مصرف آب به طور صحیح ومطابق الگوی مصرف و جلوگیری از هدررفت آب، میتواند تا حدی جایگزین توسعه منابع تأمین آب باشد. لذا یکی از فعالیت های عمده که در سال های دوران برنامه پنج ساله سوم توسعه مورد تأکید شرکت قرار گرفته است مدیریت مصرف با هدف کنترل وکاهش مصارف غیر ضرور می باشد.
با توجه به محدودیت منابع تأمین آب، کاهش نزولات جوی، بالارفتن سرانه مصرف، هزینه گزاف بازیافت پساب فاضلاب های خانگی، رشد روزافزون جمعیت و… ضرورت مدیریت و عقلائی نمودن مصرف آب در هر یک از بخش های تأمین، توزیع و مصرف با اعمال مدیریت در طول دوره پنج ساله سوم در محورهای زیر اقدامات گسترده ای انجام شده است:
• مدیریت تأمین آب با اتخاذ سیاست های بلند مدت.
• مدیریت بهره برداری از تأسیسات آبرسانی و توزیع آب شهرها در حد قابل قبول و بهینه بهره وری تأسیسات مورد بهره برداری.
• مدیریت مصرف با اعمال سیاست های اصولی و منظم مصرف به منظور ایجاد فرهنگ صحیح مصرف.
زمینه های اثرگذاری در مدیریت مصرف
یکی از راهبردهای مهم شرکت آب و فاضلاب استان تهران برای مقابله با افزایش بی رویه مصرف، بهینه کردن مصرف مشترکین از طریق ارائه الگوی مصرف مشترکین مختلف و یافتن راه کارهای اساسی در این زمینه می باشد. از دیدگاه اجتماعی نقش مدیریت مصرف از این لحاظ اهمیت دارد که گوشه های پنهان و غیرشفاف روابط شرکت آب و فاضلاب با مشترکین و مسؤلین را مورد کنکاش و موشکافی قرار می دهد و شرایط تبیین راهبردهای شرکت در روابط با مشترکین و مسؤلین را فراهم می نماید.
با توجه به یافته های موجود، مدیریت مصرف آب ضرورتی انکار ناپذیر است، زیرا :
• تصور عمومی بر این است که آب فراوان و تقریباً رایگان است.
• منابع آب محدود و مصارف روزافزون است.
• پساب ها و فاضلاب ها به شدت منابع آب را تهدید می نمایند.
• چــرخه طبیعی آب به علت فعالیت انسان و تخلیه سفره ها و فشرده شدن بافت های آبرفتی دچــار اختلال می شود.
• رعایت الگوی مصرف امری کم اهمیت جلوه می کند.
• سهم سرمایه گذاری های انجام شده و یارانه های دولت در این بخش شفاف نیست.
• قیمت آب ارزان و فرایند نرخ گذاری طولانی است.
• کمبود آب به شدت بحران ساز است.
اقدامات انجام شده در راستای اعمال مدیریت مصرف
ماده واحده الحاق یک بند و دو تبصره به ماده (١٣٣) قانون برنامه سوم توسعه
به منظور کاهش مصرف و رعایت الگوی های تعیین شده که ضرورت آن بیش از پیش در بحران خشک سالی ١٣٨٠ درک شد، ماده واحده قانون الحاق یک بند و دو تبصره به ماده ١٣٣ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در آبان ١٣٨٠ به تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسید. به موجب قانون مزبور به شرکت های آب و فاضلاب اجازه داده شده است در ازای مصارف مازاد بر الگوی مصرف، حداکثر تا دو برابر قیمت های مصوب به ترتیبی که هیئت وزیران در آیین نامه اجرایی مربوط تعیین نموده اند(به شرح ذیل) از مشترکین شبکه های آب شهری[جریمه بحران] اخذ، و درآمد حاصل از آن با نظارت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور صرف بازسازی شبکه های فرسوده و حمایت از مصرف کنندگان زیر الگوی مصرف گردد. قابل ذکر است مصوبه ای که در تاریخ ۵/۴/١٣٨٠ توسط هیئت محترم دولت در رابطه با آب کلان شهر تهران صادر گردید و ادبیات و فرمت آن توسط وزارت نیرو(شرکت آب و فاضلاب استان تهران) تنظیم گردیده بود، زمینه ساز و زیربنای مصوبه اشارشده بوده است.
مصوبه هیئت وزیران برای اعمال مدیریت مصرف
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۵/۴/١٣٨٠ بنا به پیشنهاد وزارت نیرو و به استناد اصل یک صد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود:
• شرکت آب و فاضلاب استان تهران مجاز است نسبت به اعمال نرخ های جریمه‌ای برای آن گروه از مصرف کنندگان آب شهری در بخش های خانگی و غیرخانگی که در دوره بحران آب شهر تهران بیش از الگوی مصوب، مصرف می‌نمایند به صورت پله‌ای اقدام نماید.
• شهرداری تهران و کلیه مؤسسات عمومی و دولتی و غیردولتی موظفند ظرف یک سال کلیه انشعابات آب فضای سبز شهر را از منابع آب با کیفیت پایین‌تر و خارج از شبکه شهری تأمین نمایند.
• با عنایت به اهمیت اصلاح و تولید تجهیزاتی که به نحوی مصرف آب را کاهش می‌دهند، وزارت صنایع تمهیدات لازم جهت تولید شیرها و سردوشی‌هایی با مصرف کم و کاهش حجم فلاش تانک‌های بهداشتی را به عمل آورده و از سازندگان اینگونه تجهیزات حمایت جدی نماید.
• صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است به عنوان وظیفه‌ای ملی نسبت به اطلاع رسانی منسجم و گسترده از طریق شبکه‌های محلی و سراسری خود به طور مستمر اقدام نماید.
کمک به تدوین استاندارد و اصلاح مبحث ١۶ مقررات ملّی ساختمان
شرکت آب و فاضلاب استان تهران در چارچوب سیاست های مدیریت مصرف بر آن شد تا ضمن کمک به تعریف و تعیین استانداردهای [تأمین کننده اهداف صرفه جویی در مصرف آب] ساخت و واردات شیرآلات و تجهیزات بهداشتی ساختمان، بسترهای قانونی لازم برای کنترل و نظارت بر رعایت استانداردهای مورد نظر را فراهم نماید. لذا با همکاری مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران برای تدوین و تصویب استانداردهای ساخت و واردات شیرآلات و تجهیزات بهداشتی ساختمان با استفاده از استانداردهای روز اروپا، و نیز با همکاری دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان ایران(تحت پوشش وزارت مسکن و شهرسازی) برای اصلاح متن مبحث (١۶) مقررات ملی ساختمان ایران در خصوص الزام استعلام از شرکت های آب و فاضلاب برای واگذاری انشعاب آب قبل از صدور پروانه ساختمان و استفاده از شیرآلات و تجهیزات بهداشتی[فلاش تانک] ساختمان با تعیین سقف حداکثر دبی خروجی مطابق استانداردها و سیاست های مدیریت مصرف و الگوهای تعیین شده، به انجام رسید. استانداردهای تدوین شده در خصوص تجهیزات کاهنده مصرف عبارتند از:
• استاندارد مشخصات کلی درفشان ها به شماره ۶۶٧٨.
• استاندارد شیرهای مخلوط اهرمی مکانیکی به شماره ۶۶٧٩.
• استاندارد سردوش حمام بـه شماره ۶۶٨٠.
• استاندارد شیلنگ دوش حمام به شماره ۶۶٨١.
• استاندارد فلاش تانک ایران.
از اقدامات اساسی در به کار گرفتن و کاربردی نمودن استانداردها، موظف نمودن مهندسین ناظر بر کنترل کیفی تأسیسات لوله کشی ساختمان ها طبق ضوابط و استانداردهای شرکت آب و فاضلاب؛ و همچنین مؤظف نمودن دفاتر صدور پروانه ساختمانی در استعلام از شرکت آب و فاضلاب به لحاظ امکان تأمین آب قبل از صدور پروانه؛ و نیز ایجاد واحد کنترل صحت نصب و کیفیت لوله کشی داخلی ساختمان مشترکین با همکاری وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری تهران، می باشد.
عمده کارهای کارشناسی اصلاح مواد مبحث ١۶ مقررات ملّی ساختمان و همچنین کارهای کارشناسی پنج فقره استاندارد اشاره شده و برگزاری جلسات کارشناسی آن ها توسط آب و فاضلاب استان تهران و همکاری دستگاه های متولی(وزارت مسکن و شهرسازی و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران) انجام شده است.
منبع:شرکت آب و فاضلاب استان تهران
