلات بانکی و شیوه‌های مدیریت باغی وجود دارد که در این میزگرد مورد بررسی قرار گرفتند.
«مسلم اسدی» باغدار نمونه و انگورکار منطقه «پلیه» ایوان در میزگرد تخصصی «بررسی وضعیت باغداری استان» اظهار کرد: ۱۳ هکتار باغ انگور از نوع گونه‌های سفید و قرمز بی‌دانه در منطقه «پلیه» شهرستان ایوان دارم که شامل یک قطعه یک هکتاری کشت شده سال ۷۶ و یک قطعه ۵ هکتاری کشت شده سال ۹۳ و یک قطعه ۶٫۵ هکتاری کشت شده امسال است.
وی با بیان این‌که قطعه یک هکتاری به روش سنتی کشت شده و تا سال ۸۴ سیستم آبیاری آن به روش سنتی و غرق‌آبی بود، افزود: تا آن سال در هر هکتار ۱۶ تن انگور برداشت می‌کردیم که پس از آن با اجرای اصول علمی و به روز باغداری و رعایت نکات فنی در تغذیه و آبیاری به ۳۲ تن در هر هکتار رسید که پس از آن نیز دقت بیشتر در مدیریت باغ، میزان برداشت ما در هکتار به ۵۰ تن رسید که کیفیت عالی محصول، باغ ما را در بازار مطرح کرد.
اسدی اضافه کرد: در قطعه ۵ هکتاری کشت شده سال گذشته، از سیستم آبیاری کاملاً مکانیزه و قطره‌ای و رعایت فاصله‌ی ۲ در ۳ بین درختان استفاده شد به طوری که عملیات مبارزه با آفات و علف‌های هرز نیز از طریق تراکتور انجام می‌شود که با رعایت این نکات باید طبق استانداردهای موجود، در سال سوم باغ وارد فرآیند ثمردهی می‌شد که خوشبختانه امسال درختان ما به ثمر نشستند.
این باغدار نمونه منطقه «پلیه» ایوان با اشاره به این‌که در قطعه‌ی ۶٫۵ هکتاری که امسال کشت شده هنوز برداشتی نداشتیم، خاطرنشان کرد: در قطعه‌ی ۵ هکتاری که در مجموع ۷۰۰۰ اصله درخت وجود دارد در ۱۰ ساعت آبیاری انجام می‌شد که اگر روش غرق‌آبی ادامه پیدا می‌کرد باید ۴ شبانه‌روز فقط مشغول آبیاری بودیم.
وی ادامه داد: برای هر درخت ۵۰ لیتر آب نیاز است که به تعداد درختان اگر محاسبه شود ۳۵۰ هزار لیتر آب برای هر دوره آبیاری نیاز است که اگر روش غرق‌آبی بود میزان آب مورد نیاز از ۲ میلیون لیتر نیز می‌گذشت.
اسدی با بیان این‌که در روش آبیاری مکانیزه پرت آب نیز کنترل می‌شود، یادآور شد: آب مورد نیاز برای آبیاری باغات را از رودخانه سیاهگل تأمین می‌کنیم که البته این کار با مجوز برداشت آب ما از شرکت آب منطقه‌ای صورت می‌گیرد که در هر ثانیه ۱۰ لیتر آب برداشت می‌کنیم و نباید فراموش کرد که در سیستم آبیاری قطره‌ای در زمین ۵ هکتاری ۲٫۵ لیتر آب در ثانیه کفایت می‌کند.
این فارغ‌التحصیل کشاورزی اظهار کرد: در منطقه سیاهگل و پلیه ایوان اولین باغی بودیم که از سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده کردیم و در حقیقت الگویی شد برای سایر باغداران منطقه که از این سیستم استفاده کنند که البته برای اجرای سیستم آبیاری مکانیزه در قطعه ۵ هکتاری باغم از تسهیلات بانک کشاورزی استفاده کردم.
سطح آگاهی تخصصی و عملی باغداران پائین است
وی با اشاره به این‌که هر باغداری که از سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده کند از طریق جهاد کشاورزی ۸۵ درصد تسهیلات را به‌صورت بلاعوض دریافت می‌کند و بقیه باید به صورت آورده شخصی باشد، گفت: باغداری کاری جدید و تخصصی است و متأسفانه باغداران ما از سطح آگاهی پائینی برخوردار هستند به طوری که خیلی از باغداران ما حتی از روش‌های هرس علمی نیز اطلاع ندارند.
اسدی ادامه داد: آبیاری نامنظم، استفاده‌ی بی‌رویه از سموم، همگی از نشانه‌های عدم آگاهی باغداران منطقه است که پر رنگ شدن نقش آموزش و ترویج جهاد کشاورزی در اینجا نمایان می‌شود که باید فعال‌تر شود.
این باغدار نمونه منطقه‌ی «پلیه» ایوان با بیان این‌که دولت کمتر از بخش باغبانی در دریافت تسهیلات حمایت می‌کند عنوان کرد: در سنوات گذشته در بحث احداث باغ به ازای هر هکتار ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تسهیلات داده می‌شد که از ۲ سال پیش تاکنون در بخش تسهیلات باغبانی به طرح‌های کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان ارزش، تسهیلات پرداخت نمی‌شود.
کشاورزی و باغداری در منطقه خرده‌مالکی است
وی کشاورزان منطقه را خرده مالک دانست و گفت: حداکثر مساحت باغات منطقه ایوان ۵ هکتار هستند که با در نظر گرفتن ۳ میلیون تومان برای هر هکتار جمع کل مبلغ به ۱۵ میلیون تومان می‌رسید که حصارکشی و حفر گودال نیز ۱۵ میلیون تومان هزینه اگر در نظر گرفته شود کل مبلغ به ۳۰ میلیون تومان می‌رسد و عملاً جزو طرح توسعه کشاورزی برای دریافت تسهیلات قرار نمی‌گیرد و باغدار از دریافت تسهیلات محروم می‌شود که تنها علت آن خرده‌مالکی است.
این فارغ‌التحصیل کشاورزی با اعلام این‌که فرد پس از معرفی از سوی جهاد کشاورزی از طریق صندوق توسعه کشاورزی به بانک کشاورزی معرفی می‌شود که از زمان ورود به بانک هفت خان رستم آغاز می‌شود، اظهار کرد: اولین نکته جالب توجه این است که بانک طرح نوشته شده توسط جهاد کشاورزی را قبول نداشته و خودش مجدداً طرح‌نویسی را آغاز می‌کند که باغدار یا کشاورز باید یک میلیون تومان برای طرح‌نویسی بانک نیز پرداخت کند.
دریافت تسهیلات و ارائه وثیقه برای استفاده از تسهیلات، هفت‌خان رستم است
اسدی وثیقه را یکی دیگر از مشکلات دریافت تسهیلات بانکی از سوی باغداران اعلام و خاطرنشان کرد: برای دریافت ۱۵۰ میلیون تومان تسهیلات، باغدار باید وثیقه‌ای به ارزش ۳۰۰ میلیون تومان پرداخت کند و البته فقط سند ملک داخل شهر برای بانک قابل قبول است که اگر سند خود زمین کشاورزی و یا خود باغ باشد می‌تواند کمک کاری برای باغدار باشد.
وی به عدم وجود صنایع تبدیلی در سطح منطقه اشاره و خاطرنشان کرد: ۲۲۴ هکتار باغ انگور در سطح شهرستان ایوان وجود دارد و امسال نیز ۴۰ هکتار دیگر به مجموع کشت شده آن اضافه می‌شود که بدون شک با فراوانی زیادی در کشت انگور مواجه خواهیم شد و چون ماندگاری این محصول پائین بوده و روی دست کشاورزی خواهد ماند باغدار مجبور است با قیمت بسیار کمی آن را به فروش برساند که کارگاه کشمش و یا آب میوه در ایوان نیاز مبرمی است.
مهندس «همایون مظاهری» مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان نیز در میزگرد «بررسی وضعیت باغداری استان» اظهار کرد: ۶۰۰۰ هکتار باغ در سطح استان وجود دارد که از این میزان ۴۰۰۰ هکتار بارور و ۲۰۰۰ هکتار هنوز به مرحله باروری نرسیده‌اند.
وی با بیان این‌که تعریف ما از باروری و ناباروری با هم متفاوت است، افزود: مرحله باروری یعنی مرحله‌ای که درخت وارد مرحله اقتصادی و درآمدزایی شده و عایدات آن به حساب باغدار می‌رود.
مظاهری ادامه داد: از ۴۰۰۰ هکتار باغ بارور در سطح استان ۱۸ هزار تن انواع محصول تولید می‌شود که شامل ۱۴۰۰ هکتار باغ گردو، ۱۲۰۰ هکتار انگور و ۱۰۰۰ هکتار باغ زیتون و …. است.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان ایلام با اشاره به این‌که عمده باغ‌های استان در حوزه شمالی قرار دارند، گفت: این تراکم به‌علت شرایط آب و هوایی و تنوع اقلیمی منطقه شمالی استان است که قابلیت زیادی برای توسعه باغ‌ها دارد اما متأسفانه مشکلاتی نیز در این زمینه وجود دارد.
سابقه باغداری در استان کم است
وی کمبود سابقه باغداری در سطح استان را عاملی برای کم‌تجربگی فعالان این عرصه دانست و گفت: باغبانی در استان تازه در حال شکل‌گیری است و در واقع زحمت بیشتر در این زمینه سود بیشتری به همراه دارد به عبارتی رعایت اصول باغداری بازدهی بیشتری را به همراه دارد.
مظاهری با بیان این‌که سابقه چندانی در بحث باغبانی در استان نداریم و بیشتر اراضی ما دیم هستند و برای تأمین آب مشکل داریم، اظهار کرد: تنوع آب و هوایی و هم‌جواری با عراق از جمله قابلیت‌های منطقه‌ی ما هستند که البته چون محصولات ما به اندازه کافی نبوده و در حد صادرات نیست، از این‌رو صادرات نداشته‌ایم اما انگور منطقه را در سال‌های آینده به کشور عراق صادر می‌کنیم که البته نباید فراموش کرد که هم‌اکنون انگور، گردو و زیتون را به سایر استان‌های کشور صادر می‌کنیم.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان ایلام گفت: برخی استان‌های شمالی کشور تقاضای خرید زیتون و گردو از کشاورزان ما دارند که این مهم نشان‌دهنده‌ی این است که باغ‌های ما در استان در تولید برخی محصولات می‌تواند توسعه یافته و حرفی برای گفتن داشته باشد.
وی توسعه باغبانی در استان ایلام را در گرو توسعه تحقیقات در این حوزه دانست و گفت: در طول سنوات گذشته در زمینه‌ی باغ‌ها، تحقیقات چندانی نشده که عامل ثروتمندی باغ‌های ما، کاشت درختان انار و پسته و انجام کارهای تحقیقاتی و ترویجی در این زمینه است که البته در نقاط مختلف استان برای توسعه‌ی کشت پسته مکان‌یابی شده و از ۲ سال قبل پیوند خورده و وارد فاز ثمردهی شده‌اند که نشان می‌دهند که استان ما ظرفیت این تولید را دارد.
ظرفیت مطلوب کشت پسته را داریم
مظاهری با اشاره به این‌که در ۴ نقطه از شهرستان ملکشاهی، چرداول، صیدنظری، ایوان، ایلام و لومار پسته کشت شده تصریح کرد: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده ما می‌توانیم یکی از قطب‌های تولید پسته باشیم که البته شرط اصلی اجرای این طرح بزرگ، تأمین آب مورد نیاز است که نمونه به ثمر نشستن این محصول در منطقه هلیلان و لومار وجود دارد.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان ایلام ادامه داد: در نقاط مختلف استان طرح‌های توسعه‌ای و باغ‌های الگویی احداث کرده‌ایم و تحقیقات خوبی در زمینه کاشت پسته انجام شده و تا سال آینده تکلیف پسته استان روشن می‌شود.
مظاهری با اشاره به این‌که قابلیت انار منطقه لومار برای همه مشخص شده است، افزود: سایت ۷۰ هکتاری باغ انار منطقه لومار (بان واز) امسال کشت می‌شود که امیدواریم خط انتقال آب آن نیز انجام شده که سایت بزرگ دیگر نیز در این منطقه داریم که برنامه‌ای بلندمدت برای آن در نظر گرفته شده که در زمینی به مساحت ۲۰۰ هکتار که بیش از ۷۰ درصد آن مختص باغات خواهد بود.
وی یادآور شد: برنامه‌ی ما در طول چند سال گذشته تدوین افق بلندمدت باغبانی استان بوده که کارهای تحقیقاتی آن نیز اجرا شده است.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان ایلام با بیان این‌که مناطق مختلف استان برای توسعه باغات مطالعه شده که حداقل ۱۰ هزار هکتار منطقه مستعد باغبانی شناسایی و فاز اول و دوم مطالعه آن نیز انجام شده است، خاطرنشان کرد: مجوز اختصاص آب این مناطق نیز از طریق آب منطقه‌ای اتخاذ شده و از رودخانه‌های آب دائمی، آب آن برداشت می‌شود.
تولیدات باغی استان در حد صادرات نیست
مظاهری در خصوص احداث صنایع تبدیلی در کنار تولید محصولات کشاورزی تصریح کرد: سطح زیرکشت باغ‌های ما در سطح استان در آن حد نیست که در کنار آنها کارخانه احداث شود اما در مناطقی مانند ایوان زمینه لازم برای احداث کارگاه کشمش وجود دارد.
وی کمبود اعتبار را یکی از چالشهای پیش روی باغداری در استان اعلام و خاطرنشان کرد: بانک‌ها در اعطای تسهیلات نگران بازگشت سرمایه خودشان هستند و ما نیز در تلاشیم که باغدار با کمترین دغدغه از تسهیلات بانکی استفاده کند.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان ایلام با بیان این‌که ما با توجه به مشکلات موجود بیشترین همکاری را با آموزش و ترویج جهاد کشاورزی استان داریم، خاطرنشان کرد: در این راستا برای افزایش بهره‌وری در حوزه باغ‌ها تا ۲ سال در کنار باغدار هستیم و در داخل باغ‌ها کلاس‌های آموزشی را برگزار کرده و سعی در ارتقای سطح آگاهی این افراد داریم.
مظاهری با اشاره به این‌که میزان بارش سالانه در سطح منطقه مناسب بوده و این مهم زمینه را برای توسعه باغات دیم در استان فراهم کرده است، اظهار کرد: توسعه‌ی باغ‌های دیم سخت‌تر از باغ‌های آبی است و این مهم نیازمند کار تخصصی است.
وی ادامه داد: برای توسعه‌ی باغ‌های دیم بارش ۳۵۰ میلی‌متر بارندگی در سال نیاز است و البته نباید فراموش کرد که رفته رفته باید به سمت توسعه باغ‌های دیم در استان پیش رفت که البته در بخش باغبانی باید مد نظر داشته باشیم که فعالان این عرصه در سطح استان خرده‌مالک هستند و برای استفاده از تسهیلات بانکی نیازمند تجدید نظر در قانون موجود هستند، را که طبق تعریف موجود شرایط استفاده از تسهیلات باغبانی در استان ایلام متفاوت است و سطح باغات ما نیز اندک است.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان با بیان این‌که از سال ۸۳ تاکنون توسعه گلخانه‌ها در سطح استان کاملاً توقف شده خاطرنشان کرد: با توجه به وضعیت کم آبی و بحران آب توسعه کشت متراکم گلخانه‌ای در تولید سبزی، صیفی و محصولات جالیزی حائز اهمیت است، چون محصولی مانند خیار در فضای باز بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر آب نیاز دارد در حالی که همین محصول در گلخانه ۴۰ لیتر آب مصرف می‌کند.
مظاهری یادآور شد: اهلیت فنی افراد برای احداث گلخانه مولفه‌ای مهم و با اهمیت است که به اعتقاد من افرادی که وارد این مقوله از تولید در بخش کشاورزی می‌شوند باید از بضاعت مالی کافی برخوردار باشند.
مهندس «جبار عزیزبیگی» مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی استان نیز در میزگرد تخصصی «بررسی وضعیت باغداری استان» اظهار کرد: استان ایلام به‌علت موقعیت خاص جغرافیایی پتانسیل توسعه باغ‌ها را دارد.
وی با بیان این‌که منابع آب سطحی خوبی در منطقه داریم، افزود: اراضی حاشیه‌ای رودخانه‌ها از برخی در مناطق استان بلا استفاده هستند و امروزه با استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری می‌توانیم اراضی حاشیه رودخانه‌ها را به زیر کشت باغات ببریم.
شیوه‌های نوین آبیاری عامل رونق کشت در حاشیه رودخانه‌ها
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی استان ادامه داد: با توجه به استقبال کشاورزان منطقه «پلیه» برای توسعه باغ‌ها، ۱۷ کیلومتر برق‌رسانی به این منطقه در حاشیه رودخانه کنگیر انجام شد که در همین راستا در حاشیه رودخانه سیمره نیز در منطقه «فرخینه‌وند» هم‌اکنون زمین‌های سنگلاخی به نقطه امید کشاورزان تبدیل و به کشت انگور اختصاص یافته‌اند.
عزیزبیگی با اشاره به این‌که ۲۲ هزار هکتار طرح تعریف شده برای آبیاری مکانیزه در قالب طرح‌های کوچک تأمین آب در سطح استان وجود دارد، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی این حوزه، بحث اختصاص آب است که نباید فراموش کرد که اختصاص آب در حوزه‌ی کاری وزارت نیرو است و در این راستا کمیسیونی نیز تشکیل شده که در این بخش مهم‌ترین مسئله ما برای ادامه کار، مشکل تامین آب این است که ردیف ملی برای تامین اعتبار آب ما اختصاص داده نشده است.
وزارت نیرو عهده‌دار تامین آب تا سر مزارع
وی یادآور شد: در سال ۹۳ مسئولان استان حمایت ویژه‌ای انجام دادند، چون در سنوات گذشته تأمین آب تا سر زمین بر عهده وزارت نیرو بود و اجرای آبیاری در سطح مزارع بر عهده وزارت جهاد کشاورزی بود که در استان ایلام جهاد کشاورزی هر دو وظیفه را بر عهده گرفته و تعهدی برای خود ایجاد کرده بود.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی استان تأمین آب را فرآیندی طولانی دانست و گفت: ارتقای سطح آگاهی کشاورزان و باغداران یکی از مشکلات حوزه کاری ماست.
عزیزبیگی با بیان این‌که کمبود نیروی فنی و اجرایی در استان نداریم و مشکل اصلی ما تأمین اعتبار و اختصاص آب است، خاطرنشان کرد: ۳۰۰۰ هکتار از اراضی منطقه سیروان با تأمین آب برای طرح توسعه باغ‌های در استان در نظر گرفته شده و ۷۰ هکتار نیز در منطقه «بان واز» با پیشرفت بیش از ۸۰ درصد شهریور امسال در هفته دولت به زیر کشت خواهد رفت.
آب و اعتبار عوامل رونق باغ‌ها
وی تصریح کرد: در استان ایلام از لحاظ خدمات فنی، پیمانکاری و شرکت‌های مشاوره ضعف نداریم و فقط نیازمند اختصاص اعتبار هستیم که امیدواریم امسال همانند سال گذشته در این زمینه پشتیبانی شویم تا مردم و باغداران بهره‌مند شوند.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی استان ایلام با اشاره به این‌که در مناطقی همچون گدار خوش، کنگیر، سیمره، میمه، هزارانی آبدانان، دویرج، چشمه‌های ملکشاهی و پائین‌دست سد چم‌گردلان، خوشادول ملکشاهی طرح توسعه باغات مطالعه و تأمین آب اجرایی شده است، تصریح کرد: در حوزه‌ی تأمین آب باغات منطقه روان سومار ۲۰۰ هکتار مطالعه و در حال اجراست.
عزیزبیگی گفت: اعتبار پارسال، ۲۶ میلیارد تومان بوده که ۲۱ میلیارد تومان اختصاص داشتیم و در سال جاری فعلاً اعتبار ابلاغ نشده است.
وی با بیان این‌که اعتبارات ملی ما بر اساس وعده‌های داده شده روند افزایشی دارند و از اعتبارات استانی فعلاً خبری نداریم، اظهار کرد: تمام منابع آب که قابلیت توسعه دارند را شناسایی کرده‌ایم.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی استان ایلام خاطرنشان کرد: ۱۰ طرح کوچک تأمین آب شناسایی شده و کارهای مطالعاتی را انجام داده‌ایم اما با مشکل اختصاص آب آنها مواجه هستیم که می‌تواند ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ هکتار را به توسعه باغات استان اضافه کند.
عزیزبیگی یادآور شد: پارسال در منطقه «قالوه» ملکشاهی عملیات تأمین آب، نهال کاری پروژه و عملیات آبیاری تحت فشار آن انجام شده و در سطح ۵۰ هکتار شاهد ثمردهی آن بودیم که در همین راستا در منطقه «بانبکر» ایوان کار مطالعه توسعه آن به اتمام رسیده و تأمین آب و انتقال برق آن نیز در حال انجام بوده و در آینده نزدیک عملیات اجرایی آن شروع می‌شود و امسال به سطح توسعه باغات استان تا ۱۷۰ هکتار اضافه می‌شود که ۳۵ هکتار طرح توسعه در منطقه پلیه نیز برای سال جاری در دستور کار قرار دارد.
وی با اشاره به این‌که طرح تأمین آب پروژه چم ژاب – ارمو در منطقه دره‌شهر در سال گذشته به پایان رسید که ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ هکتار وسعت دارد و تأمین آب، خط انتقال و آب پخش آن تمام و شبکه زهکشی در حال اجراست، گفت: عملیات احیای اراضی کرخه ایلام در سطح ۵۰ هزار هکتار عملیات اجرای شبکه‌های فرعی آن آغاز شده و پیش‌بینی اعتبار آن نیز تا ۸۰۰ میلیارد تومان برآورد شده که در سال گذشته ۲۳ هزار هکتار در دشت‌عباس و عین‌خوش با اعتبار ۲۱۷ میلیارد تومان آغاز شده است.
منبع:ایسنا کد خبر:۹۴۰۴۱۵۰۸۳۸۳ تاریخ انتشار: دوشنبه ۱۵ تیر ۱۳۹۴ – ۰۹:۴۹
