المانیتور با انتشار گزارشی به بررسی وضعیت بحرانی منابع آب تجدیدپذیر در عربستان سعودی پرداخته است.
المانیتور نوشت: عربستان سعودی یک مورد بی‌نظیر از کشوری است که ذخایر غنی نفت در اختیار دارد ولی منابع آبی تجدیدپذیر که برای ادامه موجودیت آن لازم است، در اختیار ندارد.
این کشور هیچ‌گونه رودخانه، آبشار یا دریاچه طبیعی ندارد. نیمی از سرزمین عربستان را صحرا تشکیل می‌دهد. بر اساس گزارش بانک جهانی، عربستان جزو یکی از کم‌باران‌ترین کشورهای جهان به شمار می‌رود.
ولی طبیعت تنها دلیل برای کمبود آب در عربستان سعودی نیست. در طول سالهای رونق نفتی که منجر به افزایش قیمت نفت خام در سال ۱۹۷۳ میلادی شد، عربستان سعودی با افزایش تقاضای مواد غذایی به‌واسطه سیاست خودکفایی روبه‌رو شد.
عربستان محصولاتی مثل گندم، غلات و میوه تولید می‌کند. در عین حال تقاضای بیشتر برای گوشت و لبنیات نیز این کشور را مجبور کرد تا تولید دانه‌های خوراکی برای احشام را افزایش دهد.
اجرای این پروژه بزرگ برای تولید محصولات کشاورزی طی چهار دهه گذشته گرچه موجب شد تا ریاض نیازهای اصلی غذایی خود را تأمین کند و این کشور را به مرکز فعال تولید مواد غذایی در منطقه خلیج فارس تبدیل کرد ولی این موفقیت به‌قیمت از دست رفتن ذخایر زیرزمینی آب حاصل شده است.
مؤسسه جهانی منابع در گزارش سال ۲۰۱۳ میلادی خود تقاضای جهانی آب در مناطق مختلف را مورد بررسی قرار داد، به این نتیجه رسید که عربستان سعودی جزو کشورهایی است که با بیشترین فشار بر منابع آب تجدیدپذیر روبه‌رو است، به این معنا که بیش از ۸۰ درصد آب قابل استفاده برای کشاورزی و صنعت و مصرف روزانه هر سال از چرخه خارج می‌شود.
این تهدید روزافزون فشار بر سیاستگذاران سعودی را افزایش داده تا روش مدیریت منابع آبی را تغییر دهند. بنابراین طی سال گذشته عربستان سعودی تلاش‌های زیادی را برای بازنگری در سیاست‌های کشاورزی و منابع آبی آغاز کرده است.
در ژانویه ۲۰۰۸ میلادی، دولت عربستان تصمیم گرفت تا خرید گندم از کشاورزان داخلی را ۱۲٫۵ درصد در سال کاهش دهد تا در مصرف آب صرفه‌جویی کرده و به وابستگی کامل در زمینه واردات گندم برای تأمین نیاز داخلی تا سال ۲۰۱۶ میلادی دست یابد. گرچه سخت است که بفهمیم آیا این هدف دست یافتنی خواهد بود یا نه ولی دولت عربستان متعهد است تا خرید گندم از کشاورزان داخلی را متوقف کند.
در همان سال، عبدالله شاه عربستان طرحی را ارائه کرد که سرمایه گذاری سعودی در بخش کشاورزی کشورهای خارجی را تشویق می‌کرد. این طرح با هدف ارتقای سرمایه گذاری عربستان در کشورهایی بود که منابع غنی آب و کشاورزی در اختیار دارند و از این طریق عربستان بتواند امنیت غذایی خود را تأمین نماید.
البته سیاست متوقف کردن تولید گندم به‌خوبی طراحی نشده بود. کاهش خرید گندم کشاورزان داخلی موجب شد تا آنها به‌سوی کشت و تولید یونجه روی آورند که به آب بیشتری نیاز دارد. شاید به‌دلیل همین سیاست نادرست بود که دولت عربستان در ۷ دسامبر ۲۰۱۵ میلادی تصمیم گرفت تا تولید یونجه را به‌مدت سه سال متوقف کند.
بی‌شک راهبرد جدید دولت عربستان سعودی به این سمت و سو بوده است که این کشور را به واردات مواد غذایی طی سالهای آینده وابسته کند. عربستان سعودی برای تأمین آب مورد نیاز با توجه به رشد فزاینده تقاضا، تمرکز زیادی روی شیرین کردن آب داشته است. در سال ۱۹۶۹ میلادی، عربستان نخستین کارخانه آب شیرین کن را احداث کرد. ۲۸ کارخانه آب شیرین کن اکنون در سواحل شرقی و غربی دریای سرخ و خلیج فارس راه اندازی شده است.
بر اساس اعلام وزارت آب و برق عربستان در گزارش سال ۲۰۱۴ میلادی، این کارخانه‌ها بیش از ۱۶۵۸ میلیون مترمکعب آب تولید کرده‌اند. در سال ۲۰۱۴ میلادی بخش خصوصی ۳۴٫۵ درصد کل تولید آب را در عربستان در اختیار داشته است.
آب شیرین‌شده بیش از ۵۹ درصد نیازهای آبی عربستان را تأمین کرده است و منابع آبی زیرزمینی و سدها نیز ۴۱ درصد باقی‌مانده را تأمین کرده‌اند. گرچه شیرین کردن آب یک گزینه عملی برای عربستان برای تأمین آب مورد نیاز است ولی این روش چالش‌های انرژی را نیز تحمیل می‌کند.
بر اساس گزارش مؤسسه پاسیفیک در سال ۲۰۱۳ میلادی، تولید یک‌میلیون گالن آب شیرین به ۱۵هزار کیلووات‌ساعت برق نیاز دارد. این گزارش نشان می‌دهد که هزینه انرژی به‌تنهایی یک‌سوم تا نصف هزینه شیرین سازی آب را تشکیل می‌دهد.
منبع:مشرق کد خبر: ۵۵۳۲۸۲ تاریخ انتشار: ۱۸ فروردین ۱۳۹۵ – ۰۸:۱۰
